Çölyak hastalığına dikkat!

Çölyak hastalığına dikkat! çölyak hastaları ne yemeli çölyak hastalarının yememesi gerekenler hastaları ne yememeli hastası yemeli hastası yememeli Çölyak hastalığının adını son yıllarda fazla sık duymaya başladık Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda doğal olarak bulunan, yiyecek sanayiinde kıvam verici olarak kullanılan 'gluten' maddesi bir takım kişilerde çölyak hastalığına niçin olabiliyor Hastalığın ilacı değil Tek çare yöntemi ömür boyu glutensiz bir diyet kullanmak Günün birinde size ekmek, pide, simit ve makarnayı ömür boyu yememeniz gerektiğini söyleseler ne yapardınız? Adım başı dürümcü, fastfood büfeleri ve simitçilerin bulunduğu ve ekmeğin sofrada baştacı olduğu ülkemizde bu gıdalardan ömür boyu mahrum kalmak böylece basit olmasa gerek Çölyak, millet aralarında ince bağırsak alerjisi olarak biliniyor Çok gürültüsüz ve silik bir rahatsızlık olabileceği gibi öldürücü de olabiliyor İstatistiklere kadar son yıllarda seri bir büyüme belirten çölyak vakalarında sıradan bir rakam saptanamıyor; çünkü hastalık bazı kişilerde ya semptom vermiyor ya da benzer belirtileri gösteren diğer hastalıklarla karıştırılabiliyor Çölyak nedir? Çölyak, kalıtımsal kökenli bir ince bağırsak alerjisi Bu alerji buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahıllarda bulunan ve günümüzde böylece fazla gıdada (bisküvi, reçel gibi) kıvam verici madde olarak kullanılan, gluten adlı proteine karşısında ince bağırsağın ömür boyu süren bir hassasiyet göstermesinden kaynaklanıyor Yediğimiz her yiyecek yemek borusundan mideye, mideden ince bağırsağa, oradan da kalın bağırsağa gider Midede hazmedildikten daha sonra sağlığımız için gerekli olan bütün beslenme maddeleri ince bağırsakta bulunan villus çıkıntıları doğruca emilerek kana karışır Villuslar olmadan ceset hiçbir gıda maddesini ememez Çölyak hastalarında gluten maddesi villusları yok ettiği için gövde zorunlu olan beslenme maddelerini alamaz Bu durumda bağışıklık sistemi bozulur ve çölyak hastalığı ortaya çıkar Belirtileri neler? Çölyak, çocukluk, ergenlik veya erişkin yaşlarda görülebiliyor Bebeklik çağında glutenli yiyecekler yenilmeye başladıktan daha sonra kusma, ishal, karın şişkinliği, iştahsızlık, huysuzluk, kilo alamama, büyümede gerilik ve irtifa uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkıyor Bazen gebelik ya da bir ameliyat sonrası, viral enfeksiyon veya şiddetli hissi gerginlik sonucunda ortaya çıkarak kişiye kadar değişik belirtiler verebiliyor Nedeni bilinmez ve ağızdan alınan demir takviyesiyle düzelmeyen anemi, şiddetli ishal ve karın ağrısı, sinirlilik, bir türlü geçmeyen gastrit güya şişkinlik, kısırlık, sık düşük yapma eğilimi, kemik ve eklem ağrıları, kollarda ve bacaklarda hissizlik, geçmeyen ağız içi yaraları gibi Teşhisi Teşhisi en kuvvet olan hastalıklardan biri, çölyak Çünkü hastalığın belirtileri diğer hastalıkların belirtileriyle aynı olabiliyor Böylece başka hastalıklarla karıştırılabiliyor Muhakkak tanı için özel kan tahlilleri (AGA ve EMA) ve tecrübeli bir gastroenterolog kadar ince bağırsak biyopsisi yapılmalı Biyopsi için üniversite hastanelerinin gastroenteroloji kliniklerine başvurmak gerekiyor Genetik bir rahatsızlık olduğu için ailesinde çölyak vakası olanların şikayeti olmasa da mutlaka doktora başvurmaları ve gerekli kontrolleri yaptırmaları gerekiyor Tedavisi Teşhis konulduktan sonraki aşamada uyulması gereken tek tedavi yöntemi ömür boyu glutensiz diyet kullanmak Diyet uygulanmaya başladıktan kısa bir süre sonradan villuslar hiç hasar görmemiş gibi çalışmaya devam ediyor ve şikâyetler ortadan kalkıyor böylece glutenli gıdaları kuşkusuz tüketmemek gerekiyor Gluten'e hayır! Onlar yaşıtları gibi sağlıklı birer çocuk Okula gidiyor, yürüyor ve koşuyorlar Ama onların arkadaşlarından öbür bir yanı var, gluten içeren gıdaları yiyemiyorlar Bu durumda annelere büyük görevler düşüyor Bilinçli anne, glutensiz besin alışkanlığını çocuklarına benimsetip onların bunu bir yaşam tarzı haline getirmelerini sağlamalı ve sosyal yaşamdan geri kalmamaları için yol gösterici olmalı Çölyaklı çocukların dışarıda satılan gıdalara özenmelerini önlemek için bu gıdaları evde hazırlamalı ÖNEMLI NOKTALAR * Ekmeksiz bir hayat basit değil Toplumun gıda alışkanlıklarının ötesinde şiddet bir yaşam tarzı Çölyak hastası, lokanta, pastane ve kafelerde yemek yiyemez Yediği her gıdayı sorgulamak ve çoğu kez katıldığı davetlere, özel yiyeceklerini beraberinde götürmek zorunda Hayatını kâbusa çeviren bütün tat alma sınırlamalarına karşın sosyal yaşamını kolaylaştırıcı önlemleri almalıdır Ilk adım, glutensiz lakin dinç bir gıda alışkanlığı olmalı ve bunu bir yaşam tarzı haline getirmelidir * Sınırlamalara rağmen iyi düzenlenmiş bir diyetle ayrıca fazla dağıtılmış gıdaları yiyebilir ayrıca de jurnal ihtiyacı olan tüm besinsel değerleri alabilir * Buğday, arpa, yulaf ve çavdar yerine pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya, fasulye, fındık gibi besinleri ve bu besinlerden elde edilen un ve nişastaları tercih etmeliler Kuruyemişleri bilhassa de ceviz, fındık, incir ve kuru üzümü sofradan yetkisiz etmemeli * Gluten, gıda sanayinde kıvam verici, koyulaştırıcı ve yapıştırıcı katkı olarak kullanılıyor bu nedenle etiketinde 'glutensiz' ibaresi olan bütün gıdaları çölyak hastaları yiyebilir Kullanılan gıdalarda gluteni araştırmak çölyak hastaları için doğal bir alışkanlık haline gelmeli * Karaağaç ve kavunağacı bitkisinin çayları yardımsever olabilir 1 tutam bitki sıcak suda 5 dakika bekletilip süzülür Balla tatlandırılıp sıcak ya da ılık olarak günde 12 fincan içilebilir Haricen özendikleri poğaça, ekmek, bisküvi gibi yiyecekleri evde kendileri uygun malzemelerle hazırlayabilirler Mesela; beşamel ya da et sosları nişasta ya da mısır unu ile koyulaştırılabilir İstanbul Irk Ekmek'in ürettiği ve insanlar ekmek büfelerinde satışa sunduğu 'Özel diyet nişasta ekmeği' ekmek yerine geçebilir Piyasada satılan glutensiz ürünlerle öbür tatlılar hazırlanabilir * Tıpatıp gıda gibi yaşam tarzı da ahenkli olmalı Yeterli uyuyup bol bol alıştırma yapmalılar * Dengeli bir besin alışkanlığını izlerken doktora danışarak vitamin ve mineral (bilhassa demir) içerikli yardım almalılar diyet ahenkli yapIlmazsa Gluten, çölyak hastaları için öldürücü bir zehirdir Sürekli diyet uygulandığı halde arada bir glutenli gıdaları tüketmek çölyaklılar için vahim sonuçlar doğurabiliyor Mesela, arada yapılan kaçamaklar bağırsak kanseri, yutak kanseri, ağız içi tümörler, osteoporoz, diyabet, şizofreni, minik çocuklarda artış geriliği gibi hastalıklara neden olabiliyor Ancak bağırsakları aşırı derecede zarar görmüş bazı çölyak vakalarında kesintisiz glutensiz diyet iyileşme için yeterli olmayabiliyor Bu durumda bağırsaklar çalışamadığı için cisim için gerekli besinler damar aracılığıyla veriliyor