Çocuklarda çalma alışkanlığının nedenleri

Reem Nöropsikiyatri Merkezi ’nden Uzm Dr Mehmet Yavuz, hiçbir çocuğun mülkiyet kavramı bilinciyle doğmadığını belirterek, Çocuk hemen şimdi paylaşma konusunda olgunlaşmadığı için her şeyi kendisinin zanneder, izin alması gerektiğinin bilincinde değildir Esas amacı hırsızlık olmayan bu davranışlar aslında her çocuğun anılarında yer alır Bu dönemde çocuk dünyanın kendi etraflarında döndüğünü zanneder Bu sebeple hiç sorgulamadan, benmerkezci bir tutumla beğendiği her oyuncakla oynayabileceğini, hoşuna dışarı giden her nesneye sahip olabileceğini düşünür

Bu tarzda bir sahiplenme duygusu bazen çocuğun kendilerine ait olmayan bir varlığa izinsiz sahip elde etmek istemesine sebep olabilir Örneğin anaokuluna dışarı giden bir çocuk okulda beğendiği bir oyuncağı öğretmeninden müsade alma ihtiyacı duymadan evine götürebilir
Ödünç edinmek ileride çalmaya dönüşür
Çocuğun bu yaşlarda kendine ait olmayan 'ödünç alma' olarak adlandırabileceğimiz bu tavır ileri ki dönemlerde çalma davranışına dönüşebilir mi? Çocuklarda sahiplik duygusu 34 yaşına geldiğinde gelişir Artık başkasına ait olan bir şeyi müsade isteksiz olarak almaması gerektiğini bilir
Ancak bu sefer de sahip olma isteğine aleyhinde koyamaz Suçluluk duygusu hissetmesine rağmen okulda arkadaşına ait bir silgi veya renkli bir kalemi alıp eve getirebilir Çalma tekrar tekrar her çağda ayıplanan, sıklıkla da cezalandırılan bir durumdur Böyle bir durumla karşılaşan anne baba sert tepki gösterirse çocuk dehşet ve paniğe kapılır
Bunu nereden aldın sorusuna çocuğun verdiği yanıt ise genelde arkadaşımdan ödünç aldım ya da yolda buldum gibi ifadelerdir Ebeveynlerin bilmesi gereken kesin bir yaşa dek bunun bir davranış bozukluğu ya da çalma eylemi olmadığıdır Minik yaşlardaki çocuklar 'senin', 'onun' gibi aitlik kavramlarını ayırt edemediği için beğendiği her şeyi kendininmiş gibi algılardedi
Çocuklarda çalma alışkanlığının nedenleri
Çalma davranışının aşağıda yatan esas nedenin sevgi ve alaka eksikliği olduğunu açıklayan Uzm Dr Yavuz, şöyle devam etti:
Anne babası tarafından yeterince sevilmediğini, onları yitirdiğini düşünen çocuklar çoğunlukla mutsuzdurlar Çocuğun çok sevdiği birini kaybetmesi gibi travmatik durumların da çalma davranışa yol açtığı gözlemlenmiştir Sevgi deposu yeterince batmış olmayan çocuk başkalarına ait eşyaları çalarak bu açlığını doyurmaya çalışır
Bu arzusu sevdikleri tarafından dışlanmış, zor veya hissi istismara maruz kalmış çocuklarda da yaygın olarak görülen bir davranıştır Ebeveynler ara sıra farkında olan olmadan çocuğun böyle bir davranışta bulunmasına tesir etmiş olabilirler Anne babanın fazla disiplinli olması, çocuğunun başarısızlıklarını onun akranlarıyla kıyaslaması, artı kusur bulmak, kırıcı sözler söylemek ve bunu yaparken suçlayıcı bir hitabe takınmak, çocuğa hiçbir olumlu geri bildirim vermemek yine bu davranışın oluşmasına zemin hazırlar
Ev içinde eşler arasındaki stres, huzursuzluk ya da fiziksel şiddet varsa çocuğu çalma davranışına itebilir Çocuğun dünyasında çaldığı para ya da eşya doğrusu kendisinden esirgenen sevgi ve ilgiyi sembolize etmektedir Çocuk sosyal çevresinde arkadaşlarına kıyasla daha eksik popüler olması da onu çalma eylemine yönlendirebilir
Bu şekilde içindeki şehvetli boşluğu doldurmaya çalışır Ara Sıra de kendine ait olmayan bir eşyayı alması karşısındaki insana duyduğu intikam duygusu, kırgınlık, kıskançlık, düşmanlık gibi duyguların dışa vurum şekli olabilir tekrar tekrar yapılan çalışmalarının sonucunda çalma hastalığının sevgi yoksunluğundan kaynaklandığı gözlemlenmiştir
Çalma alışkanlığı aleyhinde anne babaların tutumu ne olmalı?
Uzm Dr Mehmet Yavuz, çocuğun çalma alışkanlığı karşısında anne babaların tutumunun ise şöyle olması gerektiğini belirtti:
Anne baba böyle bir durumla karşılaştığında çocukla dürüst bir irtibat kurması gerekir Çocuğa asla yargılayıcı ve suçlayıcı bir tavır ile yaklaşılmamalı
Yapılması gereken çocuğun mülkiyet kavramını geliştirmektir Çocuğun kendine ait odası ve oyuncaklarının olması bu sürece tezgâhtar olur Bu kavram öğretilirken ev içerisinde 'bu senin', 'bu benim', 'bu kardeşinin' gibi aitlik bildiren cümleler kurulmalıdır
*
Ona çocuk yok bir kişi olarak davranın
Anne babanın bilmesi gereken, çocuk kaç yaşında olursa olsun onun da bir kişi olduğu gerçeğidir bu nedenle ona ait bir eşyayı alırken mutlaka izin istemeli, başkalarının eşyalarını alırken de onlardan izin alması gerektiği öğretilmelidir Aile bireylerinin kendi aralarındaki iletişimde çocuğa içten rol model olmak için böyle davranmaları gerekir
Başkalarına ait eşyaları habersiz ve izinsiz almanın hatalı bir tutum olduğunu, o kişinin eşyasını bulamayınca üzülebileceğini, suçlayıcı ve can sıkıcı bir dil kullanmadan anlatmalı ve o eşyayı geri vermesini sağlamalıyız
Çocuğun esas gereksinimlerini karşılayacak miktarda harçlık verilmelidir Ailenin maddesel durumu ne olursa olsun her istediği alınan veya yapılan çocuk doyumsuz ve şımarık olur Bu da çocuğun gelişimine ciddi derecede hasar verir

Dürüstlük ödülendirilsim
Eğer çocukta bu konuda bir eğilim olduğunu düşünülüyorsa etrafta çanta, cüzdan veya madeni para bırakılmamalıdır
Çalma davranışı aleyhinde aşağılayıcı, küçük düşürücü bir dil kullanmak gerekir Katiyen maddesel şiddete başvurulmamalıdır Bunun yerine hayal kırıklığına uğradığınızdan bahsedin ama katiyen 'bunu bir daha yaparsan seni sevmem' gibi tehditlerde bulunmayın Yaptığının doğru bir şey olmadığı sakin bir dille anlatılmalıdır
En önemlisi ise çocuğunuzla kaliteli vakit geçirin, onu sevdiğinizin açıklama edin, bunu eylemlerinizle destekleyin Çünkü böylece fazla problem sevgiyle aşılır
Bu tavır uzun vakit devam eder ve akıcılık kazanırsa profesyonel takviye alınmalıdır