Çocuklarda Namaz Eğitimi Nasıl Olur

Çocukler nasıl namazı öğrenir Çocuklarımızda namaz eğitimi nasıl olmalı Çocuklara Namazı aydınlatmak Namaz ve çocuk Çocuklarda namaz terbiyesi Çocuklarımıza Nasıl namaz kıldırabiliriz Çocukta namaz alışkanlığı

Farz olduğu süre zorlama gelmemesi için çocuklarına önceden abdest ve namazı öğretmeleri ve namaza alıştırmaları annebabalara emredilmiştir Erginlik öncesinde zaman zaman namaz kılması sağlanarak çocuğun namazın ciddiyetini kavraması sağlanmalıdır Hatta ergenliğe yakın dönemde 5 vakit namazı kılmayı bir vazife kasten başlaması da önemlidir Huysuz takdirde ergenliğe girer girmez bir çocuğun devamlı surette hiç ara vermeden 5 vakit namazı kılması ve buna devam etmesi kuvvet olacaktır Ergenlik öncesi alıştırılmayan ve bu ciddiyeti kavrayarak hayata geçirmeyen çocuk ergenlikte 5 süre namazdan bunalacak ve sıkılacaktır Bunun yanına onlara namazda okuyacak değin Kur'an öğretmek de gerekmektedir Bunları karşılamak için ufak yaşlarda başlayan tedrici ve kademeli eğitim şarttır

Peygamberimiz: Yedi yaşında çocuklarınıza namaz kılmayı öğretiniz On yaşına bastıklarında da kılmazlarsa dövünüz(1) buyurmaktadır
Bu ifadede yedi yaş öncesine dair bir dokundurma söz konusu olmadığı için çocuğun 07 yaş arasında namazla ilgisi ve namaz eğitimi değil mu sayılacaktır? Hayır, bunu anlatmak son derece yanlıştır Hz Peygamber'in namaz eğitimi ve namazla ilgili beyanları genel çerçevede incelendiğinde görülecektir ancak; burada göze çarpmayan lakin doğrusu var olan bir tedriciderece derece eğitim söz konusudur Müslüman bir aile içinde çocuk, namaz kılanların olduğu bir ortamda yedi yaşına kadar namaz kılanları görecek, namaz kılanları taklit edecek, namazı soracak, hatta namaz kılanların tepesine çıkacak ve oynayacaktır 710 dönemi ise çocuk için yavaş lakin birazcık daha ciddi bir geçiş dönemi olacak ve namaz öğretimi planlı olarak yapılarak bu dönem alıştırılma dönemi olarak değerlendirilecektir Çocuk, 10 yaşından itibaren ise namaz kılmaya zorlanacaktır 10 yaş dönemi ergenlik ya da büluğ çağı olarak algılanabilir Ergenlik çağına girince de çocuk zaten dinen bir mükellef ve erişkin sayılacağı için namaz kılmaya zorlanmalıdır Ancak bu zorlamayı en ince ayrıntısına kadar zorlama ile yok de namaz kılmayı alışılmışlık haline getirme süreci olarak algılamalıyız

Çocuğun demin çok ufak olduğu yaşlarda, hiçbir dua ve Kur'an ayeti bilmezken yalnızca davranış olarak yaptığı namaz kılma şekillerini sempati ve teşvikle karşılamalı, fakat 67 yaşlarından sonra abdest alarak başladığı herhangi bir namazı sonuna kadar tamamlaması öğretilmelidir gerçi bu yaşlarda beş zaman namazı muntazam olarak kılması beklenemez 67 yaşından itibaren çocuğun abdestsiz namaz kılması, dört rekatlık bir namazın birinci ikinci rekatlarında namazı bırakması hoş karşılanmamalıdır(2) Peygamber efendimizin 7 yaş tabirini kullanmasındaki hikmet de bundan dolayıdır
Acaba peygamber efendimiz neden namaz kılmaya zorlama dönemi olarak 10 yaş üstünde ısrar etmiş bu yaşı kullanmıştır?
Yapılan araştırmaların gösterdiğine göre 10 yaş, çocuğun ahenkli, huzurlu dönemi olup dengelenmiş ve düzenli tavır sergilediği çağdır Somut açıdan olduğu gibi ruhsal açıdan da olgunlaşan on yaş çocuğu yetişkinlerle olan ilişkilerinde yetişkin olma yolunda başarılı bir adaydır (3)

710 aralarında geçen üç yıllık süreç çocuğu namaz disiplinine alıştırmak için yeterince uzun bir süredir ancak bu dönem iyi değerlendirilir ölçülü bir eğitim verilebilirse namaz alışkanlık haline getirilebilir Bu işlem içerisinde abdest alma, namaz kılma, abdesti ve namazı bozan durumlar gibi esas bilgiler çocuğa öğretilmelidir

Çocukları namaza alıştırırken bir takım kolaylıklar sağlanabilir İbn Abbas'ın çocuklara tek secde ile de olsa namaz kılmaya alıştırmaya öğüt etmesi, Hz Hüseyin'in çocuklara namazı cem ederek, yani öğle ile ikindiyi, akşamla yatsı namazını bir arada kıldırması birer örnek olabilir (4)

Namaz kılınan evde yetişen bir çocuk zaten şöyle ya da böyle namaz kılmanın keyfiyeti hakkında bilgi sahibi olacaktır Bu dönemde çocuğun bir takım yanlışlar yapması mümkündür ki bu durumda kesinlikle çocuğa kızılmamalı, sert tepkiler verilmemelidir Peygamberimizin davranışı bu konuda bize örnek olmalıdır Peygamberimiz, namaz kılarken torunları Hasan ve Hüseyin (ra) onun sırtına çıksalar bile ses çıkarmayıp onları beklemek için secdeyi uzatması onlara kızmaması bizim için hoş bir örnektir

Ara Sıra evde cemaatle namaz kılınmalı, çocuk isterse onun da katılmasına imkan verilmelidir Fakat bilhassa 2 6 yaş arasında namaz kılmaya zorlanmamalı, kılmaz ise namaz kılmadığı için kınama ya da kötüleme ifadeleri hiç bir şekilde kullanılmamalıdır Çocuk bu durumda kendi başına bırakılmamalı eğer namaza iştirak etmediyse nedeni saptama edilmeye çalışılmalıdır Acaba çocuk, namaz sure ve dualarını bilmediği için mi kılmak istemiyor, yahut daha ayrı nedenlerden nedeniyle bu ibadetten soğuması mı laf konusu? Bunlar ayrıntılarıyla saptama edilmelidir ama çözüm yolları üretilebilsin

Hz Peygamberin namaz ibadetinde namazın sıhhatine halel getirmeyecek durumlarda gösterdiği haz ve kolaylaştırıcı davranışından mutlaka haberdar olmalı, namaz eğitimi verirken bu kavrama doğrultusunda hareket etmeliyiz Peygamber efendimiz namaz kıldırırken gözü yaşlı çocuk sesi duysa kısa sure okuyarak namazı bitirir, annenin bezginlik çekmesini çocuğun ağlamasını önlemeye çalışırdı(5) Bunun yanında sofra serili ise önce yemeğin yenmesini tavsiye etmesi de bu hususta misal olarak verilebilir Bundan nedeniyle çocuk (kendisine namaz farz olmayan) namaz ve yemek aralarında sıkıntıya sokacak derecede bir seçim yapma zorunda bırakılmamalıdır

Mesela hafta sonu ailece gezmeye gidildi, eve bitkin bir şekilde dönüldü o kadar ama evin 78 yaşlarındaki çocuğu yemeğini bile içten düzgün yiyemeden olduğu yerde uyuyakaldı Bu durumda babanın namaz kılması için çocuğu kaldırması ve zorlamasının bir faydası olmayacaktır Bilakis bu davranış beğenilmeyen sonuçlar ve zıt tepki doğurabilecektir Yapılması gereken, çocuğa mümkünse namaz kılıp kılmayacağını sormak, kılamayacak durumdaysa Ama bir daha teslim etmek olmazdiyerek onun namazı unutmadan fakat zorlamadan nefret edilen şey ettirmeden bilinçlenmesini sağlamaktır Zaten o yaşta çocuğa farz olmadığı için böyle kritik dönemlerde çocuğa fazla baskı yapılmamalıdır Fakat çocuk 1012 yaşlarında ise birazcık daha artı ısrarcı olmalı, ya da çocuk azıcık uyuduktan sonra kaldırılarak namaz kılması sağlanmalıdır
Model ve örnek olma prensibine emrindeki olarak abdest alma ve namaz kılma gibi ibadetler çocukların gördüğü ortamlarda yapılmalıdır

Evin büyükleri abdestlerini alırken çocuğun kendisini görmesini sağlamalı, bilhassa namazları çocuğun göreceği yerlerde kılmalı, hatta çok küçük de olsa Sen de benimle namaz kılmak ister misin?diyerek onu namaza teşvik ederek beraber namaz kılması sağlanmalıdır Bilhassa anne ve babanın cemaatle namaz kılması bu noktada önemlidir Cemaatle kılınan bir namazda anne babanın yanına çocuk kimsesiz aktivite haricen kalmak istemeyecek o da mutlaka namaza iştirak edecektir İşte bu noktada çocuğun oluşturacağı yaramazlıkları müsamaha ile yerine getirmek son derece önemlidir Çocuk namaz kılarken üstümüze çıkmışsa indirmeye çalışmamalı, ona kızmamalı, azarlamamalıdır Ailece yapılan bu ibadet çocuğun dünyasında yetişkin bir kişi olsa da hiç unutulmayacak, oyun havasında, o cemaat namazından elde ettiği tutku bir gün kendisini bitmiş o ibadeti yapmaya sevk edecektir

Çocuklar camiye alıştırılmalı, zaman zaman camiye götürülmeli oysa bunu yaparken çocuğun hoşuna gidecek bir takım ödüller de verilmelidir Her camiye gidişte çocuğa para ve güya hediyeler vererek, tamamen para karşılığı ibadet yapma psikolojisini oluşturmamaya dikkatli olmak gerekir Bunun için de çocuğun sevdiği şeyleri alırken veya yaparken namaz saatlerine eşit düşürerek camiye götürmelidir Dönüşte park ve sözde çocuğun zevk alacağı yerlere gidilmelidir Bu Nedenle çocuk gündelik hayatın zevkleriyle ibadeti bütünleştirecektir (6)

Tüm bunların yanında çocuk ara sıra küçük yaşlardan itibaren camiye götürülmeli cami ortamı, ibadet havası teneffüs ettirilmelidir 45 yaşlarından önce çocuk uygun durmayı, oturmayı bilmediği için cemaat namazlarına götürülmemelidir Çocuk 45 yaşlarına geldiğinde bundan böyle bir takım şeyleri algılayabilecek duruma geldiği için cemaat namazlarına götürülmesi daha uygundur Nitekim Hz Peygamber zamanında çocuklar büyükleriyle beraber Cuma ve bayram namazları gibi namazlara giderlerdi (7)

Camide çocuklara kızılmaması, çocukların azarlanmaması, camiden kovulmaması, onlara cami cemaatinin iyi ve güler yüzle davranması önemlidir Çocuk herhangi bir şekilde babası ya da bir büyüğü ile camiye gitmek istemezse niye gitmek istemediği saptama edilmeli Onlara kızan biri mi var yahut bir başka olumsuz neden mi?söz konusu bu şart tespit edilerek çok geç olmadan çözüm yolları aranmalıdır

Çocukları namaza alıştırmak için tedriciaşamalı eğitimin bir örneği olarak şöyle bir yol takip edilebilir: Mektep öncesi dönemde çocuk ara sıra anne baba ile beraber namaz kılmalı, okul dönemine başlayınca içten şekilde abdest almayı öğrenmiş olması tedarik edilmelidir Okul döneminde ise çocuk aşamalı olarak her sınıfta bir vakit namaz kıldırılarak her sene bir zaman artırılmak suretiyle namaza alıştırılabilir 1 sınıfta günde bir kere namaz kılmaya 2 sınıfta iki zaman, 3 sınıfta üç süre almak üzere çocuk zamanla kademeli olarak beş zaman namaz kılmaya alıştırılmış olacaktır

Yaptıkları iyi davranışların büyükler göre onaylaması çocuklar için önemlidir Bu sebeple çocuklar, ibadetleri yerine getirdiklerinde mükafatlandırılmalı, bu konuda ihmalkar davrandıklarında ise uyarılıp aksaklıkların giderilmesi sağlanmalıdır *