Çocuklarda göz hastalıkları..

Çocuklarda göz hastalıkları Çocuklarda Göz Hastalıkları Hazırlayan Doç Dr Huban Atilla Ankara Üniversitesi Tıp Fak Göz Hastalıkları AD 1 Bebek ve konuşamayan çocuklarda kırma kusuru veya gözlük için ölçüm yapılabilir mi? Çocuklar sözel yanıt vermeye başlamadan önce de gözlük gereksinimi olup olmadığının anlaşılması için ölçüm yapılabilir Gözbebeklerini büyüten damla uygulamasının ardından retinoskopi ya da skiaskopi olarak adlandırılan yöntemle gözlük gereksinimi belirlenebilir Bebeğin ya da çocuğun yaşına, kırma kusurunun cinsine ve eşlik eden kayma durumuna tarafından gözlük verilebilir Bebekler de gözlük takabilir ve genelde da ailelerin beklediğinin aksine basit armoni gösterirler 2 Şaşılık veya göz kayması nedir? Şaşılık veya göz kayması gözlerin görme akslarının paralelliğini kaybederek farklı yönlere bakmasıdır Sık görülür, takriben çocukların %4′ünü etkiler; ancak erişkinlerde de gelişebilir Şaşılık olduğunda birey bir gözü ile düz ve istediği yere bakarken diğer göz içe, dışa, yukarı veya altında içten kayabilir Gözler değişerek kayabileceği gibi durmadan aynı göz de kayabilir Her iki gözle istenen noktaya bakılırken beynin görme merkezinde bu iki gösterme birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır Favori kayma olduğunda ise beyinde iki ayrı gösterme ortaya çıkacağından, beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılar, bu da derinlik hissinde ve her iki gözle sağlanan görüşte azalmaya neden olur Erişkinlerde ise kayan gözden gelen görüntünün baskılanması artık yapılamadığından çift görme ortaya çıkar Yaşamın ilk birkaç ayında görmenin çabucak geliştiği dönemde; gözlerin arayıcı hareketleri, kısa süreli yani birkaç dakikalık içe veya dışa olan kaymalar alışılagelmiş makul Çevredeki objelere odaklanmanın yapılabildiği dördüncü aydan sonra olan kaymalar kesinlikle bilirkişi bir göz hekimine danışılmalıdır Keza katarakt, göz tümörleri ya da nörolojik hastalıklar da kendilerini şaşılık ile gösterebileceğinden, bir göz hekimine danışılmalı ve fundus incelemesini de içeren ayrıntılı bir göz incelemesi yapılmalıdır 3 Şaşılık neden ortaya çıkar? Şaşılığın nedeni tamamiyle bilinmemektedirİşlevsel, nörolojik ya da kaslardaki yapısal bozukluklar ve dengesizlik kaymaya neden olur Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler, bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği serebral palsi, Down sendromu, hidrosefali gibi hastalıklar veya gözü etkileyen katarakt, glokom veya travma gibi durumlar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya niçin olabilir Kaymanın birincil belirtisi gözlerin benzer noktaya odaklanamamasıdır Ama, güneşte bir gözünü kapama, kafasını eğerek ya da döndürerek bakma gibi bulgular da kayma sonucu olabilir Erişkin dönemde ortaya meydana çıkan kaymalarda ise en kayda değer yakınma çift görmedir Bebeklik dönemi ya da okul öncesi dönemde her çocuk olası göz sorunları (şaşılık, göz tembelliği, kırma kusurları, katarakt veya göz içi ur) yönünden tetkik olmalıdır 4 Şaşılığın tedavisi var mıdır, varsa zamanı önemli midir? Irk aralarında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir, ama bu yanlıştır Şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez Çocuklarda burun kökünün geniş olduğu ve kayma olmadığı halde kayma varmış gibi görünüme yol açan yalancı şaşılık dediğimiz durumlarda, zamanla burun kemiğinin gelişmesi ile kayma görünümü düzelmektedir Bu da hatalı olarak kaymanın düzeldiğini düşündürmektedir Böyle durumlarda ayırıcı teşhis ve içten tanı için şüphesiz göz doktoru çocuğu görmelidir Keza ailede şaşılık veya göz tembelliği olan kişiler varsa çocuk 12 yaşında elbette göz doktoruna gösterilmelidir başkaca her çocukta üç yaşına değin genel bir göz muayenesi üretilmiş olmalıdır Tedavide amaçlanan görme gelişimi olumsuz etkilenmeden, her iki gözün bir arada kullanılarak gelişiminin sağlanmasıdır bu nedenle şaşılık tedavisi ne kadar erken dönemde yapılırsa başarısı o denli yüksek olur Detaylı bir göz incelemesinin ardındaki, kaymanın nedenine göre çare planlanır Eşlik eden kırma kusuru varsa gözlük verilmesi ile kayma düzeltilebilir Cerrahi ile gözlerin paralelliğinin sağlanması iki gözün bir arada kullanılmasını ve derinlik duygusal azanılmasını sağlayacaktır Cerrahi girişim lazerle yapılmaz, gözün etrafındaki kasların yerleri değiştirilerek gözün pozisyonu ayarlanır Erişkin dönemde olan şaşılıklarda ya da daha önce tedavi yapılmamış erişkinlerde de cerrahi çare ile özellikle çevre görüşte yükselme sağlanabilir 5 Ambliyopi (göz tembelliği) nedir? Çocukluk döneminde, kayma olmadan her iki gözden net manzara algılandığında olağan görme gelişimi sağlanmış olur Kayma gibi gelişmenin negatif olarak etkilendiği durumlarda kayan favori göz tembelliği ya da görmede azalma gelişir Şaşılığı olan çocukların yarısında göz tembelliği gelişir Erken (yaşamın ilk sekiz, dokuz takvim döneminde) teşhis konulduğunda tedavisi olanaklıdır İyi gören gözün kapatılması ile görme düzeyi artırılabilir Ancak gelişme döneminin tamamlandığı dokuz yaş sonrasında görme için çare başarısı oldukça düşüktü Tanı ne dek erken konulursa çare başarısı o denli yüksek olacaktır Göz tembelliği ilerleyici bir hastalık değildir görme ayrıntılarıyla kaybedilmez Göz tembelliğinin tedavisi için eşlik eden şaşılık, gözlük gereksinimi ya da katarakt gibi hastalıklar tedavi edildikten sonra eksik görebilen gözün kullanılmasını basmak için iyi görebilen göze kapama yapılır Eğer çocuk kapama yapmaya fazla dayanıklılık gösteriyorsa, göz damlaları veya özel egzersiz sistemleri kullanılabilir; ancak en etkili tedavi yöntemi kapamadır Göz tembelliği tedavi edilmediği durumda ilerleme göstermez; oysa, gelişme dönemi sonrası tedavisi makul değildir ve her iki gözün bir arada kullanılması ve derinlik şehvetli algılamasında zorluğa neden olur Polislik, pilotluk gibi mesleklerin seçiminde ve şoför almada engel oluşturur 6 Bebekler görebilir mi? Halk aralarında yaygın olarak kabul edilen yeni doğan bebeğin göremediği yolundaki görüşün aksine yeni doğan döneminde bebekler görebilir Oysa görme erişkinlerin görme düzeyinde değildir Bir buçuk, iki yaşında erişkin düzeyine ulaşır Gözlerin kullanılması ile gelişim sağlanır böylece çocukluk döneminde görme sistemi esnektir ve gözlerin kullanılmasına göre biçimlenir Bebeklik döneminde, yani çocuğun konuşamadığı önemde de yapılacak olan göz incelemesi ile gözlük gereksinimi ve şaşılık saptanabilir Hem göz tembelliği dışarıya görme azalmasına neden olabilecek katarakt, enfeksiyon, ur ya da öteki göz hastalıkları da saptanabilir Ilk tetkik için ideal vakit bir yaş civarıdır 7 Yakından okumak veya televizyon seyretmek gözleri bozar mı? Bu içten değildir, çocukların kolları daha kısa olduğundan ve yakına ahenk kapasiteleri de yüksek olduğundan okudukları materyali yakında tutarlar Televizyonun ise yaydığı düşük düzeydeki radyasyonun dıştan gözleri bozacak olumsuz etkisi yoktur Ama yakından televizyon izlemek, eşlik eden kırma kusuruna yan olabileceğinden bir göz hekimi göre değerlendirilmelidir 8 Gözlük takmak gözlük numarasının artmasına veya azalmasına neden olur mu? Gözlük takmak gözleri zayıflatarak gözlük gereksinimini artırmaz veya numarasının artmasına niçin olmaz Tam tersi de geçerlidir; gözlük takmak gözlük numarasını azaltmaz Gözlük net görmek için takılır, numaranın değişimine neden olmaz Benzer biçimde kontak lens takılması da gereksinimi değiştirmez Kırma kusurları (miyopi, hipermetropi ve astigmatizma) göz yapısının sonucudur ve gözlük takmadaki gaye bu yapısal farklılıkların niçin olduğu odaklama sorununu düzeltmektir Gözlük takarak göz yapısı değiştirilemeyeceğinden numaranın değişimi de söz konusu değildir 9 Katarakt, glokom ve göz tümörleri gibi yetişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebek ve çocuklarda görülebilir mi? Katarakt, glokom gibi daha fazla erişkin dönemde görülen göz hastalıkları bebeklerde ve çocuklarda da görülebilir Patolojik teşhis ayrı olmakla birlikte, göz içi tümörleri (en sık retinoblastom) bebeklik ve çocukluk döneminde görülebilir Erken tanı ve tedavi büyük yük taşımaktadır Katarakt ve göz içi tümörlerde gözbebeğindeki beyazlık ailenin birincil ayrım ettiği bulgu olabilir ve bu durumda süre geçirilmeden bir göz hekimine başvurulmalıdır Erken tanınması durumunda retinoblastomun tedavisi olanaklıdır Doğumsal ve infantil kataraktlar, sistemik hastalıklar (galaktozemi gibi), intrauterin enfeksiyonlar (TORCH) ile birlikte gelişebileceği gibi tek başına da görülebilir Aile öyküsü olması her zaman gerekli değildir En kısa sürede ameliyat yapılarak süratli görsel gelişimin olduğu dönemde mahrumiyet ambliyopisi gelişmesi engellenmelidir Glokomda ise erişkinden ayrı olarak bebeklerde ve çocuklarda göz yapısında aşırı yükselme görülür Hasta ışıktan rahatsız olur, göz sulanması vardır Tedavi edilmezse kornea zamanla saydamlığını yitirip beyaz bir görünüş alır ve optik atrofi gelişir Tedavi, en kısa sürede cerrahi uygulanmasıdır 10 Bir Takım gıdaların fazla tüketilmesi görme gelişimini etkiler mi? Havuç gibi bir takım gıdaların artı tüketilmesi görme keskinliğini artırmaz ya da gözlük gereksinimini ortadan kaldırmaz Fakat A vitamini eksikliğinde sistemik bulgulara ilave olarak özellikle gece görmede güçlük ortaya çıkar, günlük gereksinimin besinlerden alınması ile çocuklarda ve gençlerde sıradan gelişim sağlanabilir