Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları

Evlatlar doğdukları periyottan itibaren farklı gelişim periyotlarında farklı özellikler gösterirler. Bu devirlerde belirli yetenek ve becerileri kazanırlar. Bu becerileri kazanırken ebeveynlerin ilgi destek ve uyarılmalarına muhtaçlık duyar, bu ilgi vedestekle bu yeteneklerini kolaydan karmaşığa akıllıca geliştirirler. Örneğin agulamaya başlayan evlat heceleri, sonra sözleri, sonra da cümleleri söyler. Ana ve peder evladın bu periyotlardaki özelliklerini bildiğinde ve bu özelliklere makul davrandığında evladın ruhsal gelişimi sağlıklı bir halde devam eder. Ama münasip destek ve yaklaşımlar olmadığında ise ruhsal gelişimde sıkıntılar ortaya çıkabilir. Evlat ruh sıhhati mütehassısları sorun olduğu devirlerde ebeveynlere sıkıntıların tahlilinde yol gösterir ve evladın gelişimini tekrar sağlıklı bir yola girmesini sağlar.

Genetik ve çevresel nedenlerle çocuklarda birtakım ruhsal rahatsızlıklar görülebilir. Bazen genetik yatkınlığı olan çocuklarda, mütenasip olmayan ebeveyn tavırları ve olumsuz hayat hadiseleri bu ruhsal marazların ortaya çıkışını tetikleyebilir. Bazen de genetik yatkınlık nedeniyle ortaya çıkan ruhsal belirtiler, münâsib olmayan ebeveyn tavırları ve olumsuz hayat hadiseleri ile şiddetlenebilir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranım bozukluğu, tik bozukluğu, konuşma bozuklukları, çiş- kaka kaçırma, otistik bozukluk, gelişim geriliği, depresyon, iki uçlu bozukluk, intihar, takıntılar, husus tasarrufu, yeme bozuklukları, tasa bozuklukları (sosyal fobi, yaygın anksiyete bozukluğu, ayrılık anksiyetesi, mektep fobisi, panik bozukluk), travma sonrası gerilim bozukluğu, unsur tasarruf bozuklukları, uyku bozuklukları, psikotik bozukluklar... çocuklarda görülen ruhsal bozukluklar olup bu bozukluklar başta evladın, armonisini, bağlantılarını, akademik becerilerini tıpkı hengamda ailenin ömrünü olumsuz tesirler. Bu bozukluklar ortaya çıktığında evlat psikiyatrisine başvurulduğunda, yapılan değerlendirmeler sonrasında, münasebetli destek, yaklaşım ve tedavi ile evladın mektep, çevre ve aile hayatındaki olumsuz etkilenmesi azaltılabilir ya da düzeltilebilir. Fakat bu ruhsal rahatsızlıklar tedavi edilmediğinde ise, evladın şimdiki ve gelecekteki ömrünü olumsuz tesirler. Bu nedenle ailelerin çocuklarındaki ruhsal belirtiler için dikkatli olması, bu belirtiler evladın hayatında olumsuz sonuçlar doğurmadan psikiyatrik destek almaları değerlidir.

Aileler evlatlarında ruhsal sıkıntılar olup olmadığını anlamak için yaşıtlarından farklı özelliklerinin olup olmadığına (geç konuşma, ziyade hareketli olma, derslerde dikkatini sürdürememe, öğrenmede güçlük yaşama, kurallara uymakta güçlük çekme gibi) dikkat etmeleri, bunları fark etmeleri ve bu dertlerin tahlili için evlat psikiyatristlerinden yardım almaları kıymetlidir. Yeniden evlatlarının her zamankinden (eskiden beri olan özelliklerinden farklı olarak) daha ziyade hudutlu olması, mutsuz olması, isteksiz olması, uyku dertleri yaşaması, takıntılarının, tiklerinin olması, düşünceli ve telaşlı olması, daha ziyade hareketlenmesi, çok konuşması, enerjik olması, yeme meselelerinin olması, kilo alması, unsur kullanması, kendine inançsız olması, kaygılı, dehşetli olması, çiş-kaka kaçırması, tırnak yemesi, kendine ve etrafına zarar vermesi biçimindeki yakınmaları başladığında bunların ruhsal rahatsızlıklardan kaynaklanıyor olabileceğini fark ederek münâsib psikiyatrik destek için baş vurmalıdırlar. Bu yakınmalarla baş vuran evlatların ayrıntılı değerlendirmesi yapılıp, neden olan durumlar araştırılıp makul tedavi desteği sağlandığıda yakınmaları büyük olasılıkla azalacak yada düzelecektir. Aileler bilmelidir ki ruhsal rahatsızlıklarla evladın uzun hengam geçirmesi hem bu ruhsal rahatsızlığının evlada daha çokça zarar vermesine neden olacak hem de yeni ruhsal rahatsızlıkların gelişmesine taban yaratacaktır. Bu nedenle aileler evlatlarında olan davranış ve duygusal değişiklikleri devranında fark edip hengam geçirmeden psikiyatrik destek almalı, ruhsal dertler daha şiddetlenmeden ve yeni ruhsal rahatsızlıklar tabloya eklenmeden süratle tedavi arayışına girmelidirler.

Evlat ve ergenler gelişim özelliklerinde yada ruhsal nedenlerle sorun yaşadıklarında aile mektep ve toplumsal münasebetleri de olumsuz etkilenir. Bu meselelerle baş etmek evlat ve aile için güçleşir. Aileler kendilerini çaresiz, tükenmiş hissedebilir ve evlatlarıyla ağır çatışmalar yaşayabilirler. Yeniden bazen ana pederler, meseleler önünde evlatlarına nasıl davranacakları konusunda güçlük yaşayabilirler. Birebir halde evlatlar da aileleriyle didişir, ağır problemli bir ilgi usulü geliştirebilirler. Bu gelişimsel ve ruhsal dertler bir aile çatışması, alaka sorunu yumağı haline gelebilir. Gelişimsel ve ruhsal problemler hakkında ailenin bilgilendirilmesi, münasip yaklaşımlar konusunda rehberlik edilmesi, primer ruhsal sorunun tahlili, tıpkı devirde ailenin çocukla-çocuğun aile ile karşılıklı yaşadığı ilgi sorunu yumağını da çözecektir. O nedenle aileler hem gelişimsel ve ruhsal sıkıntıların aile bağlantısına olumsuz tesirinin farkına varmalı ve münâsib psikiyatrik desteği almak için bir evlat psikiyatristi mütehassısına başvurmakta gecikmemelidirler.

Evlat ve ergen ruh sıhhati polikliniğinde, evlat ve gençlere gelişim özellikleri, gelişim dertleri ve tüm ruhsal dertleri açısından gerekli psikometrik testler ve kapsamlı ruhsal kıymetlendirme yapılarak makul tedavi yaklaşımlarıyla evlat ve gençlerin ruhsal meselelerinin azaltılmasında yada düzeltilmesinde destek sağlanacaktır.