Çocuklarda görülen kan hastalıkları ve belirtileri

Kan vücudumuzun her hücresine ulaşan yaşamsal likittir. Erişkinde 4-5 litre, çocuklarda 80 ml/kg kan bulunur. Kan plazma ve kan hücrelerinden oluşur. Kan hücreleri alyuvar (eritrosit), akyuvar (lökosit) ve kan pulcuğu (trombosit) dur. Kan hücreleri kemik iliğinde üretilir ve devamlı yenilenir. Kan ve kan hücrelerinin dokulara oksijen taşımak, pıhtılaşmayı sağlayarak kanamayı önlemek ve marazlara karşı vücudu savunmak üzere çok değerli vazifeleri vardır. Kan hücrelerinin marazları ile ilgilenen bilim kolu hematolojidir. Hematolojik illetler kalıtsal (genetik) yahut sonradan edinilmiş (akkiz) olabildiği için doğumdan mevte kadar her devirde görülebilir.

Yenidoğan bebeklerde kan illetini düşündüren bulgular şunlardır:

Bir aydan uzun süren sarılık

Göbek kanaması

Göbeğin geç düşmesi

Aşı yahut enjeksiyon yapılan konumlarda kanama, morluk, sertlik oluşması

Sünnet sonrası durmayan kanama

Dimağ kanaması yahut mide-barsak kanaması geçiren bebekler

Ağır enfeksiyon geçiren bebekler

Süt çocukluğu devrinde (2 ay – 2 yaş) kan marazı belirtileri şunlardır:

Karın şişliği (karaciğer, dalak büyümesi)

Kilo alamama, büyüyememe, iştahsızlık

Solukluk, halsizlik, huzursuzluk

Gözlerde sararma

Diz, dirsek, ayak bileği eklemlerinde tekrarlayan ağrılı şişlikler

Ciltte tekrarlayan morluklar

Sünnet sonrası durmayan kanama

Uzunluğunda kitle, lenf bezi büyümesi

Mektep öncesi çocuklarda kan marazı belirtileri şunlardır:

Kemik ve eklem ağrıları

Sebebi muayyen olmayan ateş

Tekrarlayan burun ve dişeti kanamaları

Diş çekimi sonrası durmayan kanamalar

Solukluk, sarılık

Uzunluğunda, koltuk altında lenf bezi büyümeleri

Karın ağrısı, karında şişlik

Vücutta morluklar ve al lekeler

Mektep çağı ve ergenlik devri çocuklarda kan illetleri belirtileri şunlardır:

Kızlarda uzun süren ve çokça ölçüdeki adet kanamaları

Solukluk, halsizlik, çabuk yorulma

Kilo kaybı, iştahsızlık

Kemik ve eklem ağrıları

Karın ağrısı

Uzunluğunda, koltuk altında, kasıkta lenf bezi büyümeleri

Çocuklarda en sık görülen kan illeti anemi (kansızlık) dır. Bunun en değerli sebebi gayrikâfi ve istikrarsız beslenme sonucu oluşan demir eksikliği ve vitamin B12 eksikliğidir. Kalıtsal anemi sebebleri talasemi (Akdeniz anemisi), orak hücre anemisi, G6PD enzim eksikliğidir.

Çocuklarda görülen sık görülen kanama, pıhtılaşma bozuklukları hemofili, vonWillebrand marazı ve İTP (immun trombositopenik purpura) dır. Çocuklarda görülen beğenilmeyen seyirli kan marazları lösemi (kan kanseri) ve lenfoma (lenf bezi büyümeleri) dir. Ölümcül olabilen ve süratle yayılan bu marazlara erken tanı konur tedavisi acilen başlanırsa kurtulma bahtı yüksektir.

Çocuklarda kan illetinden şüphelenildiği hengam yapılması gerekenler şunlardır:

Çabucak hekiminize başvurun (aile doktoru, evlat tabibi, evlat hematolojisi uzmanı)

Hekimin teklifine nazaran kan tahlilleri yapılması gerekebilir (hemogram, hematoloji ve biyokimya testleri)

Hematoloji kompetanı periferik yayma, kemik iliği incelemesi, ileri hematolojik tahliller yaparak kesin tanıyı koyacak ve tedaviyi planlayacaktır.

Sonuç olarak çocuklarda bebeklikten ergenlik sonuna kadar olan devirde (0-17 yaş) kalıtsal ve akkiz birçok kan illeti görülebilir. Yukarıda saymış olduğumuz belirtiler istikametinden aileler dikkatli olmalı ve en kısa hengamda doktora başvurmalıdır.