Çocuklar ve tikler

Tikler; ani, istemsiz, tekrarlayıcı hareket, söz yahut jestlerdir. Dört kümede tanımlanabilirler:

--Basit motor tikler (göz kırpma, yüz buruşturma, boyun çevirme, ağız germe vs),

--Basit vokal tikler (boğaz temizleme, burun çekme, hırıltı sesi vs)

--Karmaşık motor tikler (dokunma, koklama, üzerine çeki sistem verme vs)

--Karmaşık vokal tikler (belirli ifadeleri/kelimeleri sık yineleme, işitilen en son sesleri/ifadeleri tekrarlama vs)

Sıklığı ve şiddeti tıpkı bireyde dahi farklı bir seyir gösterebilir. Tıpkı tikin sıklığı ve şiddeti vakit içinde azalabilir yahut artabilir, birinin mahallini bazen bir oburu alabilir ve evvel göz kırpma, sonra burun çekme ve boyun çevirme üzere birden ziyadesi peş peşe görülebilir.

Klinik pratikte farklı görünümlerde önümüze çıkar. Muvakkat Tik Bozukluğu bir yahut daha çokça yalın motor ve/veya motor tikten oluşur, sıklığı ve şiddeti ne olursa olsun bir aydan ziyade ve bir yıldan daha az sürer. Kronik Motor Yahut Vokal Tik Bozukluğu bir yahut birden ziyade motor ve/veya vokal tikin bir yıldan çokça görülmesidir gelgelelim motor ve vokal tikler birebir anda bulunmaz ve tik görülmeyen üç aylık bir periyot yoktur. Tourette Bozukluğu olarak isimlendirilen tipinde ise bir yahut birden ziyade motor ve vokal tik birebir anda ve bir yıldan çokça mühlet görülür ve yeniden tiksiz geçen üç aylık bir devir yoktur.

Nedeni tam olarak ortaya konamamıştır gelgelelim birçok teori ileri sürülmektedir. Akrabalarında tik hikayesi olanlarda daha sık görülmesi beklenebilir, otozomal dominan geçişli genetik yatkınlık, illetin görülme sıklığını arttıran bir etkendir. Birtakım dimağ görüntüleme çalışmalarında bu hastaların hastalık ve düzgünleşme devirleri arasında bazal ganglion vb dimağ nahiyelerinde yapısal farklılıklar görülmesi, ilgili ortamlardaki anatomik değişimlerle tikler arasında bağlantı kurulmasına yol açmıştır. Bu bulgular yanında, tedavide kimi ilaçlara olumlu cevap alınması; beyin-davranış ilgisinde rolü olan dopamin, serotonin vb nörotransmitterlerin biyokimyasındaki değişimlerin tik gelişimindeki rollerini desteklemektedir. Yaşla ortaya çıkan hormonal değişimler, perinatal (doğuma yakın) sorunlar, ruhsal (stres kaynağı) etkenler de ileri sürülen öteki teorilerdir.

Erkeklerde 1.5-3 kat daha sıktır. Evlatlarla yapılan birtakım araştırmalar erkek evlatların % 1-13'ünde, kız evlatların % 11'inde tik yahut tik gibisi davranışların ömürlerinin bir periyodunda görüldüğünü göstermiştir. Başlangıç yaşı en sık 7-11 yaşlar arasıdır.

Kısa periyodiktir, nadiren bir saniyeyi makbul. İstemsiz yapılır lakin kısa müddetli de olsa baskılanabilir yahut ertelenebilir. En sık yüz boyun ortamından başlar ve en ziyade görüleni göz kırpma halindedir. Çoklukla olağan davranışı andırır görünümdedir lakin bazen tuhaf yahut nahoş görünümde olabilir, evladın kendisine yahut etrafa zarar verici bir görünüme bürünebilir. Gerilim altında sıklaşabilir. Kimi durumlarda farklı aktivitelerin dahi önüne geçerek hayat kalitesini bozabilir. Evladın özgüvenini azaltır, aile içinde ve toplumsal ortamlardaki girişkenliğini bozar. Tiklere eşlik eden telaşlı durum ve klinik tablo sonucu görülen depresyon hali de değerli yaşamsal güçlükler olarak önümüze çıkar . Öteki davranış sıkıntıları ile birlikteliği de sıktır. Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu ve Obsesif Kompülsif Bozukluk'ta tikler sık görülür. Tiklerle başvuran bir hastada detaylı bir nörolojik muayene de yapılmalıdır; zira tiklerin ve tik gibisi davranışların görülebileceği nörolojik marazlar olduğu üzere, tik ile karışabilen koreiform ve atetoid hareketler, myoklonus, hemiballismus üzere hareket bozuklukları da değerli nörolojik marazlara işaret edebilir.

Tiklerin tedavisine başlamadan evvel detaylı bir hikaye alınarak tam bir tanı konur, tiklerin sıklığı ve şiddeti kıymetlendirilir, eşlik eden öteki psikiyatrik dertler ayırt edilir. Tiklerin gerilim periyotlarında arttığı bilindiği için, tedavide birinci yapılması gereken, bu gerilim etkenlerinin neler olduğunun ortaya konması, ortadan kaldırılmaya çalışılması yahut evladın tasa ile başa çıkma becerisinin arttırılmasıdır (stres yönetimi). Yalın tiklerin tedavisinde bazen bu kadarı bile ehliyetli olabilir. Karmaşık tiklerin varlığında ve evladın hayat kalitesinin bozulduğu noktada ilaç tedavileri, davranışçı tedaviler, ailenin evlada olumlu tavırlar sergilemesini hedefleyen aile eğitimi de gayri yaygın tedavi formülleridir. Ayrıyeten kimi dimağ nahiyelerine odaklı cerrahi operasyonlar da son yıllarda üzerinde durulan alternatif tedavi sistemleri olarak kıymet kazanmaktadır.