Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Kişiler arasında muhaberenin en değerli yolu konuşmaktır. Bebekler konuşma becerisini doğar doğmaz kazanamadıkları üzere muayyen bir dimağ olgunlaşması, duyuların netleşmesi, deneyimin, farkındalığın artması, gereksinimlerin çeşitlenmesi ile birlikte kendini tabir edebilme gerekleri nedeniyle bir süreç içinde geliştirirler. Konuşma ve olgunlaşmanın istenen devir sürecinde oluşabilmesi için dimağ ve hudut sistemi, işitme, gırtlak ve ağız yapılarının yanında zekâ seviyelerinin de sıradan olması gerekir. Hayatlarının başında bebekler kendilerini birinci evvel ağlama yoluyla söz eder. Belirli bir mühlet sonra anası ağlama biçiminden bebeğin ne sebeple ağladığını anlar hale gelir.
Bebeğin ağlaması, artık bariz bir muhabere aracı halini almıştır. Sonrasında kolay sesler üretmek, “A-E-I-O-U” üzere ünlü sesleri çıkararak konuşmanın birinci adımları atılmış olur. Ba-, da- üzere ünlü ünsüz sesleri üreterek babıldama (4-7 aylar arasında), birleştirerek de ba-ba, de-de üzere taklit sesleri 7-9 aylarında üretebilirler. Birinci manalı sözcükler 12 ay civarında ortaya çıkar (8-18 ay arası). 18 ayda yaklaşık 20 söz dağarcığına erişirler ve sözleri tekrar ederler. Bundan sonrasında;
İki yaş civarında en az iki sözlü, ekler ve bağlaçlar içermeyen üslupta cümle kurmaya başlar (baba gel, mama ver vb).
2-3 yaş arası gramer yanlışlı da olsa “nerede”, “kim” ile başlayan sorular ve olumsuz cümleler kurmaya başlar.
3-4 yaş arası hikaye anlatıp soru sorabilirler.
4-5 yaşlarında 6-8 sözcüklü düzgün cümlelerle konuşabilirler.
Konuşma meselesini tek başına değil daha çok muhabere sıkıntıları içinde ele almak gerekir. Muhabere sıkıntıları içinde; anlatım bozukluğu (sözel anlatım bozukluğu, lisan algılama bozukluğu), konuşma bozukluğu, fonasyon (ses çıkarma kabiliyeti bozuklukları), kekemelik sorunları yan alabilir.
Bir evladın 18. ayda hiç sözü yoksa, 2 yaşında iki sözlü bir cümle kuramıyorsa, üç yaşında sıradan bir cümle kuramıyor yahut hiç konuşmuyorsa, anlaşılmaz konuşuyorsa kesinlikle lisan sorunu ve konuşma gecikmesi açısından incelenmesi gerekir.
Bu durumun sebepleri arasında;
Dimağ anomalilikleri,
Nörolojik gelişim problemleri
Genetik nedenler
Çevresel faktörler
Lisan faktörleri
İşitsel süreçler nokta alabilir.
İşitme dertlerinden, yapısal anormalliklerden (dudak-damak yarığı) ve nörolojik durumlardan kaynaklanan fonolojik bozukluklara artikulasyon bozukluğu ya da konuşma sesleri üretim bozukluğu diyoruz. Bu bozukluklar nadiren lisan bağı ya da diş anormalliklerinden kaynaklanmaktadır.
Yaşına makul devranda beklenen konuşma ve lisan muhabere seviyesine ulaşamayan evlatların durumuna konuşma gecikmesi yahut konuşma gelişim kusuru ismini veriyoruz.
Zekâ geriliği konuşma gecikmesi olan evlatların yarısında önümüze çıkan bir nedendir. Başkaca evlatların psikiatrik bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, çocukluk çağı otizm bozuklukları da konuşma gecikmesi olarak bulgu verebilir. Ama bu hastalardaki konuşma sıkıntısında daha çok muhabereye yönelik olmayan sesler çıkarma, konuşmama ve öncelikle muhabere kuramama (göz teması yokluğu, ardışık ve tekrarlayıcı hareketler, kıymetsiz objelere takıntı boyutunda ilgi gösterme, ortak dikkat yokluğu vb) formundadır.
Nörolojik ve epileptik bozukluklara bağlı konuşma meseleleri altta yatan sebebe de bağlı olarak nadir görülürler.
Evlatların istismar edildiği ve ruhsal travmaya uğradığı savaş, terör, ebeveyn kaybı- eksikliği, şiddet görme üzere durumlarda vücudunda bir sorun olmasa da konuşma gecikmesi ve bozukluğu görülmektedir.
Bir hanede birden çokça lisan konuşulan ailelerde konuşma gecikmesi sık rastlanan bir durumdur. Seçilen ana lisanın öncelikle konuşulması, kolay konuşulması ve sabırlı davranılması ile rahatlıkla sorun çözülebilir.
Günümüzde artan teknolojinin beraberinde getirdiği sıkıntıların başında da muhabere imkanlarının dijital ortama kaymasıyla alakalıdır.
Evlatların dimağı birinci iki yaşta en süratli olmak üzere keşfetmeye ve öğrenmeye odaklı ağır bir yapılanma içindedir. Kendinin farkında olma, vücut modüllerinin keşfi, etrafını tanıma, yabancı olanı ayırt etme, kendini söz etmeye başlama, kaslarını denetim etme-yönetme, hareketlenmeye başlama ve yerküreyi keşfetme aşamalı olarak gelişir. Bütün bunlar algılarının artması, elde ettiklerini tahlil edebilmesi ve reaksiyon gösterebilmesiyle mümkün olur. Mahsusen bu periyotta doğal olmayan haddinden fazla uyaranlar sağlıklı duyusal gelişimi tesirler.
Her yeni doğan bebek insanlığın bugüne kadar olan birikimi ile karşılaşır. Televizyon, tablet, telefon vs. ekranları ve programlarının süratli akışı bu periyottaki bir evladın algı ve tahlil edebilme kapasitesinin çok üzerindedir. Gördüğünü algılayabilmek ve manaya sırasında çok ağır bir uğraş sarf eder ve geri kalan yerküreye algılarını ve duyularını kapatır. Ölçüsüz odaklanma yaşar. Evladın bu türlü programlar önünde sabitlendiğini gören ebeveynler (sağlıksız bir tercih ile) evladı sakinleştirmek ve yemek yedirmek için bu programları (örn reklamlar) kullanırlar. Meğer çok ziyade odaklanmaya çalışmak dimağı yorar ve dimağ sağlıklı gelişimini kısıtlar. Sonuçta devam eden bu durum evlatların önemli muhabere ve lisan meselelerine, toplumsallaşma, öğrenme ve tahlil yeteneklerinde problemlere yol açabilir. Bu nedenlerle evlatların Birinci iki yaştan evvel mobil cihazlarla alaka kurması tavsiye edilmez.
TV önünde çokça vakit geçiren evlat makul olmayan ölçüsüz uyaran almakla birlikte ebeveynlerinden ve muhitinde ki sağlıklı toplumsal ortamlardan alması gereken birebir muhaberenin sağladığı sağlıklı uyaranlardan da mahrum kalır.
Gelişmekte ve yerküreyi tanımakta olan evlat dimağı soysal ve ruhsal manada da korunmalıdır. Ailesinde şiddet olan, kelamlı yahut fizikî şiddete maruz kalan ve sevgiden mahrum büyüyen çocuklarda dimağ gelişiminin geri kaldığı ilmî çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Öte yandan evlat yetiştirmede berhudar ve bilinçli bir validenin evlada verebileceği ekler çok çokça olur. Günümüzün değişen koşulları nedeniyle iş-güç, çevre medya ve trafik çok ziyade vakit harcamaya ve evlatlara ayrılması gereken devranın azalmasına yol açmaktadır. (TRAFİK SIKINTISINI ÇÖZÜN, EVLATLAR PEDERINI ÖZLÜYOR) . Her şeye karşın devletimizde klasik alışkanlıklar nedeniyle anaların evlatlarıyla olabildiğince vakit geçirdiğini umumide toplumsal bir sorun olmadığını görüyoruz.
Asıl bu hususta babalara çok iş düşmektedir. Evlat yetiştirmede bütün yükü anaya bırakmamalı pederler da sorumluluk almalıdır. Evlatların dimağ gelişiminde ananın rolü evlatlar tarafından kanıksanmıştır. Ancak pederlerin evlatlarla devir geçirmesi, oyun oynaması, rol model olması ve eğitimine ekte bulunması evlatların dimağ gelişimde değerli fark yaratır. Aile içi ve dışı muhaberenin âlâ olması çok değerlidir. Keyifli ebeveynler mesrur evlatlar yetiştirir.
Konuşma gecikmesi olan evlatlar için her hangi bir sıhhat sorunu tespit edilmemişse öncelikle TV, tablet, bilgisayar, telefon üzere elektronik cihazlardan uzak durulması, ebeveynlerinin evlatla birlikte onun oyununa katılarak oyun oynaması, fırsat buldukça bir birey olarak evlatla sohbet edilmesi, öğretilmek istenen sözlerin ve davranışların oyunla, yumuşak bir halde sık tekrarlayarak, sabırla ve bir süreç dâhilinde üstünde durulması gerektiği tarafımızdan önerilmektedir. Evlatların kreş üzere gayrı evlatlarla muhabere kurabileceği, paylaşımlarda bulunabileceği ortamları da lisan ve toplumsal gelişim açısından yararlı bulmaktayız. Bundan sonraki aşamada evlatların kimileri için profesyonel yardım, psikiyatrik inceleme, lisan terapisi ve hususî eğitim gerekebilmektedir.
Bebeğin ağlaması, artık bariz bir muhabere aracı halini almıştır. Sonrasında kolay sesler üretmek, “A-E-I-O-U” üzere ünlü sesleri çıkararak konuşmanın birinci adımları atılmış olur. Ba-, da- üzere ünlü ünsüz sesleri üreterek babıldama (4-7 aylar arasında), birleştirerek de ba-ba, de-de üzere taklit sesleri 7-9 aylarında üretebilirler. Birinci manalı sözcükler 12 ay civarında ortaya çıkar (8-18 ay arası). 18 ayda yaklaşık 20 söz dağarcığına erişirler ve sözleri tekrar ederler. Bundan sonrasında;
İki yaş civarında en az iki sözlü, ekler ve bağlaçlar içermeyen üslupta cümle kurmaya başlar (baba gel, mama ver vb).
2-3 yaş arası gramer yanlışlı da olsa “nerede”, “kim” ile başlayan sorular ve olumsuz cümleler kurmaya başlar.
3-4 yaş arası hikaye anlatıp soru sorabilirler.
4-5 yaşlarında 6-8 sözcüklü düzgün cümlelerle konuşabilirler.
Konuşma meselesini tek başına değil daha çok muhabere sıkıntıları içinde ele almak gerekir. Muhabere sıkıntıları içinde; anlatım bozukluğu (sözel anlatım bozukluğu, lisan algılama bozukluğu), konuşma bozukluğu, fonasyon (ses çıkarma kabiliyeti bozuklukları), kekemelik sorunları yan alabilir.
Bir evladın 18. ayda hiç sözü yoksa, 2 yaşında iki sözlü bir cümle kuramıyorsa, üç yaşında sıradan bir cümle kuramıyor yahut hiç konuşmuyorsa, anlaşılmaz konuşuyorsa kesinlikle lisan sorunu ve konuşma gecikmesi açısından incelenmesi gerekir.
Bu durumun sebepleri arasında;
Dimağ anomalilikleri,
Nörolojik gelişim problemleri
Genetik nedenler
Çevresel faktörler
Lisan faktörleri
İşitsel süreçler nokta alabilir.
İşitme dertlerinden, yapısal anormalliklerden (dudak-damak yarığı) ve nörolojik durumlardan kaynaklanan fonolojik bozukluklara artikulasyon bozukluğu ya da konuşma sesleri üretim bozukluğu diyoruz. Bu bozukluklar nadiren lisan bağı ya da diş anormalliklerinden kaynaklanmaktadır.
Yaşına makul devranda beklenen konuşma ve lisan muhabere seviyesine ulaşamayan evlatların durumuna konuşma gecikmesi yahut konuşma gelişim kusuru ismini veriyoruz.
Zekâ geriliği konuşma gecikmesi olan evlatların yarısında önümüze çıkan bir nedendir. Başkaca evlatların psikiatrik bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, çocukluk çağı otizm bozuklukları da konuşma gecikmesi olarak bulgu verebilir. Ama bu hastalardaki konuşma sıkıntısında daha çok muhabereye yönelik olmayan sesler çıkarma, konuşmama ve öncelikle muhabere kuramama (göz teması yokluğu, ardışık ve tekrarlayıcı hareketler, kıymetsiz objelere takıntı boyutunda ilgi gösterme, ortak dikkat yokluğu vb) formundadır.
Nörolojik ve epileptik bozukluklara bağlı konuşma meseleleri altta yatan sebebe de bağlı olarak nadir görülürler.
Evlatların istismar edildiği ve ruhsal travmaya uğradığı savaş, terör, ebeveyn kaybı- eksikliği, şiddet görme üzere durumlarda vücudunda bir sorun olmasa da konuşma gecikmesi ve bozukluğu görülmektedir.
Bir hanede birden çokça lisan konuşulan ailelerde konuşma gecikmesi sık rastlanan bir durumdur. Seçilen ana lisanın öncelikle konuşulması, kolay konuşulması ve sabırlı davranılması ile rahatlıkla sorun çözülebilir.
Günümüzde artan teknolojinin beraberinde getirdiği sıkıntıların başında da muhabere imkanlarının dijital ortama kaymasıyla alakalıdır.
Evlatların dimağı birinci iki yaşta en süratli olmak üzere keşfetmeye ve öğrenmeye odaklı ağır bir yapılanma içindedir. Kendinin farkında olma, vücut modüllerinin keşfi, etrafını tanıma, yabancı olanı ayırt etme, kendini söz etmeye başlama, kaslarını denetim etme-yönetme, hareketlenmeye başlama ve yerküreyi keşfetme aşamalı olarak gelişir. Bütün bunlar algılarının artması, elde ettiklerini tahlil edebilmesi ve reaksiyon gösterebilmesiyle mümkün olur. Mahsusen bu periyotta doğal olmayan haddinden fazla uyaranlar sağlıklı duyusal gelişimi tesirler.
Her yeni doğan bebek insanlığın bugüne kadar olan birikimi ile karşılaşır. Televizyon, tablet, telefon vs. ekranları ve programlarının süratli akışı bu periyottaki bir evladın algı ve tahlil edebilme kapasitesinin çok üzerindedir. Gördüğünü algılayabilmek ve manaya sırasında çok ağır bir uğraş sarf eder ve geri kalan yerküreye algılarını ve duyularını kapatır. Ölçüsüz odaklanma yaşar. Evladın bu türlü programlar önünde sabitlendiğini gören ebeveynler (sağlıksız bir tercih ile) evladı sakinleştirmek ve yemek yedirmek için bu programları (örn reklamlar) kullanırlar. Meğer çok ziyade odaklanmaya çalışmak dimağı yorar ve dimağ sağlıklı gelişimini kısıtlar. Sonuçta devam eden bu durum evlatların önemli muhabere ve lisan meselelerine, toplumsallaşma, öğrenme ve tahlil yeteneklerinde problemlere yol açabilir. Bu nedenlerle evlatların Birinci iki yaştan evvel mobil cihazlarla alaka kurması tavsiye edilmez.
TV önünde çokça vakit geçiren evlat makul olmayan ölçüsüz uyaran almakla birlikte ebeveynlerinden ve muhitinde ki sağlıklı toplumsal ortamlardan alması gereken birebir muhaberenin sağladığı sağlıklı uyaranlardan da mahrum kalır.
Gelişmekte ve yerküreyi tanımakta olan evlat dimağı soysal ve ruhsal manada da korunmalıdır. Ailesinde şiddet olan, kelamlı yahut fizikî şiddete maruz kalan ve sevgiden mahrum büyüyen çocuklarda dimağ gelişiminin geri kaldığı ilmî çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Öte yandan evlat yetiştirmede berhudar ve bilinçli bir validenin evlada verebileceği ekler çok çokça olur. Günümüzün değişen koşulları nedeniyle iş-güç, çevre medya ve trafik çok ziyade vakit harcamaya ve evlatlara ayrılması gereken devranın azalmasına yol açmaktadır. (TRAFİK SIKINTISINI ÇÖZÜN, EVLATLAR PEDERINI ÖZLÜYOR) . Her şeye karşın devletimizde klasik alışkanlıklar nedeniyle anaların evlatlarıyla olabildiğince vakit geçirdiğini umumide toplumsal bir sorun olmadığını görüyoruz.
Asıl bu hususta babalara çok iş düşmektedir. Evlat yetiştirmede bütün yükü anaya bırakmamalı pederler da sorumluluk almalıdır. Evlatların dimağ gelişiminde ananın rolü evlatlar tarafından kanıksanmıştır. Ancak pederlerin evlatlarla devir geçirmesi, oyun oynaması, rol model olması ve eğitimine ekte bulunması evlatların dimağ gelişimde değerli fark yaratır. Aile içi ve dışı muhaberenin âlâ olması çok değerlidir. Keyifli ebeveynler mesrur evlatlar yetiştirir.
Konuşma gecikmesi olan evlatlar için her hangi bir sıhhat sorunu tespit edilmemişse öncelikle TV, tablet, bilgisayar, telefon üzere elektronik cihazlardan uzak durulması, ebeveynlerinin evlatla birlikte onun oyununa katılarak oyun oynaması, fırsat buldukça bir birey olarak evlatla sohbet edilmesi, öğretilmek istenen sözlerin ve davranışların oyunla, yumuşak bir halde sık tekrarlayarak, sabırla ve bir süreç dâhilinde üstünde durulması gerektiği tarafımızdan önerilmektedir. Evlatların kreş üzere gayrı evlatlarla muhabere kurabileceği, paylaşımlarda bulunabileceği ortamları da lisan ve toplumsal gelişim açısından yararlı bulmaktayız. Bundan sonraki aşamada evlatların kimileri için profesyonel yardım, psikiyatrik inceleme, lisan terapisi ve hususî eğitim gerekebilmektedir.
