çocukta tik

çocukta tik

Tikler belirtilmiş adale gruplarında meydana gelen, aniden ortaya meydana çıkan, yineleyici, banal ve ritmik olmayan, motor hareket veya ses çıkarma biçiminde görülen istem dışı hareketlerdir

Tikler genellikler iç gerilimlerin veya çatışmaların öncüleri ya da açık belirtileridir Ara Sıra çocuğun boynunun her silkişi, kaşlarını, gözlerini her oynatışı, iç yaşamındaki bir gerilimden kurtulma çabası içinde olduğunun belirtisidir

Tik genelde erkek çocuklarda ve erken yaşlarda başlar, ruhsal nedenlerle ortaya çıkar Oysa kimi istemsiz kasılmanın ortaya çıktığı bölgeye veya organa ilişkin uzun süren somut bir tahriş de tike neden olabilir Bunlar aralarında uzun zaman düzeltilmeyen görme bozuklukları, burun akıntısı, boyun ağrıları sayılabilir

Tiklerin görülme biçimleri
1 Gelip geçici tik : en az dört haftada ortaya meydana çıkan ama bir yıldan uzun sürmeyen, anında her gün gözlenebilen, artmalar ve azalmalar belirten kolay tiklerdir Gelip geçici tikler motor tiklere oranla daha az görülür Oluşmasında daha çok çevresel faktörler ve stres etkilidir
2 Kronik motor ya da vokal tik bozukluğu: Bir yıldan uzun süre devam eden tiklerdir Tikleri olmadığı bir dönem üç aydan daha azdır Vokal tiklerle motor tikleri birbirinden ayıran özellik, vokal tiklerin burun çekme, boğaz arıtma gibi duyulabilen, motor tiklerin ise kaş kaldırma, göz kırpma, elleri oynatma gibi görülebilen tikler olmasıdır
3 Tourette bozukluğu: Vakit içinde artış ve azalmalar gösterir Fazla sayıda motor ve vokal tiklerle birlikte görülür Genellikle tikler sayılmayacak kadar sıktır Sıradan başlangıç yaşı 710 ’dur Görülme oranı % 005001 olarak bulunmuştur Oluşmasında kalıtımsal, nörobiyolojik ve çevresel etkenler etkilidir
4 Başka türlü adlandırılamayan tik bozukluğu: Bu kategori özgül bir tik bozukluğunun tanı ölçütlerini karşılamayan tiklerle dışarı giden bozukluklar içindir Örnekleri arasında dört haftadan daha kısa süren veya 18 yaşından daha sonra başlayan tikler vardır Özellikler
· Tiklere 34 yaşından önce genellikle rastlanmaz Fakat arada bir 15 aylık gibi erken bir
dönemde de görülebilir azami görüldüğü zamanlar 67 yaşlar ve birincil buluğ çağı (11
13yaş) dönemidir
· Toplumda görülme oranı %12 ’dir Çoğunlukla erkek çocuklarında daha pozitif görülür
Erkekkız oranı 21 ’dir Tik bozuklukları her yaşta görülebilmekle birlikte 711 yaşları arasında başlama sıktır

* Sosyal ekonomik durumdan bağımsızdır
* Tikle birlikte çoğu kez rastlanan belirtiler dikkat ve öğrenme sorunlarıdır
* Karşı konulmaz bir tavır olarak yaşanır Lakin çocuk bir işe, etkinliğe kendi verdiğinde azalır ya da yok olur
* Aile bireylerinden birinde varsa, görülme olasılığı artar
* Bazı tikler oldukça karmaşıktır, bir fazla bölümden oluşur (karmaşık tikler) Yüzde görülen bir takım mimikler, üstünü başını ayar veya aynı sözleri tekrarlama bu tür tiklerdir
* Tikler boyunda ve cisim de görülebilir Fakat en çok görülenleri göz kırpma, burun kıvırma, dudak oynatma, kaşları kaldırma gibi yüz tikleridir
* Sıklığı ve şiddeti değişebilir Örneğin yorgunlukla ya da stresle artabilir
* Kurtulmak, bitirmek basit gibi görülse de, böylece kolay değildir
* Uyku sırasında görülmez
* Tedirgin, engellenme eşiği düşük, ivedi öfkelenen, yerinde durmakta zorlanan ve dikkat eksikliği olan çocuklarda daha çok görülür
* Kişinin benlik saygısında düşmeye, aile ve sosyal yaşamda sorunlar yaşamasına yol açabilmektedir
* Tikleri olan çocukların bir kısmı öğrenme güçlüğü, uyarı eksikliği Hiperaktivite bozukluğu, obsesifkompulsif bozukluk gibi sorunları da olan çocuklardır Bu sorunlardan herhangi biri genel olarak tiklerden daha zararlı olur ve tiklerin ortadan kaldırılmasını zorlaştırabilir
* Tikler çocuğun dışlanmasına ya da alay konusu olmasına niçin olabilir Her iki durumda da çocukta büyük gerginlik oluşturur ve çocuğun özgüvenini tehdit eder
* Çoğu çocuk tikleri en şiddetli biçimde akşamüstleri bezginlik olduklarında ya da bütün gün tikleri bastırdıkları için okuldan eve gelir gelmez yaşar Bir Takım çocuklar ise da sabahtan uyandıklarında yaşarlar
* Hareket, hitabe ve düşünmeyi engellediği için tikler çocuğun jurnal yaşantısında zorluklarla karşılaşmasına yol açabilir Örneğin tiklerini bastırmaya konsantre olmuş bir çocuk öğretmeninin verdiği ev ödevini duymayabilir; bazen motor tikler çocuğun ince motor becerileri ile çakışabilir ve yazı yazmasını zorlaştırabilir; konuşmanın akıcılığını engelleyerek çocuğun net konuşamamasına ve çocuğun derslik içi konuşmalara katılamamasına yol açabili

NEDENLER

* Kalıtımsal aşinalık,
* Aile ya da çevre içinde gerginlik yaratan değişik durumlar,
* Aile içinde ve okulda aşırı baskılı ve otoriter bir eğitim (bazı incelemeler tiklerin çocuğun her hareketine müdahale eden, aşırı kontrolcü ve özenli annelerin çocuklarında daha sık görüldüğünü göstermektedir
* Çocuğa gösterilen ilginin ve sevginin yetersizliği ve bu tutumunun yol açtığı negatif benlik algısı ve kendine güvensizlik,
* Çocuğun öyle fazla davranışının eleştirilmesi,
* Çocuğun yeteneklerinin üstünde zorlanması,
* sık sık akranlarıyla ya da kardeşleriyle kıyaslanması,
* Kardeş kıskançlığı,
* Anne baba aralarında geçimsizlik ve aile içi ilişkilerin bozuk olması,
* Çocuğun yaşadığı ortamın kaygı verici ve güvensiz olması,
* Yetersiz biyolojik gelişme ve negatif çevre etkilerinin bir araya gelmesi,
* Ortaya çıktığı bölgenin ya da organın uzun süren rahatsızlığı Örneğin uzun süren burun akıntısı sonrasında burun çekmenin tik haline gelmesi
* Tikler çocuğun dikkati soruna çekildikçe artmaktadır
* Bazı araştırmacılar tiklerin ruhsal bir bozukluğun belirtisi olduğunu, bir takım araştırmacılar ise merkezi asap sistemindeki bozukluktan ortaya çıktığını öne sürmektedir
* Çabuk endişeye kapılan fazla hissi, sıkıntıları içine atan, ürkek ve çok tedbirli olan çocuklarda tikler daha uzun vakit devam etmektedir (Kuzucu, 2008)


ÖNERİLER

* Çocuk 34 yaşına dek bu davranışı devam ettiriyorsa anne baba kadar görmezlikten gelinebilir Ama ilerleyen yaşla tavır ısrarlı bir şekilde devam ediyorsa, alışılmışlık haline gelmeden kurtulmasına mücadele harcanmalıdır Çünkü müdahale ne dek gecikirse, tavır o kadar yerleşir
* Çocuğa sevildiği hissettirilerek, olumlu bir benlik algısı ve kendine güven duygusu geliştirmesi sağlanmalıdır
* Çocuğu yeteneklerinin üzerinde zorlamaktan, başkalarıyla kıyaslamaktan ve kesintisiz eleştirmekten kaçınılmalıdır
* Konut ortamındaki çatışma ve gerginlikleri olası olduğu değin azaltarak, çocuğun kendini güvende hissetmesi sağlanmalıdır
* Nefret Edilen Şey ve stres karşısında arttığı için konuyla ilgili sert tepki gösterilmemelidir

· Çocuğu kesintisiz ikaz edip yapmaktan vazgeçmesini arzu etmek, onu hissi ve somut
yük altına sokmakta, bu da tiklerin devam etmesine ya da yeni tikler oluşmasına yol
açabilmektedir Bu konuda itinalı olunmalıdır
· Ailedeki bütün bireylerin bu davranışı ön plana çıkararak rahatsız olduklarını sıkça
hissettirmeleri tike yan kaygıyı arttırarak davranışı sıklaştırabileceği için bu tür
tutumlardan kaçınılmalıdır
· Tiklerin ne olduğu anne baba tarafından iyice öğrenilmeli ve çocuğun da
öğrenmesine yardımcı olunmalıdır Çocuk ne değin bilgili olursa tikleriyle pek
basit başa çıkabilir
· Çocuk tikleri bir vakit durdursa dahi, bu tiklerin onun kontrolü aşağı olmadığı bilinmelidir Ebeveynlerin yaklaşımı bu yönde olmalıdır
· Tikler çocuğun özgüvenini korkutma eder, sosyal uyumunu bozar Tikleri olan çocuklar çoğunlukla sosyalleşme konusunda ve dost edinmede zorlanırlar Çocuğun sosyalleşmesi için arkadaşlarıyla oyun ortamı yaratmasına ve ilişkide olduğu diğer yetişkinlerden yardım alarak olumlu sosyal ilişkiler girmesine tezgâhtar olunabilir
· Çocuklar alay edilmeye aleyhinde korunmalıdırlar Kendisine alay edilmesine sinirlenen bir çocukta tiklerin sıklığı artabilir, bu da daha fazla alay konusu olmasına yol açabilir Alaylar eğitim ve aracısız müdahale ile engellenebilir Araştırmalar tikler hakkında bildirilen çocuklardan bazılarının alay etmeyi kestiklerini hatta başkalarının alay etmesini engellediklerini göstermektedir
· Bunların haricen tiklere müdahalede çok yönlü yaklaşım gerekebilir Aileye danışmanlık, çocuğa psikoterapi ve tutum tedavisiyle birlikte hap tedavisi de uygulanabilir *