Cuma Namazı Hakkında Bilgi

Cuma Namazının Onemi ve Fazileti,

Cuma gunu, Muslumanlar icin cok onemli bir gundur Bu gunde Muslumanlar camide toplanıp birlikte Cuma namazını kılarlar Topluca yapılan bu ibadet, o gunu bayram gunu değerine yukseltir

Bu sebeble Cuma gunune Seyyidu'leyyam, yani, gunlerin itibarlısı, efendisi de denir

Butun hayırlı işlerin Cuma gunu meydana geldiği; tarih boyunca pek cok kudsi hadiselerin hep Cuma gunu zuhUr ettiği rivayet edilir

Hadisi şerif'te şoyle buyrulur:

Uzerine guneşin doğduğu en hayırlı gun, Cuma gunudur Adem (as) o gunde yaratılmış, o gun Cennete konmuş, o gun Cennetten cıkarılmıştır Kıyamet de ancak Cuma gunu kopar

Coklarının zannettiği gibi Cuma gunu, iş yapmak, hayırlı ve faydalı mevzularla meşgul olmak haram değildir İş yapma yasağı, sadece namaz kılma vaktine mahsustur Namaz dışında calışmak, alışverişte bulunmak mubahtır Zaten ayette de, namazdan sonra yeryuzune rızık aramak uzere dağılınız, emredilmektedir

Cuma'nın Hukmu Nedir?

Cuma'nın farz olduğu Kitab, Sunnet ve İcma' ile sabittir Cum'a sUresinin 9 ayetinde şoyle buyrulur:

Ey iman edenler, Cuma gunu namaz icin ezan okunduğu zaman hemen Allah'ın zikrine (namaza ve hutbe dinlemeye) gidin Alış verişi bırakın Boyle hareket etmeniz, sizin icin daha hayırlıdır

ResUli Ekrem (asm) irad ettikleri bir hutbelerinde, bu mevzuda şoyle buyurmuşlardır:

Biliniz ki, Allah Teala Cumayı bu makamda, bu senenin bu ayında, bu gunde farz kıldı Bu farziyet, kıyamete kadar surecektir Kim onu inkarından veya kucumseyerek, ben hayatta iken ve vefatımdan sonra terkederse, Allah onun iki yakasını bir araya getirmesin İşlerinde de feyiz ve bereketi kaldırsın Dikkat ediniz O kimse tevbe edinceye kadar onun ne namazı, ne zekatı, ne haccı, ne orucu, hicbir hayır ve hasenatı kabUl edilmez

Bir hadisi şerif'te de şoyle buyrulur:

Cuma namazına gelmeyen kimseyi melekler 'Eyvah, ne oldu, neden geri kaldı?' diye birbirlerine sorarlar Sonra: 'Allahım, eğer fakirliğinden gelemiyorsa sen ona helal mal ver Hastalığından gelemediyse şifa ver Oyun ve eğlenceye kapıldıysa, ona ibadetin zevkini tattır' diye dua ederler

Cumayı terketmenin uhrevi ceza ve manevi zararına ise, ResUlullah Efendimiz şu şekilde temas etmişlerdir:

Kim ozursuz olarak ve ciddiye almayarak uc cumayı terkederse, Allah onun kalbini muhurler Allah kimin kalbini muhurlerse, onu cehennemin en alt tabakasına koyar

Cuma Namazı Ne Zaman Farz Kılındı?

Cuma namazı, Mekke'den Medine'ye hicret esnasında farz kılınmıştır Mekke'den Medine'ye hicret eden ResUli Ekrem Efendimiz, bir haftayı gecen uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra, Medine yakınındaki Ranuna denen mevkie gelince, devesinden inerek Salim oğulları yurdunda ilk Cuma namazını kıldırmıştır Boylece de, Cuma gunleri kılageldiğimiz Cuma namazı, o gunden itibaren farz namazlar sırasına girmiştir

Cuma Namazı Kac Rek'attır, Nasıl Kılınır?
Cuma namazı aslında iki rek'atır Oğle namazı vaktinde cemaatle kılınır Tek başına kılınmaz Cuma namazına yetişemeyen kimse, yerine oğle namazını kılar

Cuma'nın farz olan bu iki rek'atından ayrı olarak, 4'u farzdan once, 4'u de farzdan sonra olmak uzere, 8 rek'at da sunneti vardır

Vakit girdikten sonra, once Cuma'nın 4 rek'atlı ilk sunneti kılınır Ondan sonra camiin icinde ic ezan okunur Ezandan sonra hatib minbere cıkar ve hutbe okur Hutbe bittikten sonra, mihraba gecerek imam olur ve cemaatle iki rek'at Cuma namazı kılınır Bu iki rek'at farzdan sonra, cemaat 4 rek'at da Cuma'nın son sunnetini kılarlar Boylece Cuma namazı tamamlanmış olur

Bundan sonra biri 4, diğeri 2 rek'at olarak kılınan iki namaz daha vardır ki, bunlar Cuma ile ilgili değildir Dort rek'atlı olan Cuma'nın ilk sunneti gibi kılınır İstenirse, son iki rek'atta sUre okunmadan da kılınabilir (oğlenin farzı gibi) Kılınan bu namazın ismi, Zuhri ahirdir Niyet şoyle yapılır: Niyet ettim vaktine yetişip de henuz uzerimden sakıt olmayan son oğle namazınaBu namaz şayet Cuma namazının sahih olmama durumu olursa, o gunun oğle namazı yerine gecmesi icin fakihler tarafından duşunulmuş bir tedbirdir Şayet Cuma namazı sahih olmuşsa, bu namaz kazaya kalmış bir oğle namazı yerine gecer Kaza borcu olmayan icin ise, nafile namaz hukmunu alır Zaten Cumanın sunneti gibi kılınmasının efdal olması da bu sebebdendir

Zuhri ahirden sonra da, iki rek'at vaktin sunneti diye bir namaz kılınır Bu iki rek'at, sabah namazının kazası olarak da kılınabilir

Saati İcabe Eşref Saat

Cuma gununde butun duaların kabUl olduğu ve insanlarca gizli ve gaybi olan bir vakit vardır ki, bu vakte saati icabe veya eşref saat denir

Bir hadisi şerifte bu mevzuda şoyle buyrulur:

Cuma gununde makbUl bir saat vardır Duasını bu saate denk getiren Muslumana Allah dilediğini verir

Diğer bir hadisi şerifte de şoyle denilmektedir:

Bugunde hayırlı bir saat vardır Kim o saate tesaduf eder de Allah'tan hayırlı bir şey dilerse, o şey de kısmetinde varsa Allah onu ona verir Kısmetinde yok ise, ondan daha hayırlısını ahirette verir Kim bir miktar belanın kaldırılması icin o saatte dua ederse, Allah duasını kabUl eder ve daha buyuğunu onun uzerinden kaldırır

Saati icabenin Cuma icindeki yerinde ihtilaf edilmiştir Bazıları guneş doğarken bazıları ezan vakti, bazıları imam hutbeye başlarken, bazıları namaz kılarken, kimisi ikindinin son vakti, kimisi de guneş batarken demişlerdir

Hz Fatıma, gurub zamanını bekler ve hizmetcisi kendisine haber verince, hemen guneş batıncaya kadar dua ve istiğfarını yapar, bu vaktin eşref saat olduğunu ResUlullah Efendimizden işittiğini soylerdi

Bir kısım alimler ise; Kadir gecesinin Ramazan ayı icinde saklı olması gibi, butun gunu ibadet ile ihya etsinler diye bu eşref saatin de Cuma gunu icinde gizli olduğunu, vaktini kimsenin bilmediğini soylemişlerdir

Eşref saatin, muayyen bir saatte durmayıp Cuma gununun saatleri icinde devrettiğini soyleyenler de vardır En uygun izah şekli de bu olsa gerektir

İşi Bırakmak ve Cuma Namazına Koşmak
Cuma sUresinin 9 ayetinde beyan buyrulduğu gibi, her Musluman Cuma gunu Cuma ezanı okunduğu andan itibaren, butun şahsi işlerini bırakıp mutlaka camiye gitmek mukellefiyetindedir Cunku Cuma ezanı okunduktan sonra yapılan alışverişler, elde edilen kar ve kazanclar, haram kılınmıştır Cuma namazı bitene kadar, haramlık ve alışveriş yasağı devam eder

Cuma Namazının Farz Olmasının Şartları Nelerdir?
Cuma namazı herkese farz değildir Cumanın farz olması icin şu şartların bulunması lazımdır:

1 Akıl baliğ ve erkek olmak Henuz bulUğa ermemiş cocuklarla kadınlara Cuma farz değildir

2 Hur ve serbest olmak Esir ve kolelere Cuma farz değildir

3 Yolcu olmayıp mukim olmak

4 Hasta olmamak, sıhhatı yerinde olmak Ayakta yuruyup camiye gidemiyecek kadar hasta olan kimselere Cuma farz olmaz Takatsız ihtiyarlara da farz değildir

5 Kor ve koturum olmamak

6 Namaza gitmeye mani ve gitmemeyi mubah kılacak bir ozru olmak Şiddetli yağmur, kar, fırtına vs gibi Cumaya gitme imkanı olmayan hapisteki mahkUmlara da Cuma farz olmaz

Cumanın Sıhhat Şartları Nelerdir?

Cumanın farz olması icin bazı şartlar olduğu gibi, sahih olması icin de bazı şartlar vardır Bu şartlar şunlardır:

1 Cumayı oğle vaktinde kılmak

2 Namazdan evvel hutbe okunmak

3 Cuma kılınan yer, herkese acık olmak Muayyen kişileri iceriye alıp sonra kapısı kilitlenen bir Camide Cuma kılınmaz

4 İmamdan başka en aşağı 3 erkek cemaat bulunmalıdır Bu sayı, İmam Malik'de 30; Şafii'de 40 kişidir EbU YUsuf'a gore ise iki erkek cemaat de kafidir

5 Cuma namazını kıldırmak icin vazife sahibi, yani, Cumayı kıldırmaya resmen izinli bir kimse bulunmalıdır Eğer yetkili bir kimseden izin alınmış olmaz da Muslumanlar da namaz icin toplanmış bulunurlarsa, iclerinden birini imam yaparak Cumayı kılabilirler

6 Cuma kılınacak yer, şehir veya şehir hukmunde olmalı

Şehrin ne demek olduğu muctehidler arasında ihtilaflıdır Daha sonraları koylerde bile, Cuma namazının kılınabileceği hukme bağlanmıştır Diyanet İşleri Başkanlığının da bu konuda izni vardır

Bir camiye cemaat sığmadığı takdirde, o beldedeki sair camilerde de Cuma namazı kılınabilir Fakat muteaddit yerlerde kılınamıyacağını soyleyen fakihler de vardır Bunlara gore, bir beldede ilk kılınmaya başlanan Cuma namazı sahih, diğer yerlerde kılınan Cumalar ise fasiddir Bu durumda cemaate oğle namazını kılmak vacib olur Sıhhatli olan goruş, Cumanın muhtelif camilerde kılınabileceği goruşudur



CUMA HUTBESİ

Hutbenin Hukmu Nedir?

Cuma hutbesi farzdır Hutbesiz Cuma namazı sahih olmaz

Cuma Gunu Kac Hutbe Okunur?

İki hutbe okunur Birinci hutbede mu'minlere vaaz ve nasihat; ikincisinde ise, butun Muslumanlara dua yapılır Her iki hutbede de, Allah'a hamd u sena ve ResUlune salavat vardır

Cuma Hutbesinin Farzları Nelerdir?

Cuma hutbesinin farzları ikidir:

1 Vaktin girmiş olması Hutbe, oğle vakti girdikten sonra namazdan once okunur Vakitten once veya namazdan sonra okunması caiz değildir

2 Hutbede Allah Teala'yı zikretmek, yahut ona hamdetmek, onu tesbih etmek Bunlar hutbe kasdı ile yapılmalıdır

Hutbe ile namaz arası, başka bir şey ile kesilmemesi de şarttır

Cuma Hutbesinin Sunnetleri Nelerdir?

Cuma hutbesinin sunnetleri:

1 Hutbeyi ayakta okumak Oturarak veya yaslanarak okumak caiz ise de, sunnete aykırıdır

2 Hatibin, minbere cıktığında yuzu cemaata donuk olması

3 Hatibin huzurunda ezan okunması

4 Birinci hutbeye hamd ile başlamak

5 Hutbeyi sesli okumak

6 Şehadet getirmek ve Peygambere salavatta bulunmak

7 Muslumanlara dunya ve ahiretlerine faydalı nasihatta bulunmak

8 EUzubesmele cekip bir ayet okumak Okuyuş ya uzun bir ayet veya 3 kısa ayet olmalıdır

9 Hutbeyi ikiye ayırarak iki hutbe arasında bir muddet oturmak Uc ayet okuyacak kadar oturmalıdır

10 İkinci hutbeye de birinci hutbe gibi hamd ve salavatla başlamak

11 İkinci hutbede mu'minlere dua etmek

12 Her iki hutbeyi de uzatmayarak mumkun olduğu kadar kısa kesmek Uzun okumak mekruhtur Hadisi şerif'te:

Namazı uzatıp hutbeyi kısa kesiniz Şuphesiz ki bazı sozler, sihir gibi kalbleri teshir ederbuyrularak hutbenin az, oz ve beliğ olması istenmiştir Zaten Hz Peygamberin okuduğu hutbelere baktığımız zaman bu ozellikleri rahatca gorebiliriz

Hutbe okurken kimse ile konuşulmaz, hic dunya kelamı soylenmez, hatta yakındaki birine sus, konuşmatarzında elle işarette bile bulunulmaz Namazda imiş gibi susularak Hatib efendi dinlenir

ResUlullah Efendimiz bu hususta şoyle buyurmuştur:

Hutbe okunurken birisi arkadaşına sukUt dur' veya 'sus' dese, lağvetmiş, yani kendisi sukUt etmemiş olur Hutbe okunurken lağv edenin Cumasının fazileti yoktur

Dinlerken yuzu hatib efendiye cevirerek dinlemeli, başı sağa sola cevirip etrafına bakınıp durmamalıdır


Cuma'nın Adabı Nelerdir?
Cuma gununde Muslumanlar bir araya gelir, topluca Cuma namazı kılar, birbirleriyle goruşup kaynaşırlar Bu hususta şu adaba dikkat etmek lazımdır:

1 Cuma gunune imkanı olanlar sabahtan hazırlanmalıdırlar Bu hazırlık, gerekli temizliği yapıp abdest almak, yeni ve temiz elbiseler giyip guzel kokular surunmek, vekar ve ciddiyet icinde erkenden camiye cıkmak gibi hususlardır

Bu konuda hadisi şeriflerde şoyle buyurulur:

Kim ki Cuma gunu elbisesini temizler, yıkanır, erkenden de camiye gider, imama yakın oturur ve imamı dinlerse, iki Cuma arasındaki gunahlarına, hatta uc gun de ziyadesiyle keffaret olur

Cuma gunu olunca melekler mescidin kapısında oturur ve sıra ile ilk gelenleri kaydederler

Uc şey var ki, insanlar bunların faziletini bilseydi onları ede etmek icin yarışırlardı Onlar da: Ezan okumak, birinci safa yetişmek ve erkenden Cuma'ya gitmektir

2 Cuma gunu icin gusletmek Cunuplukten kurtulmak icin gusledilse de olur Hadisi şerif'te:

Cuma gunu abdest almak cok guzeldir Fakat gusletmek daha da guzel ve faziletlidirbuyrulmuştur

3 Cuma gunu, Cuma namazından once veya Cuma gecesi, Kehf, Duhan veya Yasin, yahut da başka bir sUre okumak; bu da olmazsa Kur'an'ın herhangi bir yerinden okumak

Bu mubarek gunu, İlahi kelamın nUru ile tezyin etmek guzel bir amel, sevablı bir iştir

4 Cuma namazı icin camiye girince, henuz hutbe başlamamış ise, kıbleye yakın boş bulunan bir yere oturmak, hatib minbere cıkınca onu can kulağı ile dinlemek

5 Hatib minberden inerken mihraba gecmesi icin ayağa kalkmak Bu, minber ile mihrab arasında oturanlar icindir

6 Hatibin hutbesinden oğut almak

7 Cuma gunu Peygamberimize bol bol salavat getirmek de mustehabdır

Hadisi şerifte salavatın mağfirete vesile olacağı bildirilmiştir

8 Cuma gunu fakirlere sadakalar dağıtmak da mustehabdır Mukafatı iki katlıdır