çocuklarda ayak problemleri ve ayakkabı seçimi

çocuklarda but problemleri ve ayakkabı seçimi yaşa tarafından ayak numarası çocuk but numarası yaşa tarafından kundura pabuç numaraları İnsanın, yaşamı süresince ortalama 100 000 km yol yürüdüğü göz önüne alınırsa, yürümeye başladığı ilk günlerden başlayarak, çocuğunuzun üçgenin taban olmayan kenarı sağlığının yanı sıra kullanacağı ayakkabının seçiminin de çok önemli olduğu ortaya çıkıyor Genetik veya ırksal özelliklerin ve pabuç uygulama biçiminin etkin olduğu but problemlerinin önlenmesi muhtemel Kayda Değer olan, ayak sağlığına gösterilen özen ve uygun ayakkabı kullanımının bir alışkanlık haline dönüşmesi Yirmi altı kemik, elli yedi eklemden oluşan ayak, epeyce karmaşık bir yapıdır Kimi zaman, parmaklar üzerinde duran bir balerinde olduğu gibi, değişmez bir inşa oluşturur, kimi zamansa yükseğe sıçrayan bir kişide olduğu gibi, elastik bir inşa sergiler Yürüdüğümüz zamansa, bu iki durumu aynı anda yaşarız Gövde ağırlığının tamamını yere aktaran ve insanı ayaktatutan bu organın sağlığı özellikle çocuklarda çok önemlidir Çocuklarda en sık görülen ayak problemleri de, topuğun içe basması, üçgenin taban olmayan kenarı iç arkının çökmesi ya da her ikisinin birlikte görülmesidir Anne babaları en çok endişelendiren ayak problemlerinin başındaysa, ayak arkının çökmesi ya da diğer bir deyişle düz tabanlık gelir Çocuk yürümeye başladıktan daha sonra, but ark bölgesi az önce bütün bariz olarak görülmeyebilir Bunun nedeni, çoğunlukla bu bölgedeki yağ dokusudur Zamanla şekillenen ayak arkı 68 yaşında son halini alır Topuğun içe basması ve düz tabanlık, yükselme döneminde, beden dizilişinde bazı problemlere neden olabilir Bu durumdaki çocuklarda, pozitif yükseğe sıçrayamama, seri koşamama ve tez yorulma en sık görülen şikayetler arasındadır Bu ayak problemlerinden herhangi birinin görülmesi durumunda, zamanla düzelmesini ummak yerine, zaman kaybetmeden bir ortopedi uzmanına uygulamak gerekir Bilhassa, adale kuvvetinde azalma ve kısalıklarla ilgili sorunlarla birlikte ortaya çıkan but problemlerinde, fizyoterapistin önereceği egzersiz programı oldukça faydalı olmaktadır Etap şekil bozuklukları böylece fazla nedenden kaynaklanabilir En sık görülen nedenler arasında, kalıtımsal, ırksal özellikler ve uygunsuz pabuç kullanımı sayılabilir Ailede but problemi varsa, çocukta da üçgenin taban olmayan kenarı problemi görülme olasılığı yüksektir Akdeniz kuşağı insanında en çok görülen üçgenin taban olmayan kenarı problemlerinden biri topuğun içe basması ve üçgenin taban olmayan kenarı arkının çökmesidir Kuzey Avrupa ülkelerindeyse bu problem daha az görülür Afrika kökenlilerde, genel olarak düz tabanlık görülmektedir Önlem alınması mümkün olabilen bir öteki etap problemi etkeni de yerinde kundura kullanımıdır Yerinde ayakkabı tanımı yıllar içerisinde bazı değişikliklere uğramıştır Bu değişikliklere karşın, halen bir takım hatalı düşünceler sürmektedir Hangi Ayakkabı Çocuklar için yerinde bir ayakkabıda olması gereken özellikleri şöyle özetlenebilir: • Topuğu saran kısım, topuğu destekleyecek değin sert olmalı, • Bağcıklı olmalı, • Bacak parmak ucunda bir tedarik başıboşluk olmalı • Etap tarak kısmının genişliği ayağa yerinde olmalı ve ayağı sıkmamalı, • Pabuç topuğu ile ayakkabının ön kısmı benzer anda yere değmeli ve burun kısmı yerden 1012 mm havada olmalı, • Topuk yüksekliği 1,52 cm'yi geçmemeli, • Ayakkabının iç astarı bütünüyle deri olmalı Yürümeye Başlayana Değin Bebeklerde bacak alışılagelmiş pozisyondadır Ayağı sıcak tutan, kalıp halinde indirimli, iki parça yumuşak deriden yapılan hafif ve kolay bir patik yeterlidir Yürümeye başlayana kadar kundura gerekli değildir id Yürüyorum Yürümenin başlangıç aşamasında, lastik spor ayakkabı yerine sıradan pabuç kullanılması daha uygundur Bu konuda yapılan ilginç bir bilimsel çalışmaya tarafından, lastik spor kundura kullanan çocuklar, adi pabuç kullanan çocuklara oranla, sert zeminde 3 defa, halı üzerindeyse 5 kez daha fazla düşmektedirler Idareli yönden daha ucuz olmasına karşın, lastik spor ayakkabılar göstermek yürümenin erken döneminde düşme tehlikesini arttırmaktadır Yeni yürümeye başlayan çocuklarda sert mi yoksa yumuşak ayakkabı mı kullanılacağı konusunda da tekrar ayrı düşünceler bulunmaktadır Fakat yine de, fazla sert ya da fazla yumuşak pabuç tabanı yerine, sözdeyumuşak ve elastik tabanlığın daha yerinde olduğu söylenebilir Ayakkabı tabanının çok sert olmaması, yürümenin itme aşamasında parmakların daha iyi itmesine izin verir ve denge daha iyi sağlanır Yumuşak olmaması da, üçgenin taban olmayan kenarı tabanının sivri ve tehlikeli cisimlerden korunmasına asistan olur Bunun yanı sıra, ayakkabının üst kısım derisiyle ayakkabının dili yumuşak ve esnek olmalıdır Bu sayede, bacak daha gizli hareket eder ve ciltte herhangi bir hastalık olmaz Çocuk bağımsız ve dengelenmiş yürümeye başlayana değin, etap problemlerini düzeltmeye karşın bütün pabuç değişikliklerinden kaçınılmalıdır Yeni yürümeye başlayan çocukta, ayakkabının boğaz kısmı bacak bileğini içine almalı ve desteklemelidir Çocuk 2030 aylıkken ayak bileği desteksiz ayakkabılara geçilebilir 16 yaş arası çocuklar için önerilen pabuç değiştirme süresi Yaş (ay) 3 aylık sürede ayak yükselme miktarı Önerilen kundura değerlendirme sıklığı 1217 ½ numara Her 2 ayda bir 1629 ½ numara Her 3 ayda bir 3047 ½ numara Her 4 ayda bir 4871 ¼ numara Her 6 ayda bir 69 yaş Mektep çağına gelen çocukların ayakkabılarının seçiminde öyle çok etken rol alır 69 yaş arasındaki çocuk, ikinci süratli çoğaltma dönemine girdiği için, ayakkabısı çok kısa sürede ayağına minik gelebilir Ayrıca, bu yaş çocuklarda, ayakkabının modeli ve şekli de tartı kazanmaya başlar Bu dönemde, kaba ve estetik yönden sevimsiz ayakkabılardan kaçınılmalı ve tercih çocuğa bırakılmalı; oysa, ayak sağlığı yönünden belirtilen ölçütlerden de imtiyaz verilmemelidir Mektep çağı çocuklarının tercih ettikleri pabuç türleri, dirençli, elastik, dar, uzun bağcıklı ve ön kısmı geniş olanlarıdır Çocuk, arkadaş toplantılarında ve özel günlerde ayrı ayakkabı uygulamak isterse, uzun zaman kullanmamasını sağlayacak biçimde izin verilmelidir 1014 Yaş 1014 yaş arası çocuklarda pabuç şekli daha ön plandadır Olağan veya düz ayakkabıları uygulamak istemeyebilirler 14 yaşın ardına kadar, yani kemik çoğalma plakları kapanana kadar, her yıl ayağın artış miktarına kadar uygun ayakkabı gerekir Bu dönem, yerinde ayakkabının gerektiği en kayda değer dönemlerdendir Lastik spor ayakkabıları, kumaş ayakkabılar, terlik ve sandalet gibi ayağı yeterince desteklemeyen ayakkabılar, bacaklarda kramp ve bel ağrılarına niçin olabilir Bu dönemde, aileler çocuğunu uygun kundura seçme konusunda bilgilendirmelidir Ülkemizde yerinde ayakkabı yararlanma alışkanlığı öyle yaygın değildir Ama yine de, çocuklarımıza bu alışkanlığı kazandırarak, bizlerden sonra daha sağlıklı kuşakların gelişmesine katkıda bulunma sorumluluğunu taşımalıyız Kaynak: Prof Dr Fzt Yavuz Yakut Hacettepe Üniveristesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu Ortez ve Biyomekanik Ünitesi Bu yazı, Çoluk Çocuk Aylık Anne Baba Eğitimci Dergisi 2001 Nisan sayısından alınmıştır