COVID-19 Neden Herkesi Farklı Etkiliyor?

Bir kişi COVID-19'a yakalandığında herhangi bir semptom göstermezken, bir başkası günlerce yatağa düşebiliyor; bir başkası ise hastanede uzun bir süre boyunca yatmak zorunda kalabiliyor. 4 milyondan fazla insan için ise bu hastalık ölümle sonuçlanmış durumda.

Virüsün farklı insanlar üzerinde neden bu kadar farklı etkilere yol açtığı, salgının en çok sorulan sorularından biri. Yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarından tutun da yaşa ve cinsiyete kadar, COVID-19 ile ciddi şekilde hastalanma riskini artırdığı bilinen birçok köklü faktör var. Ancak yeni bir çalışma genetiğin nasıl gözden kaçan bir faktör olabileceğini vurguluyor.

Nature dergisinde yayınlanan büyük bir uluslararası araştırma, bir COVID-19 enfeksiyonunun duyarlılığı ve ciddiyeti ile bağlantılı görünen 13 lokus (insan genomundaki yerler) keşfetti.

Keşifler, 19 ülkedeki 46 çalışmadan COVID-19'lu yaklaşık 50.000 hastanın genetiğini analiz eden COVID-19 Host Genetics Initiative'den bir araştırmacı ağından geliyor. Türünün en büyük genom çapında ilişkilendirme çalışmalarından biri olan ve devam eden bu proje, Mart 2020'de başlatıldı ve emeğinin meyvelerini yeni vermeye başlıyor. "COVID-19'un insan genetik mimarisi" hakkında keşfedilecek daha çok şey var, ancak bu araştırma şimdiden bazı değerli görüler ortaya çıkardı.

İlginç bir şekilde, Doğu Asya veya Güney Asya kökenli hastalarda Avrupa kökenli hastalardan daha yaygın olarak iki lokus bulundu. Belki de bu görü, bir gün belirli etnik grupların COVID-19'dan neden diğerlerinden daha fazla etkilendiğini açıklamaya yardımcı olabilir.

Çalışma ayrıca, hem ciddi COVID-19 hem de diğer hastalık riskini artıran varyantlar arasında belirli örtüşmeler buldu. Örneğin, akciğer kanseri ve pulmoner fibrozda da rol oynayan bir gen olan DPP9, ciddi COVID-19 riskinde artış ile ilişkilendirildi. Özellikle, aynı varyant, akciğer dokusunun yaralanması ile karakterize nadir görülen bir akciğer hastalığı riskini artırabilir. Benzer şekilde, bazı otoimmün hastalıklarda rol oynayan TYK2'nin de COVID-19 ile hastalık şiddetindeki artışla bağlantılı olduğu söyleniyor.

Başka bir lokus olan ABO, bir kişinin hangi kan grubuna sahip olduğunu belirler ve enfeksiyon duyarlılığında yüzde 9 ila 12'lik bir artışla ilişkili bulundu. Belki de bunun belirli kan türleri arasındaki bağlantılarla ve COVID-19'a karşı artan savunmasızlıkla bir ilişkisi olabilir.

Helsinki Üniversitesi Finlandiya Moleküler Tıp Enstitüsü'nden araştırmanın baş yazarlarından biri olan Andrea Ganna bir basın toplantısında, "İnsan genomu ve sadece viral genom önemli" dedi ve ekledi: "Açıkçası, COVID şiddetinde genetiğin bir rolü var... Birçok risk faktöründen biri olarak karşımıza çıkıyor."

Bu araştırmadan çıkarılacak daha çok şey var. Gündemin bir sonraki aşamasında, araştırmacılar neden bazı insanların aylarca COVID-19 semptomları yaşayan "uzun taşıyıcılar" olabileceğini, diğerlerinin ise hemen iyileştiğini ortaya çıkarmayı umuyorlar. Ekip ayrıca çalışmalarının, yeniden kullanılan ilaçlar için faydalı hedeflere işaret edebileceğini ve COVID-19'a karşı daha fazla tedavi yönteminin yolunu açabileceğini umuyor...