Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Annelerin en çok merak ettikleri çocuklarda tuvalet eğitimi nasıl olur? sorusunun cevabını sizler için araştırdık.
Tuvalet eğitim için ideal yaş nedir?
Tıbbi olarak bir çocuğun idrar torbasının gelişimi 15-18 aylarda başlar. Çocuk geceleri daha az idrarını yapar ya da kuru kalkar. Gündüz ise yaklaşık 3 saatlik ara ile idrarını yapmaya başlar. Bu süreç 15 aylıktan 3 yaşına dek değişebilir. Tuvalet eğitimi için ideal yaş aralığı 2- 2,5 yaş arasıdır. Hazır bezlerin kullanıma girmesiyle altı kuru kalan çocukların, bezden rahatsız olmadıkları için eski nesillere oranla tuvalet eğitiminin daha geç başlanması da dikkat çekicidir.
Hangi durumlarda tuvalet eğitimine başlamak doğru olmaz?
İdrar yolu enfeksiyonu sık geçiren çocuklar böbrek ya da idrar kanalıyla ile ilgili tıbbi sorunu olan çocuklar eğitime başlamadan doktoru ile görüşmelidirler. Çocuğunuzun idrar kontrolünü kazanması için uygun zaman normal düzeninizin yaşandığı zamanlardır. Taşınma, bakıcı değiştirme, hastalık geçirme veya emzirmeden kesme gibi durumlarda biraz daha beklemek yararlıdır. Yine çok soğuk havalarda, özellikle evin ısınması iyi değilse sıcaklığın daha iyi olduğu zamanları bekleyebilirsiniz.
İşe nereden başlamalıyım?
Çocuğunuzu, idrarını bezine yaptıktan sonra herhangi bir tepki verip vermediğini, rahatsız olup olmadığını gözlemlemekle işe başlayabilirsiniz. Çocuğunuzun sizi anlıyor ve basit komutları yerine getiriyor olması gereklidir. En az 3 saatlik bez kuruluğu var ise, evde alıştırma külotu giydirip, ilk hafta saatte bir, ikinci hafta 2 saatte bir, üçüncü hafta 3 saatte bir tuvaleti olup olmadığı sorgulamak gerekir.
Tuvalet eğitimine başlanmış bir çocuğa gece bez takılmalı mıdır?
Gece ise bezi kuru kalıncaya kadar bez takılması bez kuru kalkınca da, bezi atması ve bir daha da bez takılmaması süreci hızlandırır.
Çocuk tuvalete oturtulurken nelere dikkat edilmelidir?
Çocuğun tuvalete oturduğu ortam çok sıcak ya da çok soğuk olmamalı, ayakları yere değmelidir. Çocuğa artık büyüdüğü ve büyükler gibi tuvaleti kullanabileceği söylenip yüreklendirmek iyi olur. Çocuk idrarını oturarak yapmalıdır. Erkek çocuklar iki buçuk yaşında ayakta idrarını yapabilirler. Çocuğa idrarını yapması için baskı yapılmamalı, <Hadi, çabuk!> gibi sözcükler kullanılmamalıdır. Yaptığı zaman aşırı övgü ya da yapmadığı zaman eleştiri, süreci olumsuz etkiler. demek yeterlidir.
Tuvalet eğitimi ne kadar sürer?
Tuvalet eğitimi yaklaşık 1 ay sürer. Bu ay içinde gündüz gezme, alışveriş merkezine gitme, misafirlik mümkünse en aza indirilmelidir. Eğer gidiliyorsa da her zamanki oturak ya da klozet adaptörü yanına alınmalıdır. Çünkü farklı ortamlarda annenin koruyucu olarak tekrar bez kullanmasına ve eğitimin sekteye uğramasına neden olur. Dışkı kontrolü içinse çocuğun hangi saatlerde dışkı yaptığı gözlenmeli ve o saatlerde oturağa oturmakla başlanabilir. Bu süreçte bol sulu ve lifli gıdalar verilmesi ve kabız olmaması gerekir.
Çocuklar tuvalete oturmak istemeyebilir
Bazı çocuklar klozete oturduklarında sifon sesinden ürkebilir ve tekrar oturmak istemeyebilirler. Yaptığı dışkının kokusundan rahatsız olup tekrar yapmak istemeyebilirler. Bazen bizim de anlayamadığımız sebeplerden ötürü oturağa dışkı yapmak istemeyebilir. Burada ebeveyne düşen görev; bu işi eğlenceli hale getirmek, yüreklendirmek ve azarlamamaktır. Tuvalete sevdiği çizgi kahramanların posteri asılabilir, tuvalete giderken şarkılar söylenebilir, tuvaletini yaptığı zaman onunla bir oyun oynama ya da bir kitap okuma sözü verilebilir.
Tuvalet eğitiminde karşılaşılan zorluklar
Kazalar
Çoğu çocuk, tuvalet eğitimi aldıktan sonra da kaza yaşar. Çocuğunuz bir kaza yaşadıktan sonra sakince temizleyin ve size yardım etmesini sağlayın. Bu da çocuğunuza tuvalet eğitiminin kendi sorumluluk alanı olduğunu öğretecektir. Ona yardım etmenin ceza olmadığını açıkça anlatın. Beş yaşındaki bir çocuk evin dışındayken tedbir olması amacıyla yanınıza yedek kıyafet alın.
Ayakta çiş yapmayı reddeden erkek çocuklar
Bazen erkek çocuklar bu işi daha önceden öğrenmiş bile olsalar ayakta çiş yapmayı reddedecektir. Olay yaratmaktansa oğlunuzun ayakta çiş yapmaya hazır olmasına dek istediğini yapmasına izin verin. Bunu eninde sonunda öğrenecektir.
Küçük çocuklar, güçlü, yay şeklinde bir akıntıyla çiş yapmalıdır; aksi takdirde değerlendirilmeleri gerekir. Aniden damla damla çiş gelirse, bu enfeksiyon belirtisi olabilir.
Gizli yerleri keşfetme
Bu durumda garanti etme ve rehberlik, azarlamaktan daha iyidir. Bir koltuk veya perdenin ardında kaka veya bir su birikintisi görürseniz, kişi zamirlerinden ve doğrudan hitaptan kaçının (”Kakayı perdenin ardına sen mi koydun?). Yüzünüz hayal kırıklığınızı yansıtacaktır; sözleriniz, sorunu ele almak adına yönlendirme amacı taşımalıdır.
Enfeksiyonlar
Sık idrar yapma, idrar yaparken acı duyma, küçük miktarlarda idrar damlaması, idrarını tutamama, idrarın görünüm veya kokusunda değişiklikler ve nedeni açıklanamayan ateş gibi işaretlerin hepsi idrar torbası enfeksiyonunun işareti olabilir. Çocuğunuz bu belirtileri göstermekteyse sağlık uzmanına danışın.
Yatağı ıslatma
Çocuğunuz üç, altı veya daha fazla ay boyunca sürekli kuru kalmışsa ve daha sonra yatağını ıslatmaya başlamışsa, nedeni psikolojik olabilir ve bir hastalığa işaret edebilir. Stres gözle görülür bir durumsa ve bir iki haftada çözüme ulaştırılamazsa çocuğunuzun sağlık uzmanına danışın.
Yatağı ıslatma sorununun uzaması
Pek çok çocuk 6 yaşından sonra da yatağını ıslatmayı sürdürür. Bu yaşta çocukların yüzde 10’u yataklarını sürekli olarak ıslatırlar ve bu çocukların yüzde 3’ü ergenlik yıllarına girdikleri 12 yaş civarında bu sorunu hala yaşarlar. Bu çocuklar için yatağı ıslatma, genellikle beynin olgunlaşma süreci ve idrar torbası bağlantısı ile ilgilidir. Çocuğunuz 6 yaşında veya daha sonra yatağını hala ıslatıyorsa sağlık uzmanınıza danışın.
Bulaştırma
Çoğu çocuk bağırsak aktivitelerini ve popolarını büyüleyici bulur. Bunların ne his verdiği ve nasıl koltuğunu keşfetmek gibi — diğer bir deyişle, kakasıyla oynamak — 18 ay altı çocuklar için normaldir. Fakat daha büyük bir çocuk bunu bilerek parmakla boyama aktivitesi için kullanırsa, buna ilgi göstermek gerekir. Bu genellikle tuvalet ile ilgili bir davranış değil, güçlü bir kızgınlık duygusunu ifade etmektir. Neler olup bittiğini keşfetmek için çocuğunuzun sağlık uzmanıyla bir plan yapın.
YAPILMAMASI GEREKENLER!
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun yaşı kadar annenin bu işe uygun bir dönemde olması da önemlidir. Mesela anne ciddi sorunlar yaşıyorsa, gergin ve aklı karışık ise, bu işin gerektirdiği sabrı gösteremeyecektir.
Annenin bu sürece ayıracağı zaman dar olmamalıdır. Mesela anne yakında bebek dünyaya getirecek veya işe başlayacak bu yüzden eğitimin bir an önce tamamlanması için acele ediyorsa, çocuğun kazalarına karşı anlayışsız davranacaktır. Halbuki bu eğitimin sizin istediğiniz sürede tamamlanacağı garanti değildir.
Bununla birlikte çocuğa tuvalet eğitimini kendi annesi vermelidir. Anneler çalıştığı için veya başaramayacağı düşünülerek büyük annelere havale edilirse anne çocuk ilişkisi için iyi olmaz. Çünkü bu eğitim yoğun duygusal bir süreçtir, çocuğun bunu kendi annesiyle yaşaması en doğrusudur.
Bu eğitim sakin, huzurlu bir ortam ister. Ailenin hayatında büyük değişikliklerin olduğu bir döneme denk gelmişse, mesela kardeş doğumu, ev taşıma vb. durumlar sebebiyle bu sürecinin kesintiye uğraması riski varsa, başlamayıp ertelemek daha iyi olabilir.
Çocuğun sağlık durumu da dikkate alınmalıdır. Bilhassa çocuğun gelişimini geciktiren hastalıklar geçirmesi halinde, çocukta kabızlık veya ishal gibi problemler varsa bu eğitime başlanmaz.
Anne çocuğu büyüklerin kullandığı klozete oturmaya zorlamamalıdır. Çocuk bunun içine düşmekten korkabilir. İlk zamanlar lazımlığa oturtmak daha pratiktir. Çocuğun ayağı yere basarsa ıkınmak için güç alır, yorulmaz ve korkmaz. Daha sonra klozetlere takılan çocuk aparatlarından alırsınız.
Bu eğitim sırasında aşırı titiz ve kontrolcü davranışlardan kaçınmanız gerekli. Mesela çocuğunuz muhakkak unutacak, dalacak, altını kirletecektir. Dünyanın sonu gelmiş gibi bir tepki gösterdiğiniz zaman çocuk bu işten soğuyacaktır. Onun yerine “Hadi bakalım bu ıslak pantolonu çıkaralım. Buraları da temizleyelim. Ne yapıyorduk, gelince tuvalete yapıyorduk değil mi?” diye hatırlatalım.
Çocuğa bıktıracak kadar sık sık “geldi mi, haydi tuvalete gidelim” demek, inatlaşmasına sebep olabilir. Öte yandan çocuklar bazen oyunun başından kalkmak istemez, iyice sıkışıncaya kadar ertelerler. Bu sefer de tuvalete yetişemezler. Bazen çocuklar yanılır “geldi” derler ama gelmemiştir, “haydi ama… Geldi diyorsun yapmıyorsun” dememelidir. “Tamam biraz daha gelsin bakalım” deyip biraz sonra hatırlatmalıdır. Kısacası çocuğun tam alışana kadar türlü türlü sorunları olabilir, sakin ve sabırlı olmalıdır.
Çocuğun aklı eriyor ama tuvaletini sık sık kaçırıyorsa, kaslarını kontrol etme noktasında bir sıkıntısı olabilir. Bu durumda doktora danışarak çare aramak gerekebilir.
Tuvalet eğitim için ideal yaş nedir?
Tıbbi olarak bir çocuğun idrar torbasının gelişimi 15-18 aylarda başlar. Çocuk geceleri daha az idrarını yapar ya da kuru kalkar. Gündüz ise yaklaşık 3 saatlik ara ile idrarını yapmaya başlar. Bu süreç 15 aylıktan 3 yaşına dek değişebilir. Tuvalet eğitimi için ideal yaş aralığı 2- 2,5 yaş arasıdır. Hazır bezlerin kullanıma girmesiyle altı kuru kalan çocukların, bezden rahatsız olmadıkları için eski nesillere oranla tuvalet eğitiminin daha geç başlanması da dikkat çekicidir.
Hangi durumlarda tuvalet eğitimine başlamak doğru olmaz?
İdrar yolu enfeksiyonu sık geçiren çocuklar böbrek ya da idrar kanalıyla ile ilgili tıbbi sorunu olan çocuklar eğitime başlamadan doktoru ile görüşmelidirler. Çocuğunuzun idrar kontrolünü kazanması için uygun zaman normal düzeninizin yaşandığı zamanlardır. Taşınma, bakıcı değiştirme, hastalık geçirme veya emzirmeden kesme gibi durumlarda biraz daha beklemek yararlıdır. Yine çok soğuk havalarda, özellikle evin ısınması iyi değilse sıcaklığın daha iyi olduğu zamanları bekleyebilirsiniz.
İşe nereden başlamalıyım?
Çocuğunuzu, idrarını bezine yaptıktan sonra herhangi bir tepki verip vermediğini, rahatsız olup olmadığını gözlemlemekle işe başlayabilirsiniz. Çocuğunuzun sizi anlıyor ve basit komutları yerine getiriyor olması gereklidir. En az 3 saatlik bez kuruluğu var ise, evde alıştırma külotu giydirip, ilk hafta saatte bir, ikinci hafta 2 saatte bir, üçüncü hafta 3 saatte bir tuvaleti olup olmadığı sorgulamak gerekir.
Tuvalet eğitimine başlanmış bir çocuğa gece bez takılmalı mıdır?
Gece ise bezi kuru kalıncaya kadar bez takılması bez kuru kalkınca da, bezi atması ve bir daha da bez takılmaması süreci hızlandırır.
Çocuk tuvalete oturtulurken nelere dikkat edilmelidir?
Çocuğun tuvalete oturduğu ortam çok sıcak ya da çok soğuk olmamalı, ayakları yere değmelidir. Çocuğa artık büyüdüğü ve büyükler gibi tuvaleti kullanabileceği söylenip yüreklendirmek iyi olur. Çocuk idrarını oturarak yapmalıdır. Erkek çocuklar iki buçuk yaşında ayakta idrarını yapabilirler. Çocuğa idrarını yapması için baskı yapılmamalı, <Hadi, çabuk!> gibi sözcükler kullanılmamalıdır. Yaptığı zaman aşırı övgü ya da yapmadığı zaman eleştiri, süreci olumsuz etkiler. demek yeterlidir.
Tuvalet eğitimi ne kadar sürer?
Tuvalet eğitimi yaklaşık 1 ay sürer. Bu ay içinde gündüz gezme, alışveriş merkezine gitme, misafirlik mümkünse en aza indirilmelidir. Eğer gidiliyorsa da her zamanki oturak ya da klozet adaptörü yanına alınmalıdır. Çünkü farklı ortamlarda annenin koruyucu olarak tekrar bez kullanmasına ve eğitimin sekteye uğramasına neden olur. Dışkı kontrolü içinse çocuğun hangi saatlerde dışkı yaptığı gözlenmeli ve o saatlerde oturağa oturmakla başlanabilir. Bu süreçte bol sulu ve lifli gıdalar verilmesi ve kabız olmaması gerekir.
Çocuklar tuvalete oturmak istemeyebilir
Bazı çocuklar klozete oturduklarında sifon sesinden ürkebilir ve tekrar oturmak istemeyebilirler. Yaptığı dışkının kokusundan rahatsız olup tekrar yapmak istemeyebilirler. Bazen bizim de anlayamadığımız sebeplerden ötürü oturağa dışkı yapmak istemeyebilir. Burada ebeveyne düşen görev; bu işi eğlenceli hale getirmek, yüreklendirmek ve azarlamamaktır. Tuvalete sevdiği çizgi kahramanların posteri asılabilir, tuvalete giderken şarkılar söylenebilir, tuvaletini yaptığı zaman onunla bir oyun oynama ya da bir kitap okuma sözü verilebilir.
Tuvalet eğitiminde karşılaşılan zorluklar
Kazalar
Çoğu çocuk, tuvalet eğitimi aldıktan sonra da kaza yaşar. Çocuğunuz bir kaza yaşadıktan sonra sakince temizleyin ve size yardım etmesini sağlayın. Bu da çocuğunuza tuvalet eğitiminin kendi sorumluluk alanı olduğunu öğretecektir. Ona yardım etmenin ceza olmadığını açıkça anlatın. Beş yaşındaki bir çocuk evin dışındayken tedbir olması amacıyla yanınıza yedek kıyafet alın.
Ayakta çiş yapmayı reddeden erkek çocuklar
Bazen erkek çocuklar bu işi daha önceden öğrenmiş bile olsalar ayakta çiş yapmayı reddedecektir. Olay yaratmaktansa oğlunuzun ayakta çiş yapmaya hazır olmasına dek istediğini yapmasına izin verin. Bunu eninde sonunda öğrenecektir.
Küçük çocuklar, güçlü, yay şeklinde bir akıntıyla çiş yapmalıdır; aksi takdirde değerlendirilmeleri gerekir. Aniden damla damla çiş gelirse, bu enfeksiyon belirtisi olabilir.
Gizli yerleri keşfetme
Bu durumda garanti etme ve rehberlik, azarlamaktan daha iyidir. Bir koltuk veya perdenin ardında kaka veya bir su birikintisi görürseniz, kişi zamirlerinden ve doğrudan hitaptan kaçının (”Kakayı perdenin ardına sen mi koydun?). Yüzünüz hayal kırıklığınızı yansıtacaktır; sözleriniz, sorunu ele almak adına yönlendirme amacı taşımalıdır.
Enfeksiyonlar
Sık idrar yapma, idrar yaparken acı duyma, küçük miktarlarda idrar damlaması, idrarını tutamama, idrarın görünüm veya kokusunda değişiklikler ve nedeni açıklanamayan ateş gibi işaretlerin hepsi idrar torbası enfeksiyonunun işareti olabilir. Çocuğunuz bu belirtileri göstermekteyse sağlık uzmanına danışın.
Yatağı ıslatma
Çocuğunuz üç, altı veya daha fazla ay boyunca sürekli kuru kalmışsa ve daha sonra yatağını ıslatmaya başlamışsa, nedeni psikolojik olabilir ve bir hastalığa işaret edebilir. Stres gözle görülür bir durumsa ve bir iki haftada çözüme ulaştırılamazsa çocuğunuzun sağlık uzmanına danışın.
Yatağı ıslatma sorununun uzaması
Pek çok çocuk 6 yaşından sonra da yatağını ıslatmayı sürdürür. Bu yaşta çocukların yüzde 10’u yataklarını sürekli olarak ıslatırlar ve bu çocukların yüzde 3’ü ergenlik yıllarına girdikleri 12 yaş civarında bu sorunu hala yaşarlar. Bu çocuklar için yatağı ıslatma, genellikle beynin olgunlaşma süreci ve idrar torbası bağlantısı ile ilgilidir. Çocuğunuz 6 yaşında veya daha sonra yatağını hala ıslatıyorsa sağlık uzmanınıza danışın.
Bulaştırma
Çoğu çocuk bağırsak aktivitelerini ve popolarını büyüleyici bulur. Bunların ne his verdiği ve nasıl koltuğunu keşfetmek gibi — diğer bir deyişle, kakasıyla oynamak — 18 ay altı çocuklar için normaldir. Fakat daha büyük bir çocuk bunu bilerek parmakla boyama aktivitesi için kullanırsa, buna ilgi göstermek gerekir. Bu genellikle tuvalet ile ilgili bir davranış değil, güçlü bir kızgınlık duygusunu ifade etmektir. Neler olup bittiğini keşfetmek için çocuğunuzun sağlık uzmanıyla bir plan yapın.
YAPILMAMASI GEREKENLER!
Tuvalet eğitimine başlamak için çocuğun yaşı kadar annenin bu işe uygun bir dönemde olması da önemlidir. Mesela anne ciddi sorunlar yaşıyorsa, gergin ve aklı karışık ise, bu işin gerektirdiği sabrı gösteremeyecektir.
Annenin bu sürece ayıracağı zaman dar olmamalıdır. Mesela anne yakında bebek dünyaya getirecek veya işe başlayacak bu yüzden eğitimin bir an önce tamamlanması için acele ediyorsa, çocuğun kazalarına karşı anlayışsız davranacaktır. Halbuki bu eğitimin sizin istediğiniz sürede tamamlanacağı garanti değildir.
Bununla birlikte çocuğa tuvalet eğitimini kendi annesi vermelidir. Anneler çalıştığı için veya başaramayacağı düşünülerek büyük annelere havale edilirse anne çocuk ilişkisi için iyi olmaz. Çünkü bu eğitim yoğun duygusal bir süreçtir, çocuğun bunu kendi annesiyle yaşaması en doğrusudur.
Bu eğitim sakin, huzurlu bir ortam ister. Ailenin hayatında büyük değişikliklerin olduğu bir döneme denk gelmişse, mesela kardeş doğumu, ev taşıma vb. durumlar sebebiyle bu sürecinin kesintiye uğraması riski varsa, başlamayıp ertelemek daha iyi olabilir.
Çocuğun sağlık durumu da dikkate alınmalıdır. Bilhassa çocuğun gelişimini geciktiren hastalıklar geçirmesi halinde, çocukta kabızlık veya ishal gibi problemler varsa bu eğitime başlanmaz.
Anne çocuğu büyüklerin kullandığı klozete oturmaya zorlamamalıdır. Çocuk bunun içine düşmekten korkabilir. İlk zamanlar lazımlığa oturtmak daha pratiktir. Çocuğun ayağı yere basarsa ıkınmak için güç alır, yorulmaz ve korkmaz. Daha sonra klozetlere takılan çocuk aparatlarından alırsınız.
Bu eğitim sırasında aşırı titiz ve kontrolcü davranışlardan kaçınmanız gerekli. Mesela çocuğunuz muhakkak unutacak, dalacak, altını kirletecektir. Dünyanın sonu gelmiş gibi bir tepki gösterdiğiniz zaman çocuk bu işten soğuyacaktır. Onun yerine “Hadi bakalım bu ıslak pantolonu çıkaralım. Buraları da temizleyelim. Ne yapıyorduk, gelince tuvalete yapıyorduk değil mi?” diye hatırlatalım.
Çocuğa bıktıracak kadar sık sık “geldi mi, haydi tuvalete gidelim” demek, inatlaşmasına sebep olabilir. Öte yandan çocuklar bazen oyunun başından kalkmak istemez, iyice sıkışıncaya kadar ertelerler. Bu sefer de tuvalete yetişemezler. Bazen çocuklar yanılır “geldi” derler ama gelmemiştir, “haydi ama… Geldi diyorsun yapmıyorsun” dememelidir. “Tamam biraz daha gelsin bakalım” deyip biraz sonra hatırlatmalıdır. Kısacası çocuğun tam alışana kadar türlü türlü sorunları olabilir, sakin ve sabırlı olmalıdır.
Çocuğun aklı eriyor ama tuvaletini sık sık kaçırıyorsa, kaslarını kontrol etme noktasında bir sıkıntısı olabilir. Bu durumda doktora danışarak çare aramak gerekebilir.
