Çocuklarda kardeş kıskançlığı

Kardeş kıskançlığı validenin hamileliği ve kardeş veladeti beklenen bir hadisedir. Bu durum büyük evlatta var olan bir dengeyi bozar, fakat muvakkattir. Sağlıklı bir ortamda istikrar yine kurulur. Yaşantı travmatik olmaz. Lakin büyük evlat şöyle ya da bu türlü farklı seviyelerde kardeş kıskançlığı yaşayabilir. Kabaca tanımlandığında kardeş kıskançlığı validenin dikkatini çekmede müsabaka duygusudur.

Yeni bebeğin aileye gelişi büyük evladı hem ruhsal hem de fizikî olarak tesirler. Daha öncesinde tümden sahip olduğu ana, ananın sevgisini kaybetme korkusu ve kendilik bedeli bu durumdan etkilenecektir. Evladın bu durumdan etkilenerek ya da etkilenmeden çıkmasında evladın yaşı, gelişimsel seviyesi ve ebeveyn evlat ilgisi belirleyici rol oynar. Evlat daha evvel kendisine karşı anadan ve etraftan gösterilen tüm ilginin bölündüğünün farkındadır. Büyük evladın ananın hamileliği ve yeni doğan bebeğin veladetine ait hisleri ona verilen duygusal destekle direkt bağlantılıdır. Büyük evlat bebeğin veladetini daha evvel sahip olduğu tüm ilgi sevgi ve ayrıcalıkların elinden alınması olarak kıymetlendirebilir. Bu süreçten sonraki algıları, bu algılarına karşı ortaya koyduğu davranış değişiklikleri ile görünür hale gelir. Bunlar uyku, yeme sorunu (kardeşi üzere uyumama, kardeşi üzere daha evvelden edindiği kendi kendine yeme becerisini bırakma, ananın yedirmesini isteme, onun üzere likit azıklar almak isteme vs), oyunlarında kardeş tevellüdü ile ilgili temalar (kardeşi oyunda istememe, yok sayma, validenin kendisine ilgili olduğu üzerine oyunlar kurma, ananın kendisine ilgi göstermediği oyunlar, valideye ve kardeşe agresif temalar içeren oyunlar vs), hayali arkadaşlarla oynama ve vakit geçirme, vefat korkusu, kabızlık, kaka kaçırma, çiş kaçırma, valideye yapışma, dehşetler, yalnız yatmak istememe, agresyon, sonluluk, mutsuzluk, içe kapanma ve davranış değişiklikleri gözlenebilir. Bunlar buz dağının görünen kısmıdır. Bu birinci devirde ortaya çıkan davranış değişiklikleri kolaylıkla fark edilirken, ebeveynin duygusal desteği yerinde olmaz ve mütenasip sağlıklı bir formda bu durum atlatılamazsa kardeş doğumundan sonra evladın kimliğini, gelecekteki yaşantısını derinden etkileyecek değişimler kelam konusu olur.

Ana pederin, yeni bebekle ilgili hamilelik sürecinde ve meskene geldiğinde büyük evlada yönelik malumat vermeleri kıymetlidir. Doğumdan sonra konuta bebek geldiğinde tüm ailenin ve muhitin ilgi odağı olan yeni bebekle karşılaşan büyük evlada gösterilen ilginin niteliği kıymetlidir. Günlük hayattaki rutininin mümkün olan an az biçimde değişikliğe uğramasına dikkat edilmelidir. Meskene bebek geldikten çabucak sonra kreşe ya da sair bir haneye gönderilmesi iyi değildir. Validenin bebekle vakit geçirme mecburiliği olduğu üzere büyük kardeşe hengam ayırması gereklidir. Büyük kardeşin enneye ve yeni gelen bebeğe yönelik olumsuz hislerini söz etmesine müsaade verilmelidir. Bu olmuyorsa oyunlarda evladın bağımsız bir formda kardeş temalı oyunlar oynaması için fırsat yaratılmalıdır. Ebeveynlerin sıklıkla düştüğü en büyük yanılgı büyük kardeşin “artık büyüdüğü, bir abi ya da abla olduğu ve durumu yönetim etmesi, kendilerine yardım etmesi gerektiği” biçimindeki beklentidir. Halbuki artık konutta iki küçük evlat vardır. Her iki evlat da validenin ilgisine ve sevgisine muhtaçtır.