Çocuk Okul Sağlığı

Çocuk Mektep Sağlığı sağlıklı bir çevremiz olması için okulumuzda ne gibi çalışmalar yapabiliriz İnsan yaşamı içinde mektep çagı neden özel bir dönemdir? Mektep çağı çocukların çoğaltma ve gelişme dönemidir Bu dönemde erken fark edilen büyümegelişme bozukluklarının önlemek daha kolaydır Okulda çocuklar toplu halde bulundukları için bulaşıcı hastalıkların görülme ve bölüştürme hızı daha pozitif olabilir, ama toplu halde bir arada bulunmalarının iyi bir yönü aşılama gibi koruyucu önlemlerin daha zahmetsizce alınabilmesidir Başarılı bir eğitim için öğrencinin sağlıklı olması esas kosuldur Görme ve işitme gibi bir takım bozukluklar erken tanınıp tedavi edilirse ögrencinin başarılı olma şansı artar Mektep genellikle çocukların korunaklı yuvalarından çıkıp toplum içine girdikleri birincil yerdir, bu durumun yaratacağı ruhsal ve sosyal sorunlar için çocuk desteklenmelidir Çocukluk dönemi afiyet alışkanlıklarının geliştirilmesi için de yerinde bir dönemdir Dinç veri, davranış ve davranışları geliştiren öğrenciler çevrelerindeki bireyler için de eğitici olabilirler Mektep sağlığı hizmetleri; ögrencilerin sağlığını degerlendirmek, gözetmek ve geliştirmek için yapılan çalışmaların tümüdür Böylece sağlıklı okul yaşamı sağlanır ve sürdürülürken bir yana da öğrenciler aracılığıyla topluma sıhhat eğitimi verilmiş olur Okulda verilebilecek sağlık hizmetleri nelerdir? 1 Akut hastalıklara yaklaşma Okulda sık görülebilen kanama, solunum yetmezliği, bayılma, konvülziyon, alerjik reaksiyonlar, yanıklar, zehirlenmeler, kafa travmaları, üst solunum yolu enfeksiyonları, cilt enfeksiyonları, ishal, kusma, karın ağrısı, burkulma, kırık, çıkık gibi ani durumlarda yapılan ilkyardım girişimleridir Bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkması da akut yaklaşım gerektirir Öğretmen sık görülen bazı bulaşıcı hastalıkların belirtileri ve bulaşma yolları konusunda bilgilendirilmeli, hastalık ortaya çıktığında hemen mektep sağlığı ekibine haber vermelidir Bulaşıcı hastalık ortaya çıktığında hasta olan ögrenci bulaşıcılık dönemi bitene dek okula gelmemeli, oysa diger ögrenciler okula gitmeli, mektep kapatılmamalıdır 2 Süregen hastalıklara yaklaşma Okulda süregen hastalığı olan çocukların olması durumunda bu hastalığın çocuk, aile ve eğitim üzerindeki etkileri ile çaba etmek gerekir Mesela astımlı bir çocukta çevre kontrolü ve enfeksiyonların önlenmesi; diabetli bir çocukta kan şekerinin izlenmesi ve hastanın uyumunun geliştirilmesi; epileptik bir çocukta ise atakların önlenmesi ve kazalardan korunması için mücadele harcanmalıdır 3 Sağlığın değerlendirilmesine karşın incelemeler A Okula antre muayeneleri Öğrencilerin sağlık durumunu değerlendirmek için her yıl tam bir fizik inceleme yapılması tetkik edilecek öğrenci sayısını çok arttırmaktadır Bu yüzden incelemenin niteliği düşmekte, hem saptanan hastalığın tedavisine zaman kalmadığından öğrenciyi daha iyi bir sağlık düzeyine getirme amacına ulaşılamamaktadır Mektep çağındaki çocuklar çoğunlukla sağlıklıdır Bir kaza veya özel bir rahatsızlık laf konusu olmazsa 34 sene içinde afiyet durumlarında manâlı şansın dönmesi olmaz bu nedenle okula giriş ve çıkışta bütün bir fizik tahlil, ara yıllarda ise kayıtlı bazı sağlık sorunlarına karşın incelemeler yapılmasının yerinde ve yeterli olacağı görüşü benimsenmiştir Fizik muayeneye başlamadan önce, öğrencilere muayenelerin ne olduğu anlatılmalı, korkuları giderilmelidir Tetkik için okulda evvelden bir yer hazırlatılmalı ve bu odanın sıcaklığı, aydınlığı yapılacak iş için yerinde olmalıdır Öğrenciler içeriye birer birer alınmalı, bu nedenle keza birbirlerinden utanmaları, ayrıca de görme, işitme gibi kendilerinin yorum oluşturacağı testlerde birbirlerini yanıltmaları önlenmelidir Mektep sağlığı ekibindeki hekimin görevi öğrencinin nörolojik gelişimini ölçmek ve tam bir fizik analiz yapmaktır Muayenede yer alan yükseklik, kilo ve tansiyon ölçümleri, görme ve işitme testleri, PPD, ruhsal sorun tespit anketleri gibi bazı işlemler hemşire tarafından yapılabilir Okul sağlığı hemşiresinin fazla kayda değer bir öteki görevi öğrencilerin sağlık durumu kayıtlarını yetişmek, ileri analiz ve çare için gönderilen öğğrencilerin zorunlu tedavilerinin yapılıp yapılmadığını izlemektir Çocuğun muayenesi esnasında ögretmen mutlaka bulunmalıdır, çünkü öğrencilerin güvendikleri ve onları yönetecek en uygun kişidir Ögretmen hem saptanan bozuklukların tedavisinin izlenmesinde (mesela göz bozukluğu saptanan bir öğrenciye gözlük alınması gibi) de okul sağlığı ekibinin kayda değer bir parçasıdır Çocuğun annebabası da sıhhat ekibine çocuklarının afiyet durumunu en iyi anlatabilecek ve saptanacak hastalıkların tedavisini sağlayacak kişiler olduklarından, olanaklıysa ekibe katılmalıdırlar Okul yaşlarında görülen esas afiyet sorunları diş çürükleri, görme ve işitme kusurları, yükselme ve gelişme gerilikleri, ruhsal uyumsuzluklar, anemi, süregen kulak, burun, boğaz hastalıkları, inmemiş testis, pes planus ve skolyoz gibi ortopedik bozukluklar, uyuz ve bit gibi bulaşıcı enfestasyonlar ve kazalardır Birincil incelemede bu afiyet sorunlarının olup olmadığını ortaya çıkaracak itinalı bir tahlil yapılması önemlidir B Tarama programları Mektep yılları boyunca ortaya çıkabilecek ve eğitimi engelleyebilecek görme, işitme bozuklukları vb gibi sorunlara yönelik tarama muayenelerinin her yıl ya da 12 sene ara ile yinelenmesi gerekebilir Bu incelemeler sonucunda hastalık kuşkusu olan öğrencilerin konunun uzmanı kadar bitmiş değerlendirilmeleri sağlanır id a Görme taramaları: Görme kusuru olan öğrencilerle olmayanlar aralarında mektep başarısı yönünden farklar vardır Görme kusurunun erken saptanıp düzeltilmesiyle bu fark ortadan kaldırılabilir Görme taramaları Snellen eşeli kullanılarak yapılır Görmesi 810’un aşağı olanlar kuşkulu görme kusuru olarak değerlendirilip uzmana gönderilir b İşitme taramaları: İşitmenin ölçülmesinde fısıltı testi, saat testi gibi basit yöntemler kullanılabilecegi gibi, hava iletimini ölçen pür ton odiyometri gibi daha güvenilir yöntemlerden de yararlanılabilir Bu aygıtların taşınabilir olanları okul taramalarında kullanılabilir Öğrencinin kulaklarından birinde 20 desibellik kayıp varsa uzmana gönderilir c Diş sağlığı taramaları: Diş çürüklerinin erken tanınıp tedavi edilmesi o dişin kaybını önlediği gibi, vücuttaki bir enfeksiyon odağının da ortadan kalkması demektir, ayrıca bu taramalar esnasında bir öteki diş sağlığı sorunu olan oklüzyon bozuklukları da saptanabilir d Çoğaltma ve gelişme taramaları: Öğrencilerin boy ve ağırlıkları her sene ölçülmeli, gelişiminde gerilik saptananlar ileri araştırmalar için sevk edilmelidir 4 Sağlığın korunması ve geliştirilmesine karşın araştırmalar: a Bağışıklama: Bebeklikte başlanan aşıların pekiştirme dozlarının okul çağında yapılması, ögrencilerin toplu olarak bir yerde bulunması sebebiyle afiyet çalışanlarına rahatlık sağlamaktadır Ülkemizde ilkokul 1 sınıfta Td, OPV, kızamık ve PPD () olanlara BCG; ilkokul 5 sınıfta ise Td yapılmaktadır b Beslenme: Öğrencilerin beslenme programlarının tatmin edici ve dengeli, sağlık durumu kurallarına uygun olması mektep sağlığı ekibinin denetiminde olmalıdır c Taşıyıcıların araştırılması: Mektep çalışanlarının B hepatiti, salmonella, tüberkuloz yönünden taranması, özellikle kantin ya da yemekhanesi olan okullar için çok önemlidir d Spor etkinlikleri: Öğrencilerin fiziksel ve ruhsal gelişimine olumlu katkıları olduğu için spor etkinlikleri desteklenmeli, gövde eğitimi derslerine katılmama raporları fazla dikkatle verilmelidir e Sağlık Durumu eğitimi: Sıhhat için temizliğin önemi, kazalar ve hastalıklardan korunma, ilkyardım, sigara ve alkolün zararları ve cinsel eğitim gibi konularda öğrencilere eğitim verilebilir Bu eğitimin hoca kadar verilmesi ve sağlık çalışanlarının danışmanlık görevi yapması daha uygundur f Çevre sağlığı hizmetleri: Okulda sağlıklı çevre, okul binasının, oyun alanlarının, mutfak ve tuvaletlerin, ısıtma, havalandırma, aydınlanma gibi durumların sağlığa uygun koşullarda olmasıdır Sağlık için temiz ve tatmin edici içme ve kullanım suyu sağlanmalıdır Okulda sağlık durumu hizmetini yürütenlerce mektep ve çevresinin kazalara karşı korunma yönünden uygunluğu da denetleme edilmeli ve gerekli olan düzeltmeler yapılmalıdır Öğrencilere sağlıklı bir çevrede yaşama bilinci aşılanmasının bununla beraber fazla önemli bir afiyet eğitimi de olduğu unutulmamalıdır Mektep sağlığı ekibi kimlerden oluşmalıdır? Okul sağlığı ekibi asgari bir hekim, bir hemşire, hoca ve olanaklıysa annebabadan oluşur Olanaklar elveriyorsa diş doktoru, rehberlik uzmanı, psikolog, sosyal çalışmacı gibi çalışanların da katılması ekibin niteliği ve verimini arttırır Ülkemizde okul sağlığı hizmetleri il ve ilçelerde Ulusal Eğitim Bakanlığı’na emrindeki sağlık eğitim merkezleri, köylerde ve küçük yerleşim merkezlerinde ise sıhhat ocakları kadar yürütülmektedir Mektep sıhhat kayıtları nasıl tutulmalıdır? Her öğrenci için, okul hemşiresi göre, öğrencinin sıhhat durumunu belirten bir kayıt tutulmalı; bu kayıtta mektep öncesi dönemindeki afiyet bilgileri, mektep döneminde konan tanılar ve yapılan tedaviler yer almalıdır Öğrenci mektep değiştirdiğinde bu evraklar yeni okuluna gönderilmelidir Bu kayıtların sonuçlarının yılda bir kez ilgili afiyet ve eğitim kurumlarına gönderilmesi, daha bereketli okul sağlığı hizmetlerinin yapılmasına, dolayısıyla okul sağlığının gelişmesine katkıda bulunacaktır