Çocuklarda ağız ve diş sağlığı

Pedodonti _Pedodonti ya da Pediatrik Dişhekimliği (Çocuk Dişhekimliği), daimi dişlenme tamamlanıncaya kadar çocuklarda süt ve daimi dişlerin illetleri ve tedavisi ile ilgilenen bilim koludur._Diş tabipleri, diş hekimliği fakültelerinden mezun olduktan sonra, ilgili fakültelerin pedodonti anabilim kolunda doktora eğitimini (4-6 yıl) tamamlayarak pedodonti mütehassısı olmaya hak kazanırlar._Süt ve daimi dişlerin tedavileri; gözetici pratiklerden, dolgu ve kanal tedavilerine, dişlerde meydana gelen travmalardan erken süt dişi kaybına bağlı olarak ileride ortaya çıkabilecek ortodontik sıkıntıların engellenmesi için yapılacak taraf tutucu apareylere kadar uzanan geniş bir yelpazede kıymetlendirilebilir._



Pedodontistler (Çocuk dişhekimleri) evlatların birinci karşılaştıkları diş doktorlarıdır. Bebeklikten genç erişkinliğe kadar geçen müddet içersinde tüm ağız-diş sıhhati dertleri ve hami tedavileri pedodontistler tarafından yapılmaktadır._ Evladınızın diş tedavilerinde tedavinizi gerçekleştirecek tabibin pedodonti kompetanı olması, ilerde oluşabilecek diş doktoru korkusunu ortadan kaldırarak, evladınızın daha entegrasyonlu ve diş sıhhati konusunda daha bilinçli olarak yetişmesine yardımcı olabilecek en değerli faktörlerdendir



. _Çocukların diş tabibi ile birinci tanışmasının, sonraki periyotlarda diş tedavisi sırasındaki davranışlarını etkileyebileceği için epeyce değerlidir. Evladınızın bir pedodontistle tanışması için yanlışsız olan devir, birinci dişlerin çıkmasından derhal sonra olmalıdır. Pedodontistin (Çocuk diş doktoru) evlada sahih davranış yönlendirmesi tekniklerini uygulayarak diş tedavisini bir oyun üzere sevdireceği ve evladın diş tedavisine motive bir formda gelmesini sağlayacağı için birinci tanışmada "Ne kadar erken o kadar iyi" prensibinin tasdikli olduğu kanıtlanmıştır.



_Doktorunuza gelmeden birkaç gün evvel evladınızla diş tabibi oyunu oynayın. Örneğin o bir diş tabibi olsun, siz hasta olun, sizin dişlerinizi fırçalasın.



_Diş hekiminde çok sefalı aletler olduğunu ve tabibin bunları ona tanıtacağını ve yalnızca onun dişlerine bakmak isteyeceğini anlatın


._Evde yapılan ve günde 2 kere olan diş fırçalama, evladın diş tabibi ziyaretine hazırlanması için değerlidir. Diş fırçalama sayesinde hem dişlerine nizamlı paklık yapılmış olur hem de evlat ağzını açma ve bir mühlet açık tutma alışkanlığı kazanır.



_Çocuğunuzun yanında siz ya da yakınlarınızın diş hekimi ile ilgili olumsuz tecrübelerini konuşmayın ve paylaşmayın_



Diş randevusunda evladınızın beslenme alışkanlıkları, biberon yahut emzik tasarrufu ve umum durumu hakkında hekiminize malumat verin



._Çocuğunuzun 0-5 yaş arasında ağzını açık tutarak sabit oturabilme müddetinin 20 -30 dk. arasında değişebildiğini unutmayın. Bu nedenle evladınızın hekimiyle tesirli ve başarılı bir muhabere kurabilmesi açısından dikkatini sadece doktora vermesi konusunda yardımcı olmaya çalışın.



__Süt DişleriBebekliğin birinci 6 ayında süt dişleri sürmeye başlar. Kimi durumlarda birinci süt dişlerinin sürmesi 1-2 ay kadar gecikebilir yahut erken meydana gelebilir. Ebeveynler tarafından birden fazla devir tasa yaratabilecek olan bu durum aslında çok olağandır. Bebek, birinci diş sürmesini takip eden her 6 ayda yeni bir küme diş çıkartacak ve süt dişlenme devri 2,5-3 yaşına kadar, yekun 20 adet süt dişi ağızda olacak formda tamamlanır. 6 yaşında ise daimi dişlenme periyodu başlar ve 12-13 yaşına kadar yetişkin bir kişide olan tüm dişler evlatta tamamlanmış olur.



_Süt dişleri ağızda çıkarken kimi meseleleri de beraberinde getirebilir. Bebeklerde; salya akışının artması, iştahsızlık, ağrı, uykusuzluk, ateş ve ısırma güdüsünün artması üzere semptomlar çok sık görülür.



_Bu oluşabilecek ıstırapları en aza indirebilmek için;



_Bebeğin çiğnemesini sağlamak:Burada dişetlerine masaj uygulanarak basıncı azaltmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle de çiğnenen şey soğuk olursa yararı artar. Soğuk muz yahut havuç, lastik bir diş halkası bebeğin oyun üzere uygulayabileceği usullerdendir. Dikkat edilmesi gereken, bebeğin bu çiğneme sırasında mümkün olduğunca dik oturtulması ve yalnız bırakılmamasıdır.



_Soğuk içecek ve yiyecekler:Buzdolabında soğutulmuş püre, yoğurt üzere yiyecekler dişetlerinde daha rahatlatıcı bir tesire sebep olacaktır. Su verirken de ılık su mekanına biraz daha soğutulmuş suyu biberonla içirmek yararlı olabilecektir



._Dişetlerine masajBebeğin kendi kendine diş kaşıyıcıları ısırması, çiğnemesi çok yarar sağlamıyorsa, ananın işaret parmağına saracağı nezih bir gazlı bezle bebeğin dişetlerine yapacağı masaj, bebekte bir rahatlama sağlayabilir. Hekimine danışılarak bu masaj eczanelerde satılan diş jelleri ile de yapılabilir.



_Ağrı kesiciler: Yukarıdaki formüllerden çok bir yarar sağlanamıyorsa, kesinlikle hekimine danışılarak paracetamol içerikli ağrı kesici şuruplardan kullanılabilir




._Süt dişlerinin ayan yaşlarda mekanlarını kalıcı dişlere bırakacak olmasından ötürü, birtakım ana ve pederler tarafından önemsenmez. Bu çok yanlıştır. Süt dişlerinin; çiğneme fonksiyonunu yanına getirerek çenelerin gelişimine yardımcı olması, konuşmanın düzgün gelişimine yardımcı olmaları, kapladıkları sahası kendilerinden sonra gelecek daimi diş için koruyup daimi dişler sürerken ona rehberlik yapmaları üzere sayısız yararları vardır. Bundan ötürü, 6.ayda birinci diş sürmesini takiben bebeğin bir diş tabibine götürülmesi ve yapılacak sistemli denetimler, ileride oluşabilecek problemleri önleyebilir. Süt dişleri sağlıklı olan bir bebeğin büyük ölçüde mesut bir bebek olacağı unutulmamalıdır




.__Koruyucu Uygulamalar_Fissür Örtücüler:Arka nahiye dişlerinde azıkların tutunmasının kolay olduğu ve güç temizlenebilen girintili çıkıntılı diş yüzeylerinin çürüğe karşı korunması maksadıyla kişisel bir dolgu materyaliyle örtülmesidir.



_Fluorid Pratikleri:Flor diş minesiyle gerçekleştirdiği kimyasal bağ ile dişin çürüğe karşı direncini arttıran bir elementtir.




_Bu özelliğinden ötürü pek çok diş macununun yapısında da bulunmaktadır._





Son yıllarda yapılan çalışmalar, gözetici tedavi olarak, hamilelik devri yahut bebeklikte oral yolla verilen flor tabletlerinin diş çürüklerinin gelişimini önlemede yerinde olmadığını göstermişlerdir. Diş yüzeylerine topikal olarak flor tatbikinin çürüklere karşı direnç kazanmada epeyce tesirli bir metot olduğu ilmî olarak kanıtlanmıştır. Bu nedenle 3-6 aylık periodlarla topikal fluorid jelleri uygulanması, evladın ileriki hayatında çürüklere karşı kıymetli ölçüde muhafaza sağlayacaktır.



_Altın Braketler:24 ayar altınla kaplanmış paslanmaz çelik braketlerdir. Altın renginde sarı bir imajı vardır ve metal braketlerden biraz daha masraflıdır




._Estetik Braketleriş renginde olup dışardan bakıldığında gri renkli bir görünümü olmadığı ve çok ayan olmadığı için estetik materyallerdir. Porselen yahut kompozit olarak ikiye ayrılmaktadır.



_Kompozit Estetik Braketlerolgu materyalinden yapılan aşınmaya karşı dirençleri düşük materyallerdir. Vakit içerisinde renklenerek sarımtrak bir renk alırlar. Daha evvelki yıllarda seramik estetik braketlerin çıkarılması esnasında dişe zarar vermeleri, tedavi sırasında çok kolay kırılmaları üzere nedenlerden ötürü seramik braketlere alternatif olarak tasarrufları yaygındı. Günümüzde geliştirilen seramik braketler kompozit braketlerden daha çok tercih edilmektedir._


Dolgular ve Kanal Tedavileri:


Çocuklarda da tıpkı yetişkinlerde olduğu üzere kesici ve azı dişleri olup bunlar daimi dişlerden epeyce küçük boyutta ve evladın çiğneme konuşma fonksiyonlarına ekleri vardır.



Her süt dişinin sürme devri ve ağızda daimi diş gelene kadar kalma devranı farklıdır. Yaklaşık 2,5 yaşında süt dişleri tamamlanmış olup, en son daimi köpeklerin gelmesiyle birlikte de 12-13 yaş civarında değişimlerini tamamlarlar. Bütün süt dişleri düşüp altından tıpkı dişin daimi dişi gelir. Hepsinin düşme yaşı farklıdır. Ancak şayet süt dişeri devrinde evvel çürür yahut çekilirse kollayıcı kimi tedbirlerin alınması kaidedir. Bu nedenle kesinlikle bir pedodonti mütehassısına başvurulmalıdır. _Halk arasında zati düşecek ve yeni dişler gelecek diye süt dişlerini tedavi gereksinimi birden fazla vakit göz gerisi edilir. Ama bu yanlış bir haberdir. Hepsinin vakti vardır ve bu devrana kadar da bu dişler korunmak zorundadır._Apseli ve çürük dişler evladın hayat kalitesini düşürür ve beslenme alışkanlıklarını bozabilir. Alttan gelecek olan daimi dişin yapısını sıhhatini bozabilir ve çapraşık bir halde sürmesine neden olabilir. Bu dişler enfeksiyon kaynağı olduğunda bütün vücudu için tehlike yaratabilirler.




Süt dişleri içinde daimi dişlerdeki üzere dolgu, kanal tedavisi, kaplama yahut çekim yapılmaktadır.



Konum Tutucular


Süt dişleri altından gelecek daimi dişin rehberi üzeredir. Bu dişlerin devrinden evvel çekilmesi, çekim boşluğuna komşu dişlerin hareket etmesiyle bu rehberliğin bozulmasına neden olur ve sürmeye başlayan daimi dişin konumu kaybolur, eğri çıkar yahut hiç çıkamaz. Bu nedenle erken yapılan çekimlerin boşluklarının katiyen hareketli yahut sabit bir yan tutucu yardımıyla korunması gerekmektedir.


Erken süt dişi kayıplarında, alttan gelen daimi dişin tarafını korumak hedefiyle bölge tutucu olarak isimlendirilen apareyler kullanılır. Konum tutucular, komşu dişlerin çekim boşluğuna hareket etmelerini önleyerek sabit kalmalarını sağlar. Böylelikle daimi dişlerde çapraşıklık meydana gelmesi engellenmiş olur. Bölge tutucular pasif apareylerdir, hiçbir formda dişlere kuvvet uygulamazlar.