çocuk yetiştirme sanatı

çocuk yetiştirme sanatı çocuk yetiştirme ile ilgili sözler Bihter Mutlu Gencer Psikolog Özel Eğitim Uzmanı Çocuklarımızın birinci yaşından itibaren, çocuk yetiştirme işi fazla daha zorlama ve komplike bir ülkü gelir Çünkü artık, çocuğun bakımının yanısıra eğitimi, disiplini, kurallar ve sınırları oluşturma gibi çocuğun karakterinin şekillenmesinde kayda değer diğer noktalar yerini alır Psikoloji biliminin gelişimiyle birlikte psikologlar çocuk gelişimiyle ilgilenmişler ve çocuğun karakterinin oluşumuyla çok yakından ilgili olması sebebiyle, 1920lerden beri, anne baba tutumları ve ebeveynlik tarzlarını araştırmışlardır Ebeveynlik tarzları 2 aks üstünde gruplanabilir: 1 ekseni, annebabanın çocuk merkezli veya ebeveyn merkezli, çocuğun gelişimine aklıselim ya da duyarsız, çocuğu kabul edici veya reddeci olması oluşturur 2 ekseni ise ebeveynin talebkar ya da talepsiz, kurallı ya da kuralsız olması oluşturur Buna göre, psikolglar temel olarak 4 alıcı ebeveynlik tarzından söz etmektedirler Bunlar, “Otoriter, “MüsamahakarToleranslı, “DengeliDemokratik ve “Aldırışsız ebeveynlik tarzlarıdır Şimdi bu 4 ebeveynlik tarzlarını içeriye doğru inceleyelim: Otoriter Ebeveynler: Bu grup içinde bulunan annebabalar yukarıdaki eksen bazlı düşünürsek ebeveyn merkezli ve kurallıdırlar Kurallara uyulması herşeyden daha artı önemlidir Sınırlar artı kalın çizilmiştir ve annebabalar eğer bu limitleri koymazlarsa çocuğun kötü bir çocuk olacağını düşünürler Çıtayı fazla yüksek belirlerler, mükemmeliyetçidirler, çocuğu sürekli eleştirirler, emirler verirler, emirlerin sorgulanmadan uygulanmasını isterler Maksat yarı çocuğun bir an önce büyümesi ve annebabanın istediği şekilde biri olmasıdır Çocuklar kuşkusuz bu katı otorite aleyhinde kurallara uyarlar, annebabanın istediği şekilde davranırlar, saygıda hata etmezler, okulda başarılı olurlar, çok fazla tutum problemi yaşamazlar Bu annebabalar çocuklarını elbetteki severler, lakin çocuk eğitimindeki yapılacak en içten şeyin bu olduğunu düşünürler Peki bu tazla ilgili problem nerdedir? Bu tarza sahip olan annebabalar herşeyden önce kuralların uygulanmasına fazla pozitif odaklandıkları için çocukla sevgi bazlı bir sıcak ilişkiyi kaçırırlar Çocuklar da gelişmek ve olgunlaşmak için bir içdisiplin ilerletmek yerine, dışsal bir etmen olan annebaba istediği için ve onları memnun etmek için böyle davranmaları gerektiğini düşünürler, doğruyu yanlıştan içsel olarak ayırt edebilme becerisini geliştiremezler Bu çocuklarda bireyselliklerine ve seçimlerine hürmet duyulmaması sebebiyle, vakit içinde hiddet ve intikam duyguları birikmeye başlar, bilhassa ergenlik dönemine geldiklerinde başkaldırı fazla fazla görülür MüsamahakarToleranslı Ebeveynler: Bu gruptaki annebabalar yukarıdaki tarzın hemen hemen tersi olarak düşünülebilir Bu ebeynlik tarzı çocuk merkezlidir, anne babalar çocuğa aleyhinde epeyce aklıselim ve kabul edicidir Çocuğun sevilmesi ve kendisini değerli hatta tek ve biricik hissetmesi herşeyden daha önemlidir Bu tarzın kullanılmasında en büyük problem kuralların bulunmamasıdır, daha doğrusu istikrarlı kuralların bir türlü yaşama geçirilememesidir Annebabalar hiçbir kaide koymak istemezler, kuralların çocukla arasındaki ilişkiyi bozacağından ve çocuk kadar artık sevilmeyeceklerinden korkarlar Ama aykırılık sonucunda çocukla başetmek de olası olmayacağına tarafından kural koymaya çalışırlar, fakat bu işlem kuralların tutarsız uygulanmasıyla sonuçlanır Bu Nedenle çocuk annebaba üzerinde hatalı bir otorite geliştirmeye başlar Büyüdükçe istekler de büyür Annebaba da bir süre daha sonra kendisini çocuğun kölesi gibi hissetmeye başlar ve doğal olarak bu noktada öfke başlar Çocuk annebabasını elbetteki sever lakin sınır çizemeyen bir annebabaya hürmet da duyamaz Evdeki aykırılık ev dışarıya çocuğun başına dert olmaya başlar, çünkü bu çocuklar için yalnızca kendi istekleri vardır, başkalarının duygu ve isteklerine hassaslık ve farkındalık geliştirememiş olduklarından onlarla dostluk gerçekleştirmek diğer çocuklar için fazla baskı olur, bu çocuklar bir zaman sonra yalnız kalırlar ya da isteklerine boyun eğecek –tıpatıp anne babaları gibi arkadaş seçmeye çalışırlar Dikkatsiz Ebeveynler: id Bu gruptaki annebabalar çocuğu reddedici, çocuk gelişimine duyarsız, ebeveyn merkezli, kuralsız ve talepsiz tutumlar izleyen anne babalardır Bu ailelerde çocuk baht eseri doğmuş gibidir Annebaba için ilk kez kendi istekleri vardır, çocuk daima ikinci plandadır Çocuk da “aman beni bakımlı bıraksın da ne olursa olsun şeklinde bir konuşma geliştirir Dayak korkusu nedeniyle istekleri bazen yerine getirir, ara sıra getirmez, zaten anne baba da kurallar için çoğu zaman uğraşmaz Bu ebeveynler annebabalık becerilerini geliştirmek için hiçbir çaba ve çaba göstermezler Çocukta esas güven duygusunun oluşmaması nedeniyle, özgüven problemleri ve depresyona yatkınlık maksimum bu tarzda görülür Demokratik ve Dengelenmiş Ebeveynler: Bu gruptaki annebabalar çocuk merkezli, çocuğa karşısında duyarlı ve kabul edici tutumlar sergilerler Fakat bu olumlu tutumların yanında müsamahakar ebeveynlik tarzının tersine bu annebabaların talepleri ve kuralları vardır Ebeveynçocuk ilişkisine karşılıklı sevgi ve saygı hakimdir, çocuğun bireyselliğine, bireysel gelişimine ve seçimlerine saygı gösterirler, oysa kural ve sınırları koymakta da istikrarlı davranırlar Halden Anlayan olmakla kuralsızlığı birbirine karıştırmazlar Hiddet ile net tavrı birbirinden ayırabilirler Çocuklarına dostça davranırlar lakin onların arkadaşı yok annebabası olmaları gerektiğini bilirler Bu ailelerde annebaba ve çocuk insanlık ve saygıdeğerlik bakımından eşittir lakin sorumluluk ve karar alma bakımından değil Kararlar saygı çerçevesinde, bireysellikleri gözetecek şekilde alınır, bir karar alınırken evdeki herkesin fikri dinlenir Kuralların mutlaka çocukların haklarını ve duygularını gözeten açıklamaları vardır gerçi çocukların verebileceği kararlarla annebabanın vereceği kararlar ayrıdır 7 yaşındaki çocuk nereye tatile gidileceği gibi büyük bir karar konusunda laf sahibi değildir, lakin ne giyeceği veya ödevini sabah mı akşam mı oluşturacağı konusunda seçim hakkına sahiptir Ailede herkesin sorumlulukları vardır Özgürlüklerle sorumlulukların birlikte varolması gerektiğine inanılır En baştan itibaren sorumluluklar belirlidir Çocuk, ufak yaştan itibaren yükümlülük almaya başlar Sorumluluklar yaşa tarafından yavaş yavaş verilir: çocuk küçükken oyuncaklarını toplar, birazcık daha büyüyünce dolabını toplar, birazcık daha büyünce bakkaldan ekmek alır, daha sonra ev ödevini tek başına bitirebilir Küçükken kendisinden hiçbirşey yapması umulmayan bir çocuğun 10 yaşında aniden çöpü dıştan çıkarması da fazla zordur Çocukların büyüyüp olgunlaşmaları için biraz düş kırıklığına yer vardır Lakin hayal kırıklığı yaşayan çocuğun duyguları görmezden gelinmez Duygular kabul edilir, lakin kuraldan imtiyaz verilmez (“hemen kızdığını görebiliyorum, fakat biliyorsun sadece Cuma ve Cumartesi aksamları geç yatabilirsin, bu kuraldan taviz veremem yavrum, hadi bakalım bundan böyle yatağa gidiyoruz biçiminde) Demokratik annebabalar dış disiplin yerine çocuğun iç disiplin geliştirmesini amaçlarlar Çocuk sadece annebabası pek istediği için değil, annebabasını hoşnut etmekten içsel bir mutluluk duymak istediği için doğru davranır Zaten bir vakit sonradan doğruyu yanlıştan içsel olarak ayırabilmeyi benimsemiş olurlar Keza bu annebabalar çocukların neyi yapıp yapamayacaklarını bilirler, çocuklarını özendirme ederler lakin katiyen zorlamazlar Sadece başarıyı değil, çocuğun gösterdiği çabayı takdir ederler Hatalar karşısında itham aşağılama yerine kabul edici bir davranış sergilenir, çocuk kusur yaptığı için suçluluk hissetmez, bir daha yapmamak için çaba gösterir Bu çocukların merak duygusu yüksek olur, başarmaktan şımartma duyarlar, onlar için yaşam eğlencelidir Son olarak, çocuklarını yetiştirirken bu arada kendilerini de unutmazlar Çocuk yetiştirmek onlar için elbetteki çok kayda değer bir iştir, fakat hayattaki tek iş değildir Gerektiğinde kendilerine vakit ayırmayı bilirler Bu fazla önemli bir noktadır çünkü herkesin tazelenmek için kendisine vakit ayırmaya ihtiyacı vardır özel baskı hanemizcom