Çocuklarda tik bozuklukları

Tik istemdışı, süratli, aralıklı, ritmik olmayan, basmakalıp, tekrarlayıcı biçimde bir küme kasın kasılmasıdır. Tik bozuklukları süreksiz ya da kalıcı olarak aile ömrünü, toplumsal durumu, mektep ve iş muvaffakiyetini tesirler. Tikler motor ve vokal tikler olarak ayrılmaktadır. Kolay motor tikler göz kırpma, yüz hareketleri ya da omuz silkme üzere süratli, kısa müddetli hareketlerdir. Kompleks motor tikler daha kalıcı, uygun yönetilen ya da yarı idari hareketlerdir; örnek olarak dokunmak, kendine vurmak, zıplamak ya da durduk mahalde küfür hareketleri yapmak üzere hareketlerdir. Yalın vokal tikler boğaz temizlemek, öksürmek, burun çekmek ya da sümkürmek üzere seslerden oluşabilir. Kompleks motor tikler kimi kısa deyimleri tekrarlama, kendi kelamlarını tekrarlama (palilali), diğerlerinin kelamlarını tekrarlama (ekolali); küfretme ya da durduk tarafta makûs kelamlar söyleme (koprolali) ve ses yüksekliğinde paroksismal değişiklikler biçiminde olabilir. Umumide kısa müddetli, nöbetler halinde ve aralıklı olarak ortaya çıkar. Tikler tek başına ya da diğer tiklerle bir arada görülebilir. Gerginlikle birlikte artış gösterirken, dikkatin bir öbür mevzuya odaklandığı durumlarda ya da kişinin kendisini rahatlamış hissettiği durumlarda azalır, uyku sırasında birden fazla vakit kaybolurlar. Çoğunlukla karşı konulamaz bir davranış olarak yaşantılanır ve değişebilen vadelerde baskılanabilir. Tiklerin tarihte çok evvelce beri görüldüğü bahsedilmektedir.

Tik Bozukluğu birinci defa Fransız nörolog Jean Marc Itard 1825 yılında literatüre sokulmuş, 1885 yılında Gilles de la Tourette tikler, koprolali ve ekolali triadı olarak tanımladığı sendroma kendi ismi verilmiştir. Motor yada vokal tik bozuklukları kültürel ve etnik özelliklerden ve sosyoekonomik durumdan bağımsız olarak tüm yerkürede görülebilen bir bozukluktur. Gelip muvakkat tikler çocuklarda yaygın olarak görülmektedir. Mektep çağı evlatlarının %4-24’ünde tiklerin görülebileceği bildirilmektedir. Muvakkat tikler evlatlar arasında erkeklerde %1-13, kızlarda ise %1-11 orantısında görülmektedir. En sık görüldüğü yaş öbeği ise 7-1l'dir. Erkek çocuklarda 2 kat ziyade görülür. 10-11 yaşlarında sıklık erkeklerde % 5.9, kızlarda ise % 2.9 olarak saptanmıştır. Isveçte 5 bine yakın evlatla yapılan bir araştırmada 7-15 yaş arasında kronik tik binde 7, gelip süreksiz tik ise %4.5 olarak bulunmuştur. Tik Bozukluğunun etyolojisi tam aydınlatılamamakla birlikte; genetik, çevresel etkenlerin, nörobiyolojik ve nörotransmitterlerin birbiriyle etkileşerek bozukluğu oluşturduğu düşünülmektedir. Genetik geçiş bilhassa Tourette sendromunda çok yüksektir. Nörobiyolojik süreçlerde dimağda “niyet” ve “hareket” arasında uyumu sağlayan karmaşık dimağ yapılarındaki uyumsuzluktan kaynaklandığı düşünülmektedir.

Tikler gerilimli durumlarda artar. Tik Bozukluğu görülen mektep çağı evlatlarında, yaşanan duygusal meselelerin ve bireyler arası bağlantılardaki aksiliklerin illetin gidişatını olumsuz istikamette etkilediği savunulmuştur. Mahsusen tikler aile ve muallim tarafından yanlış anlaşıldığında evlat tikleri durdurması konusunda uyarılmakta ya da cezalandırılmakta, bu da tik şiddetinin arttığı bir kısır döngüyü başlatmaktadır. Gayri yandan akranlar tarafından alaya alınma üzere faktörler, sırf tik şiddetini arttırmayıp, evladın psikososyal işlevselliğini de olumsuz etkilemektedir. En sık tikler, göz kırpma, yüz buruşturma, çene, boyun, omuz ya da ekstremite hareketleri, burun çekme, hırıldama-homurdanma, cıvıldama ya da boğaz temizleme biçimindedir. TS'nin doğal seyrinde motor tikler çoklukla 3-8 yaşlarında başlar, vokal tikler birkaç yıl sonra ortaya çıkar. Tikler tipik olarak şiddet, yoğunluk ve sıklık açısından artıp azalan bir seyir izler. Ses tikleri çoğunlukla, hareket tiklerinin başlangıcından birkaç yıl sonra, 8–15 yaş arasında ortaya çıkar. Tiklerin karmaşıklığı da yaş ile artar. Bu karmaşık sesler ve hareketler kimseye has karakterdedir. Mektep çağı periyodunda evlatların yaşadığı birinci muvakkat hareket tikleri ani, istemsiz ve bilinç dışı hareketlerdir. Evlat birçok devir etrafındakilerin reaksiyonları ile bu hareketlerin farkına varır. 10–11yaş civarında ise evlatların birden fazla, bir ıstırap yahut tasanın eşlik ettiği, ama tikin yapılmasıyla rahatlama sağlanan, gerginlik yahut kaşıntı üzere tariflenen “tik öncesi hisler”den (premonitory urges) bahsederler.

Tik öncesi hislerle ilgili farkındalık arttıkça hastalar tikler üzerinde istemli bir denetim sağlamaya başlarlar. Lakin bu istemli denetim kısa periyodiktir ve meşakkat yaratır. Tiklerin büsbütün ya da tama yakın denetimi sağlandığında “tik öncesi hisler”in yarattığı sorun, kimseyi zihinsel ve bedensel olarak yorar ve bu durum tiklerin kendisinden daha rahatsız edici olabilir. Marazın seyri boyunca tiklerin şiddeti inişli çıkışlı bir klinik stantlar. Tik epizodları öbekler halinde olma eğilimindedir. Tikler gerilim, yorgunluk, ısı değişiklikleri ve dış uyaranlarla şiddetlenebilir. İstemli hareketler, gayrı aktivitelere odaklanma, tikleri azaltır. Tanı Tanı için hastanın gebelik ve veladet hikayesi, erken gelişim, tıbbi hikaye ve aile hikayesini de içeren kapsamlı bir hikaye alınmalıdır. Rastgele bir eştanılı durumun olup olmadığına ait dikkatli olmak gerekmektedir.

Tik bozukluğu bulunan hastalarda yaygın olarak bir arada görülmeleri nedeniyle DEHB ve OKB semptomları da ayrıntılı olarak gözden geçirilmelidir. Belirtilerin varlığı ve yokluğuna ek olarak, bu sıkıntıların hasta ve aile üzerindeki tesiri de değerlendirilmelidir. Başkaca akademik ve mesleksel muvaffakiyet, toplumsal koordinasyon ve kişilerarası bağlantıların kalitesiyle gösterilen işlevsellik durumu da gözden geçirilmelidir. Tedavi de ilaç tedavisi yanında ruhsal ve toplumsal durumunu içeren bir plan yapılmalıdır. Ilaç tedavisine karşılık vermekle birlikte bu olgular çocukluk çağında tedavi edilmediğinde erişkinlikte semptomların gerilemesi daha zordur. Tik belirtilerinin şiddeti çoklukla 8-12 yaşları arasında tepe yapar. Belirtilerin şiddetindeki azalma çoklukla 20’li yaşların başında sonlanır..