Çocuk ve Tiyatro

Tiyatro, insana karakter ve kimlik kazandıran en manâlı sanat dallarından biridir Önceleri büyüklere yönelik bir sanat faaliyeti olarak algılanan tiyatro, sonra çocuklar açısından da özel bir öneme sahip olduğu anlaşıldı

Bilim adamları, çocuğun hayatında realist ve hayale dayanan oyunların iç içe olduğunu ileri sürmektedirler Çocuk, dış dünyadan etkilenme sonucunda, taklit yeteneğini kullanarak canlandırma yaparken, düş dünyasından kattıklarıyla da oyunlarını zenginleştirmektedir Biyolojik gelişimine paralel olarak, zamanla oyunlarında düş unsuru azalarak, gerçekçilik daha ön plana çıkmaya başlar

Hayale dayalı oyunlarında, civarda yer alan ve dikkatini çeken kimseleri taklit eden çocuğun, kimi zaman cansız varlıkları canlıymış gibi tasarlamaktan çok hoşlandığı gözlenmektedir Oyunlarında araç olarak kullandığı eşyalara canlılık katmak, kendisini onların yerine belirlemek, çocuk için normal davranışlar arasında sayılır Motor gürültüsü, tren sesi dışlamak gibidir

Çocuk, hayal dünyasında oluşturduğu bir oyunu, tek başına canlandırdığı gibi, kimi zaman tasarladığı oyununa çevresinde bulunanları da katar Ara Sıra kişileştirmeler yaparak, canlandırdığı olayları yorumlar Bu canlandırmada taklit yeteneği bütün olarak en üst düzeyde ortaya çıkar Sözler ve hareketler, bu taklit yeteneğine alt olarak şekillenir

Çocuğun başvurduğu öteki bir oyun şekli de, nesneleri oyunlarında asistan unsur olarak kullanarak meydana getirdiği canlandırmalardır Kimi oyunlarda kendi vücudunu devreden çıkararak, kullandığı nesnelere canlılık kazandırır Bu tür oyunlar, çocukta tasarım becerisini geliştirdiği gibi, kurgulama, sorgulama ve açıklama aşamalarını dolambaçlı bir biçimde geliştirmiş olur Çocuğun ruh ve karoser gelişimini temin etmek için, onun bu ve buna aynı oyunlarını zenginleştirmenin ne dek manâlı olduğunu ortaya çıkarmaktadır

Çocuk, tek başlarına oynadığı gibi, kendi yaşıtlarıyla da dağıtılmış oyunlar oynar İki ve daha fazla çocuğun bir arada oynadıkları oyunlarda, oyun o anda belirlenir ve uygulamaya geçilir Çocuklardan biri oyunun yönetmenidir Diğer çocuklar, oyunu onun belirlediği sınırlar içinde oynarlar Roller derhal oracıkta dağıtılır Diyaloglar ise, oyunun temasına göre şekillenir Bu nesil oyunlar, çocuğun hem kendisi ayrıca de çevresi ile olan ilişkilerini geliştirmede koskocoman katkı maddesi sağlamaktadır Çocuğun hayatında oyunun yerini ve önemini vurgulayan araştırmalarda da bu noktaya uyarı çekilmiş ve önemi vurgulanmıştır

Çocuğun hayatında önemli bir yer tutan oyunların canlandırılması ile, bir tiyatro eserinin hazırlanıp sahnelenmesi arasında büyük bir benzerlik bulunduğu gözlenmektedir Tiyatronun, bir başka adıyla dramatizasyonun, çocuğun fazla yönü olan gelişmesinde önemli katkı maddesi sağladığı günümüzde çok daha iyi anlaşılmaktadır Bu fazla yönü olan gelişim çizgisi içinde çocuğun etkin, kendine güvenen, çevresi ile dinç ilişkiler kuran, öğrendiklerini hayata geçiren bir insan profili ortaya çıkmaktadır

Hayal dünyasında geliştirdiği bir oyunu, herhangi bir metne alt olmadan, sahne ve dekor ihtiyacı hissetmeden hemencecik bulunduğu mekânda oynayan çocuk, mükemmel rol yapma becerisine sahip olduğunu da ortaya koyar Bu yüzden, jurnal hayatında sık sık yaşadığı bu nesil faaliyetleri sahnede gören çocuk, bir oyunu seyretmekten çok, o oyunda paylaşımcı olmayı daha fazla tercih etmektedir Kendisi için sahnelenen oyunların güzel, sade bir anlatımla sunulmasını isteyen çocuk, sahnede karışık olaylar, anlayamadığı ve izlemekte zorluk çektiği anlatım ve konuşmalardan hoşlanmaz

Çocuk, sahnedeki kişileri tüm yönleriyle tanımak ve iyi anlamak ister Onların davranışlarının, konuşmalarının sebep ve sonuçlarını algılaması, onun tiyatrodan şımartma almasına sebep olur Çocuklar için oyun yazar sanatçılar, oyun yazarları eserlerini kaleme alırken, bu özellikleri dikkate almaları gerekmektedir Yazılan bir oyun metninin kimsesiz başarılı olması yetmez bununla birlikte, yazılan oyunu sahnede canlandıran oyuncuların da kabiliyetli olmaları gerekmektedir Çocuklar kendileri için hazırlanmış bir tiyatro eserinin sahnelenmesinde, her türlü ayrıntıya dikkat edilmiş olmasından mutlu olurlar Çocuktur, ne verirseniz alır, beğenir düşüncesi ile hareket edilmesi fazla yanlıştır

Çocuklar için tiyatronun istenen sonuca ulaşması için, bu faaliyetin metin aşamasından başlayıp, sahnelenme aşamasına kadar geçen süreç içerisinde tahsis alan herkesin çocukları sevmesi ve onların ruh dünyalarını anlayan kimseler olması gerekmektedir Böyle olması halinde, çocuklar için yapılan tiyatro faaliyeti, yapaylıktan uzak, doğal ve bakımlı bir güzelliğe sahip olur

Çocuklar için yazılan tiyatro eserlerinde diyalogların çok pozitif uzun olması dürüst değildir Uzun diyaloglar çocukları sıktığı gibi, söylenen sözlerin doğru algılanmasını da engeller Fazla yoruma kaçan, nasihatçı bir tutumla, didaktik bir öğeye sahip olan tiyatro oyunları çocukların ilgisini çekmemektedir Bunun yerine sahnede olanları izlemek, olayın içinde yaşamak, anlatılan olaya yeralma çocuklar için çok daha faydalıdır Şayet sıradan zamanda uzun bir masalı kulak vermek çocuğun hoşuna gider Çocuk, hiçbir vakit kısa da olsa sahnede bir masalı dinlemekten hoşlanmaz

Biyoloji Ile Ilgili gelişim süreci içinde, insanın en hareketli olduğu dönem çocukluk dönemidir Bu yüzden aksiyon tarzı oyunlar, çocuklar tarafından çok beğenilmektedir Sahnelenen oyunda bir hareket varsa, o oyun çocuk için izlenirlik açısından etkin olmakta; ağır, ve anlatma unsurlarının fazla kullanıldığı sahne eserleri, çocuklar kadar bıktırıcı bulunmaktadır Özellikle şarkı, müzik ve dansın sahnede yerli yerince kullanılması çocukları etkilemektedir

Çocuk eğitiminde oyunun yeri ve önemi tartışılmaz bir gerçektir Bu yüzden, çocuğa kazandırılacak birçok tavır oyun aracılığıyla daha etkin bir biçimde verilebilir Çocuğun hayatında oyunun yeri ve önemi konusunda, batı ülkelerinde manâlı çalışmalar yapılmakta ve araştırma sonuçları da okullarda uygulanmaktadır

Daha çok dolambaçlı tutum değişiklik oyunları, eğitimin vazgeçilmez unsuru hâline gelmiştir Türkiye ’de ise, birçok alanda olduğu gibi, çocuk tiyatrosunun gelişimi için, tatmin edici çalışmaların yapıldığını bildirmek mümkün değildir Son yıllarda, okullarımızda tiyatro faaliyetlerinin artmaya başladığını görmek bizi azıcık olsun avunma etmektedir

Tiyatronun en manâlı işlevlerinden biri de çocuklara dayanışmayı öğretmesidir Tiyatro, birlikte yapılan bir sanat faaliyeti olduğu için, devir alan çocuklar, birlikte bir işi başarmanın yanına, dayanışmanın ve birbirlerine takviye olmanın önemini de kavramış olurlar Çocuğun daha sonraki dönemlerinde paylaşımcı olması, bir ekip içinde rahatlıkla çalışmasında, tiyatro faaliyetlerinin yeri epeyce fazladır kimsesiz büyümüş çocukların, uyumsuz olmaları, paylaşımı bilmemelerinin altında yatan reel de, bu tür faaliyetlere aile içinde ve okulda katılmamaları yatmaktadır

Çocuklarımızı çok minik yaştan itibaren, ruhsal ve maddesel yönden geleceğe hazırlamamız gerekmektedir Aile içinde başlayan eğitimin, daha sonra okul ve çevre ile birlikte yürüdüğünü dikkate alacak olursak, çocuğun her üç çevrede de üstleneceği rolleri gereğince yerine getirebilmesi için, ona destek olacak eğitim ortamlarının, planlanması gerekmektedir *