Coğrafi Bölgelerimizin Ayrımını Yabancılar mı Yapmıştı?

Özellikle birtakım toplumsal medya kullanıcıları, Türkiye’nin 7 coğrafik bölgeye “yabancı bir kurul” tarafından bölündüğüne ve bu bölge sonlarının ileride kurulacak “sözde” federe devlet ya da eyalet idarelerinin sonları olacağı, hatta bu hudutların kelamda Sevr Antlaşması’nın hudutlarına çok benzediğini bile tabir etmektedir.

Biz de bugün sizlerle bir arada hem ülkemizin coğrafik bölge hudutlarının nasıl belirlendiğine hem de bu komplo teorilerinin neden dayanıksız olduğuna değineceğiz.

Ülkemizin coğrafik bölgelerinin hudutları, 1941 yılında gerçekleştirilen “milli” bir kongre sonucunda belirlendi


Cumhuriyet’in ilanının akabinde ülkemizdeki birinci coğrafik bölge ayrımı, 1926 yılında öğrencilerin ders kitaplarında coğrafya konusunda yardımcı olması amacıyla Mehmet Besim Darkot ve Cemalettin Arif tarafından hazırlanmıştı.

Darkot ve Arif’in bu çalışması her ne kadar çeşitli dinamikler ile birlikte hazırlanmış olsa da daha ayrıntılı ve daha bilimsel bir çalışmaya muhtaçlık vardı. Tekrar de 1941 yılına kadar yani yaklaşık 15 yıl boyunca bu çalışmadan istifade edildi.

Pek çok kişi tarafından “efsane” olarak anılan devrin Ulusal Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel, bu mevzuya da el attı


Yedi buçuk yıl vazife aldığı Ulusal Eğitim Bakanlığı boyunca "100 yıllık iş sığdırdı” diyerek anılan, Köy Enstitüleri’nin kurucusu, dünya klasiklerinin Türkçe çevirisinde büyük hisse sahibi, Ankara Üniversitesinin fikir babası ve birebir vakitte Can Yücel’in de babası olan Hasan Âli Yücel, 1941 yılında coğrafik bölgeler konusunda da bir tahlil üretmek ismine kolları sıvadı.

Yücel’in başkanlığını yaptığı, 2'si yabancı olmak üzere toplam 20 uzmanın davet edildiği Birinci Türk Coğrafya Kongresi, 1941 yılında 6-21 Haziran tarihleri ortasında gerçekleştirildi. Kongreye iki yabancı uzman davet edilmişse de iki yabancıdan birinin mazeret bildirmesi üzerine kongre 1’i yabancı olmak üzere toplam 19 kişi olarak toplanmıştır.

Kongre sonucunda bilimsel kriterler ışığında 7 ana coğrafik bölge ve 21 coğrafik bölgede karar kılındı


Türkiye’nin coğrafik bölgelere ayrılması için toplanan kongre; doğal, beşeri, iklim, coğrafik pozisyon, nüfus, yerleşim, ekonomik faktörler, yeryüzü formları, bitki örtüsü, tarım, hayvancılık, sanayi, madencilik, ticaret, turizm üzere daha pek çok bilimsel ve somut faktörleri göz önünde bulundurarak 7 ana coğrafik bölge ve 21 coğrafik bölgenin sonlarını belirledi.

O gün kongrede açıklanan Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerinin (mıntıka) isimleri komşu oldukları denizlerin isimlerini alırken; İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu (cenup doğu) bölgelerinin isimleri ise pozisyonlarıyla isimlendirildi.

Hava durumu dinlerken ya da gündelik hayatta pek kullanmasak da 7 ana bölge dışında 21 bölgemiz var


Birinci Türk Coğrafya Kongresi’nin vardığı sonuç, her ne kadar aşağı üst 1926 yılında Darkot ve Arif’in hazırladığı haritaya benzese de sonuç artık bilimsel bir halde ele alınmıştı. Ayrıyeten ana coğrafik bölgeler içerisindeki kriter farklılıklarından dolayı de 21 tane bölge daha çizilmişti. Bu bölgeleri üstteki haritada ayrıntılı olarak görebilirsiniz.

Olur da bir gün bilgi müsabakalarına katılacak olursanız şayet...


Zaman vakit günümüzdeki bilgi müsabakalarında coğrafi bölgeler ile ilgili sorular gelebilmektedir. Hangi ilin hangi bölgede olduğunu bilmek dışında; alan olarak en büyük bölgemizin Doğu Anadolu Bölgesi (%21), en küçük bölgemizin Güneydoğu Anadolu Bölgesi (%7,5) ve en kalabalık bölgemizin ise Marmara Bölgesi olduğunu da bilmenizi ehemmiyetle belirtmek isteriz.

Peki ya sizler coğrafik bölgelerimiz hakkında neler düşünüyorsunuz?

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 /