Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Özellikle 2020’den itibaren hayatımıza giren koronavirüs, insanları salgın hastalıklar üzerine daha fazla düşünmeye sevk etti. Tarihte çokça örneğini gördüğümüz ölümlerin ebola, kolera, AIDS ve tüberküloz üzere hastalıklardan kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Üstelik bu hastalıkların çıkış noktasının da yoksulluğun kol gezdiği Afrika olması, dikkatleri hastalık ile coğrafya ilgisine çekebiliyor. Pekala sahiden de hastalıkların coğrafyayla bir bağı var mı? Hastalıklar muhakkak bölgelerden çıkıp dünyayı tesiri altına alan salgınlara dönüşebiliyor mu? Gelin birlikte sıkıntıyı ele alalım.
Çoğalan nüfus ve kentlerin değişen mimarisi, salgınlara davetiye çıkarabiliyor.
Asya ve Afrika üzere ülkelerde insan nüfusunun süratli çoğalması, hastalıkların bu ülkelerde daha fazla ortaya çıkmasına yol açabiliyor. Örneğin Asya ve Pasifik bölgelerinde dünyanın %60’ının yaşadığı kentler daha da gelişmeye devam ediyor. Hatta Dünya Bankası’nın tabirlerine nazaran 21. yüzyılın birinci on yılı içerisinde yaklaşık 200 milyon insan Doğu Asya’daki kentlere göç etmiş bulunuyor. Böylece bölgenin epey kalabalıklaştığını anlayabiliyoruz.
Bu göçler ayrıyeten yeni yerleşim yerlerine yönelik bir gereksinim yaratacağı için ormanlık topraklar, yeni konutlar inşa edebilmek için yok ediliyor. Bu durumda ormanlarda yaşayan vahşi hayvanlar, evcil hayvanların ve insanların ortasına karışmak zorunda kalabiliyor. Sonuç olarak da yırtıcı hayvanlardan ötürü kent ömrüne çeşitli virüslerin yayıldığı gözlemlenebiliyor.
Hayvan pazarları ve geçim odaklı tarım, virüslerin yayılması için uygun ortamı hazırlayan öteki şartlar olarak karşımıza çıkıyor.
Asya ve Afrika’daki tarım sistemi, genelde geçim odaklı tarıma ve hayvancılığa bağlı bir sistem. Bu durumda hayvanların sistemli olarak hasta olup olmadığı tarafında bir denetimi sağlamak sıkıntı olabiliyor zira hayvanlara yem vermek ve barınacak yer sağlamak konusunda bu tarım sistemi içerisinde sınırlı imkanlar olduğu biliniyor.
Mesela endemik hastalık taşıyıcılığı konusunda riskli hayvanlardan sığır, domuz ve tavukların genelde birbirleriyle birebir barınma ortamını paylaşması kelam konusu. Buna ilaveten bu hayvanların, başka evcil olmayan hayvanlar ve beşerlerle da daima yakın temas halinde olduğu görülüyor. Natürel ki yalnızca tarım sistemindeki sorunlar hastalıkların yayılmasına yardımcı olmuyor. Birebir vakitte Asya ve Afrika’daki canlı hayvan pazarları, beşerler da dahil olmak üzere pek çok canlının bir ortada olduğu epeyce kalabalık yerlerdir ve çeşitli virüslerin üremesi için uygun ortamlardır.
Özellikle Sahra Altı Afrika’daki yırtıcı hayvan avcılığı ve kasaplık, kimi hayvan cinslerinin yok olmasına neden olduğu için ekosistem geri dönülmez bir ziyan uğrayabiliyor.
Sahra Altı Afrika’daki, yabanî hayvanları avlama kültürü, zoonotik (hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar) hastalıkların bulaşması ve çoğalması için hayli tehlikelidir. Hatta bu bahisteki başka bir tehlike Asya’daki klâsik Çin tıbbı kültürü.
Bu kültürde kaplan, ayı, pangolin, gergedan üzere öbür yırtıcı hayvanların bedenlerinin kimi kısımları Çin tıbbında kullanılan ilaçlara karıştırılıyor. Bu da insan-hayvan etkileşimi yaratıyor ve insanların salgın hastalıklarla daha iç içe yaşamasına neden olabiliyor.
Kaynaklar: 1, 2
