Çocuklarda Göz Hastalıkları

Bebek ve konuşamayan çocuklarda kırma kusuru ya da gözlük için ölçüm yapılabilir mi?
Çocuklar sözel cevap vermeye başlamadan önce de gözlük gereksinimi olup olmadığının anlaşılması için ölçüm yapılabilir Gözbebeklerini büyüten damla uygulamasının arkasından retinoskopi ya da skiaskopi olarak adlandırılan yöntemle gözlük gereksinimi belirlenebilir Bebeğin veya çocuğun yaşına, kırma kusurunun cinsine ve eşlik eden kayma durumuna kadar gözlük verilebilir Bebekler de gözlük takabilir ve başlıca da ailelerin beklediğinin aksine basit düzen gösterirler

2 Şaşılık ya da göz kayması nedir?
Şaşılık veya göz kayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek bambaşka yönlere bakmasıdır Sık görülür, yaklaşık çocukların %4'ünü etkiler; ancak erişkinlerde de gelişebilir Şaşılık olduğunda kişi bir gözü ile düz ve istediği yere bakarken diğer göz içe, dışa, yukarı veya aşağıda doğru kayabilir Gözler değişerek kayabileceği gibi durmadan benzer göz de kayabilir Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki görüş birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır Gözde kayma olduğunda ise beyinde iki bambaşka bakış ortaya çıkacağından, beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılar, bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya neden olur Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme ortaya çıkar Yaşamın ilk birkaç ayında görmenin çabuk geliştiği dönemde; gözlerin arayıcı hareketleri, kısa süreli yani birkaç dakikalık içe ya da dışa olan kaymalar alışılagelmiş kabul edilebilir Çevredeki objelere odaklanmanın yapılabildiği dördüncü aydan sonradan olan kaymalar kuşkusuz bilirkişi bir göz hekimine danışılmalıdır Hem katarakt, göz tümörleri veya nörolojik hastalıklar da kendilerini şaşılık ile gösterebileceğinden, bir göz hekimine danışılmalı ve fundus incelemesini de içeren detaylı bir göz incelemesi yapılmalıdır

3 Şaşılık neden ortaya çıkar?
Şaşılığın nedeni bütünüyle bilinmemektedirİşlevsel, nörolojik ya da kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler, bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palsi, Down sendromu, hidrosefali gibi hastalıklar veya gözü etkileyen katarakt, glokom veya travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir Kaymanın birincil belirtisi gözlerin aynı noktaya odaklanamamasıdır Fakat, güneşte bir gözünü kapama, kafasını eğerek veya döndürerek bakma gibi bulgular da kayma sonucu olabilir Erişkin dönemde ortaya meydana çıkan kaymalarda ise en manâlı sızlanma çift görmedir Bebeklik dönemi ya da mektep öncesi dönemde her çocuk olası göz sorunları (şaşılık, göz tembelliği, kırma kusurları, katarakt ya da göz içi bitki örtüsü) yönünden tetkik olmalıdır

4 Şaşılığın tedavisi var mıdır, varsa zamanı kayda değer midir?
Millet aralarında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir, oysa bu yanlıştır Şaşılık hiçbir vakit büyümekle kendiliğinden düzelmez
Çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda, zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir Bu da yanlış olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir Böyle durumlarda ayırıcı teşhis ve içten teşhis için muhakkak göz doktoru çocuğu görmelidir Hem ailede şaşılık veya göz tembelliği olan kişiler varsa çocuk 12 yaşında kuşkusuz göz doktoruna gösterilmelidir bunun dışında her çocukta üç yaşına değin genel bir göz muayenesi yapılmış olmalıdır Tedavide amaçlanan görme gelişimi negatif etkilenmeden, her iki gözün bir arada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır böylece şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur Ayrıntılı bir göz incelemesinin arkasından, kaymanın nedenine göre çare planlanır Eşlik eden kırma kusuru varsa gözlük verilmesi ile kayma düzeltilebilir Cerrahi ile gözlerin paralelliğinin sağlanması iki gözün bir arada kullanılmasını ve derinlik hissi azanılmasını sağlayacaktır Cerrahi teşebbüs lazerle yapılmaz, gözün etrafındaki kasların yerleri değiştirilerek gözün pozisyonu ayarlanır Erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi çare ile bilhassa çevre görüşte yükselme sağlanabilir

5 Ambliyopi (göz tembelliği) nedir?
Çocukluk döneminde, kayma olmadan her iki gözden net görüş algılandığında normal görme gelişimi sağlanmış olur Kayma gibi gelişmenin negatif olarak etkilendiği durumlarda kayan gözde göz tembelliği ya da görmede azalma gelişir Şaşılığı olan çocukların yarısında göz tembelliği gelişir Erken (yaşamın
ilk sekiz, dokuz takvim döneminde) tanı konulduğunda tedavisi olanaklıdır İyi gören gözün kapatılması ile görme düzeyi artırılabilir Ancak gelişme döneminin tamamlandığı dokuz yaş sonrasında görme için çare başarısı epeyce düşüktü Tanı ne dek erken konulursa çare başarısı o denli yüksek olacaktır Göz tembelliği ilerleyici bir hastalık değildir görme iyice kaybedilmez

Göz tembelliğinin tedavisi için eşlik eden şaşılık, gözlük gereksinimi ya da katarakt gibi hastalıklar çare edildikten daha sonra az görebilen gözün kullanılmasını baskı yapmak için iyi gören göze kapama yapılır Eğer çocuk kapama yapmaya fazla dayanıklılık gösteriyorsa, göz damlaları ya da özel çalışma sistemleri kullanılabilir; ancak en etkili tedavi yöntemi kapamadır Göz tembelliği çare edilmediği durumda ilerleme göstermez; ancak, gelişme dönemi sonrası tedavisi makul değildir ve her iki gözün bir arada kullanılması ve derinlik şehvetli algılamasında zorluğa neden olur Polislik, pilotluk gibi mesleklerin seçiminde ve şoför almada engel oluşturur

6 Bebekler görebilir mi?
Insanlar arasında yaygın olarak kabul edilen yeni doğan bebeğin göremediği yolundaki görüşün tersine yeni doğan döneminde bebekler görebilir Ama görme erişkinlerin görme düzeyinde değildir Bir buçuk, iki yaşında erişkin düzeyine ulaşır Gözlerin kullanılması ile gelişim sağlanır böylece çocukluk döneminde görme sistemi esnektir ve gözlerin kullanılmasına kadar biçimlenir Bebeklik döneminde, yani çocuğun konuşamadığı önemde de yapılacak olan göz incelemesi ile gözlük gereksinimi ve şaşılık saptanabilir Hem göz tembelliği dışarıda görme azalmasına niçin olabilecek katarakt, enfeksiyon, tümör veya öteki göz hastalıkları da saptanabilir Ilk muayene için ideal süre bir yaş civarıdır

7 Yakından okumak veya televizyon bakmak gözleri bozar mı?
Bu içten değildir, çocukların kolları daha kısa olduğundan ve yakına düzen kapasiteleri de yüksek olduğundan okudukları materyali yakında tutarlar Televizyonun ise yaydığı düşük düzeydeki radyasyonun haricen gözleri bozacak negatif etkisi yoktur Ama yakından televizyon izlemek, eşlik eden kırma kusuruna emrindeki olabileceğinden bir göz hekimi kadar değerlendirilmelidir

8 Gözlük takmak gözlük numarasının artmasına veya azalmasına niçin olur mu?
Gözlük takmak gözleri zayıflatarak gözlük gereksinimini artırmaz ya da numarasının artmasına niçin olmaz Bütün tersi de geçerlidir; gözlük takmak gözlük numarasını azaltmaz Gözlük net bakmak için takılır, numaranın değişimine neden olmaz Benzer biçimde kontak lens takılması da gereksinimi değiştirmez Kırma kusurları (miyopi, hipermetropi ve astigmatizma) göz yapısının sonucudur ve gözlük takmadaki amaç bu yapısal farklılıkların neden olduğu odaklama sorununu düzeltmektir Gözlük takarak göz yapısı değiştirilemeyeceğinden numaranın değişimi de laf konusu değildir

9 Katarakt, glokom ve göz tümörleri gibi erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebek ve çocuklarda görülebilir mi?
Katarakt, glokom gibi daha çok erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebeklerde ve çocuklarda da görülebilir Patolojik teşhis bambaşka olmakla birlikte, göz içi tümörleri (en sık retinoblastom) bebeklik ve çocukluk döneminde görülebilir Erken tanı ve tedavi büyük yük taşımaktadır Katarakt ve göz içi tümörlerde gözbebeğindeki beyazlık ailenin ilk fark ettiği belirti olabilir ve bu durumda vakit geçirilmeden bir göz hekimine başvurulmalıdır Erken tanınması durumunda retinoblastomun tedavisi olanaklıdır Doğumsal ve infantil kataraktlar, sistemik hastalıklar (galaktozemi gibi), intrauterin enfeksiyonlar (TORCH) ile birlikte gelişebileceği gibi tek başına da görülebilir Aile öyküsü olması daima gerekli değildir En kısa sürede ameliyat yapılarak süratli görsel gelişimin olduğu dönemde yoksunluk ambliyopisi gelişmesi engellenmelidir Glokomda ise erişkinden farklı olarak bebeklerde ve çocuklarda göz yapısında aşırı artma görülür Hasta ışıktan rahatsız olur, göz sulanması vardır Çare edilmezse kornea zamanla saydamlığını yitirip beyaz bir dış görünüş alır ve optik atrofi gelişir Tedavi, en kısa sürede cerrahi uygulanmasıdır

10 Bir Takım gıdaların fazla tüketilmesi görme gelişimini etkiler mi?
Havuç gibi bazı gıdaların pozitif tüketilmesi görme keskinliğini artırmaz veya gözlük gereksinimini ortadan kaldırmaz Oysa A vitamini eksikliğinde sistemik bulgulara ilave olarak bilhassa gece görmede zorluk ortaya çıkar, jurnal gereksinimin besinlerden alınması ile çocuklarda ve gençlerde bayağı gelişim sağlanabilir *