Cuma Namazı Hakkında Bilgi

Cuma Namazının Önemi ve Fazileti,

Cuma günü, Müslümanlar için fazla kayda değer bir gündür Bu günde Müslümanlar camide toplanıp birlikte Cuma namazını kılarlar Topluca yapılan bu ibâdet, o günü bayram günü değerine yükseltir

Bu sebeble Cuma gününe Seyyidü'leyyam, yani, günlerin itibarlısı, efendisi de denir

Tüm şanslı işlerin Cuma günü meydana geldiği; tarih boyunca öyle çok kudsî hâdiselerin hep Cuma günü zuhûr ettiği rivâyet edilir

Hadîsi şerîf'te şöyle buyrulur:

Üzerine güneşin doğduğu en uğurlu gün, Cuma günüdür Âdem (birli) o günde yaratılmış, o gün Cennete konmuş, o gün Cennetten çıkarılmıştır Kıyâmet de ama Cuma günü kopar

Çoklarının zannettiği gibi Cuma günü, iş yerine getirmek, bahtı açık ve yararlı mevzularla meşgul elde etmek haram değildir Meslek yapma yasağı, sadece namaz kılma vaktine mahsustur Namaz dışarıya niyetlenmek, alışverişte bulunmak mübahtır Zaten âyette de, namazdan sonra yeryüzüne rızık aramak üzere dağılınız, emredilmektedir

Cuma'nın Hükmü Nedir?

Cuma'nın farz olduğu Kitab, Sünnet ve İcma' ile sabittir Cum'a sûresinin 9 âyetinde şöyle buyrulur:

Ey îman edenler, Cuma günü namaz için ezan okunduğu zaman hemencecik Allah'ın zikrine (namaza ve hutbe dinlemeye) gidin Alış verişi bırakın Böyle hareket etmeniz, sizin için daha hayırlıdır

Resûli Ekrem (asm) îrad ettikleri bir hutbelerinde, bu mevzuda şöyle buyurmuşlardır:

Biliniz ki, Allah Teâlâ Cumayı bu makamda, bu senenin bu ayında, bu günde farz kıldı Bu farziyet, kıyâmete kadar sürecektir Kim onu inkârından ya da küçümseyerek, ben hayatta iken ve vefatımdan daha sonra terkederse, Allah onun iki yakasını bir araya getirmesin İşlerinde de feyiz ve bereketi kaldırsın Uyarı ediniz O kimse tevbe edinceye değin onun ne namazı, ne zekâtı, ne haccı, ne orucu, hiçbir hayır ve hasenatı kabûl edilmez

Bir hadîsi şerîf'te de şöyle buyrulur:

Cuma namazına gelmeyen kimseyi melekler 'Eyvah, ne oldu, niçin geri kaldı?' diye birbirlerine sorarlar Sonradan: 'Allahım, eğer fakirliğinden gelemiyorsa sen ona helâl mal ver Hastalığından gelemediyse şifa ver Oyun ve eğlenceye kapıldıysa, ona ibâdetin zevkini tattır' diye dua ederler

Cumayı terketmenin uhrevî ceza ve mânevî zararına ise, Resûlüllah Efendimiz şu şekilde bağlantı etmişlerdir:

Kim özürsüz olarak ve ciddiye almayarak üç cumayı terkederse, Allah onun kalbini mühürler Allah kimin kalbini mühürlerse, onu cehennemin en daha aşağı tabakasına koyar

Cuma Namazı Ne Süre Farz Kılındı?

Cuma namazı, Mekke'den Medine'ye hicret esnasında farz kılınmıştır Mekke'den Medine'ye hicret eden Resûli Ekrem Efendimiz, bir haftayı geçen uzun ve sıkıcı bir yolculuktan daha sonra, Medine yakınındaki Ranuna denen mevkie gelince, devesinden inerek Salim oğulları yurdunda birincil Cuma namazını kıldırmıştır Bu Nedenle de, Cuma günleri kılageldiğimiz Cuma namazı, o günden itibaren farz namazlar sırasına girmiştir

Cuma Namazı Kaç Rek'attır, Nasıl Kılınır?
Cuma namazı aslında iki rek'atır Öğle namazı vaktinde cemaatle kılınır kimsesiz kılınmaz Cuma namazına yetişemeyen kimse, yerine öğle namazını kılar

Cuma'nın farz olan bu iki rek'atından ayrı olarak, 4'ü farzdan önce, 4'ü de farzdan sonra elde etmek üzere, 8 rek'at da sünneti vardır

Vakit girdikten daha sonra, önce Cuma'nın 4 rek'atlı ilk sünneti kılınır Ondan sonra camiin içinde iç ezan okunur Ezandan sonradan hatib minbere çıkar ve hutbe okur Hutbe bittikten sonra, mihraba geçerek imam olur ve cemaatle iki rek'at Cuma namazı kılınır Bu iki rek'at farzdan sonra, cemaat 4 rek'at da Cuma'nın son sünnetini kılarlar Bu Nedenle Cuma namazı tamamlanmış olur

Bundan daha sonra biri 4, diğeri 2 rek'at olarak kılınan iki namaz daha vardır ancak, bunlar Cuma ile ilgili değildir Dört rek'atlı olan Cuma'nın birincil sünneti gibi kılınır İstenirse, son iki rek'atta sûre okunmadan da kılınabilir (öğlenin farzı gibi) Kılınan bu namazın ismi, Zuhri âhirdir Amaç şöyle yapılır: Hedef ettim vaktine yetişip de demin üzerimden sâkıt olmayan son öğle namazınaBu namaz olur ya Cuma namazının sahih olmama durumu olursa, o günün öğle namazı yerine geçmesi için fakîhler tarafından düşünülmüş bir tedbirdir Ola Ki Cuma namazı sahih olmuşsa, bu namaz kazaya kalmış bir öğle namazı yerine geçer Kaza borcu olmayan için ise, beyhude namaz hükmünü alır Zaten Cumanın sünneti gibi kılınmasının efdal olması da bu sebebdendir

Zuhri âhirden daha sonra da, iki rek'at vaktin sünneti diye bir namaz kılınır Bu iki rek'at, sabahleyin namazının kazâsı olarak da kılınabilir

Sâati İcâbe Eşref Saat

Cuma gününde tüm duaların kabûl olduğu ve insanlarca sıcacık ve gaybî olan bir süre vardır oysa, bu vakte sâati icâbe ya da eşref saat denir

Bir hadîsi şerîfte bu mevzuda şöyle buyrulur:

Cuma gününde makbûl bir saat vardır Duasını bu saate eşit getiren Müslümana Allah dilediğini verir

Diğer bir hadîsi şerîfte de şöyle denilmektedir:

Bugünde bahtı açık bir saat vardır Kim o saate rastlantı eder de Allah'tan şanslı bir şey dilerse, o şey de kısmetinde varsa Allah onu ona verir Kısmetinde değil ise, ondan daha hayırlısını âhirette verir Kim bir tedarik belânın kaldırılması için o saatte dua ederse, Allah duasını kabûl eder ve daha büyüğünü onun üzerinden kaldırır

Sâati icâbenin Cuma içindeki yerinde ihtilâf edilmiştir Bâzıları güneş doğarken bâzıları ezan vakti, bâzıları imam hutbeye başlarken, bâzıları namaz kılarken, kimisi ikindinin son vakti, kimisi de güneş batarken demişlerdir

Hz Fâtıma, gurub zamanını bekler ve hizmetçisi kendisine haber verince, derhal güneş batıncaya değin dua ve istiğfarını yapar, bu vaktin eşref saat olduğunu Resûlüllah Efendimizden işittiğini söylerdi

Bir kısım âlimler ise; Kadir gecesinin Ramazan ayı içinde gizli olması gibi, tüm günü ibâdet ile ihya etsinler diye bu eşref saatin de Cuma günü içinde bakımlı olduğunu, vaktini kimsenin bilmediğini söylemişlerdir

Eşref saatin, muayyen bir saatte durmayıp Cuma gününün saatleri içinde devrettiğini söyleyenler de vardır En yerinde izah şekli de bu olsa gerektir

İşi Bırakmak ve Cuma Namazına Koşmak
Cuma sûresinin 9 âyetinde ifade buyrulduğu gibi, her Müslüman Cuma günü Cuma ezanı okunduğu andan itibaren, tüm şahsî işlerini bırakıp mutlaka camiye gitmek mükellefiyetindedir Çünkü Cuma ezanı okunduktan daha sonra yapılan alışverişler, elde edilen kâr ve kazançlar, haram kılınmıştır Cuma namazı bitene değin, haramlık ve alışveriş yasağı devam eder

Cuma Namazının Farz Olmasının Şartları Nelerdir?
Cuma namazı herkese farz değildir Cumanın farz olması için şu şartların bulunması lâzımdır:

1 Âkıl bâliğ ve erkek olmak Az Önce bülûğa ermemiş çocuklarla kadınlara Cuma farz değildir

2 Özgürlük ve özgür olmak Esir ve kölelere Cuma farz değildir

3 Yolcu olmayıp mukîm olmak

4 Hasta olmamak, sıhhatı yerinde olmak Ayakta yürüyüp camiye gidemiyecek değin hasta olan kimselere Cuma farz olmaz Tâkatsız ihtiyarlara da farz değildir

5 Kör ve kötürüm olmamak

6 Namaza gitmeye mâni ve gitmemeyi mübah kılacak bir özrü olmak Şiddetli yağmur, kar, kasırga vs gibi Cumaya gitme imkânı olmayan hapisteki mahkûmlara da Cuma farz olmaz

Cumanın Sağlık Durumu Şartları Nelerdir?

Cumanın farz olması için bâzı koşullar olduğu gibi, sahih olması için de bâzı şartlar vardır Bu şartlar şunlardır:

1 Cumayı öğle zamanında kılmak

2 Namazdan evvel hutbe okunmak

3 Cuma kılınan yer, herkese açık edinmek Muayyen kişileri içeriye alıp daha sonra kapısı kilitlenen bir Camide Cuma kılınmaz

4 İmamdan başka en altında 3 erkek cemaat bulunmalıdır Bu rakam, İmam Mâlik'de 30; Şâfiî'de 40 kişidir Ebû Yûsuf'a tarafından ise iki erkek cemaat de kâfidir

5 Cuma namazını kıldırmak için vazife sahibi, yani, Cumayı kıldırmaya resmi olarak izinli bir kimse bulunmalıdır Eğer yetkili bir kimseden müsade alınmış olmaz da Müslümanlar da namaz için yığılmış bulunurlarsa, içlerinden birini imam yaparak Cumayı kılabilirler

6 Cuma kılınacak yer, kent veya şehir hükmünde olmalı

Şehrin ne seslenmek olduğu müctehidler aralarında ihtilâflıdır Daha sonraları köylerde bile, Cuma namazının kılınabileceği hükme bağlanmıştır Diyanet İşleri Başkanlığının da bu konuda izni vardır

Bir camiye cemaat sığmadığı takdirde, o beldedeki sair camilerde de Cuma namazı kılınabilir Lakin müteaddit yerlerde kılınamıyacağını söyleyen fakihler de vardır Bunlara tarafından, bir beldede ilk kılınmaya başlanan Cuma namazı sahih, diğer yerlerde kılınan Cumalar ise fâsiddir Bu durumda cemaate öğle namazını kılmak vâcib olur Sıhhatli olan manzara, Cumanın muhtelif camilerde kılınabileceği görüşüdür



CUMA HUTBESİ

Hutbenin Hükmü Nedir?

Cuma hutbesi farzdır Hutbesiz Cuma namazı sahih olmaz

Cuma Günü Kaç Hutbe Okunur?

İki hutbe okunur Birinci hutbede mü'minlere vaiz ve tavsiye; ikincisinde ise, bütün Müslümanlara dua yapılır Her iki hutbede de, Allah'a hamd ü senâ ve Resûlüne salâvat vardır

Cuma Hutbesinin Farzları Nelerdir?

Cuma hutbesinin farzları ikidir:

1 Vaktin girmiş olması Hutbe, öğle vakti girdikten sonradan namazdan önce okunur Vakitten önce ya da namazdan daha sonra okunması caiz değildir

2 Hutbede Allah Teâlâ'yı zikretmek, yahut ona hamdetmek, onu tesbih etmek Bunlar hutbe kasdı ile yapılmalıdır

Hutbe ile namaz arası, başka bir şey ile kesilmemesi de şarttır

Cuma Hutbesinin Sünnetleri Nelerdir?

Cuma hutbesinin sünnetleri:

1 Hutbeyi ayakta okumak Oturarak ya da yaslanarak okumak caiz ise de, sünnete aykırıdır

2 Hatibin, minbere çıktığında yüzü cemaata dönük olması

3 Hatibin huzurunda ezan okunması

4 Birinci hutbeye hamd ile açılmak

5 Hutbeyi sesli okumak

6 Şehadet getirmek ve Peygambere salâvatta bulunmak

7 Müslümanlara dünya ve âhiretlerine yardımsever nasihatta bulunmak

8 Eûzübesmele çekip bir âyet okumak Okuyuş ya uzun bir âyet veya 3 kısa âyet olmalıdır

9 Hutbeyi ikiye ayırarak iki hutbe arasında bir müddet oturmak Üç âyet okuyacak değin oturmalıdır

10 İkinci hutbeye de birinci hutbe gibi hamd ve salâvatla açmak

11 İkinci hutbede mü'minlere dua etmek

12 Her iki hutbeyi de uzatmayarak olası olduğu kadar kısa kesmek Uzun okumak mekruhtur Hadîsi şerîf'te:

Namazı uzatıp hutbeyi kısa kesiniz hiç kuşkusuz bâzı sözler, sihir gibi kalbleri teshir ederbuyrularak hutbenin az, öz ve beliğ olması istenmiştir Zaten Hz Peygamberin okuduğu hutbelere baktığımız süre bu özellikleri rahatça görebiliriz

Hutbe okurken kimse ile konuşulmaz, hiç dünya kelâmı söylenmez, hattâ yakındaki birine sus, konuşmatarzında elle işarette bile bulunulmaz Namazda imiş gibi susularak Hatib efendi dinlenir

Resûlüllah Efendimiz bu hususta şöyle buyurmuştur:

Hutbe okunurken birisi arkadaşına sükût dur' ya da 'sus' dese, lağvetmiş, yani kendisi sükût etmemiş olur Hutbe okunurken lâğv edenin Cumasının fazileti yoktur

Dinlerken yüzü hatib efendiye çevirerek dinlemeli, başı sağa sola çevirip etrafına bakınıp durmamalıdır


Cuma'nın Âdâbı Nelerdir?
Cuma gününde Müslümanlar bir araya gelir, topluca Cuma namazı kılar, birbirleriyle görüşüp kaynaşırlar Bu hususta şu âdâba dikkatli olmak lâzımdır:

1 Cuma gününe imkânı olanlar sabah hazırlanmalıdırlar Bu hazırlık, zorunlu temizliği yapıp abdest olmak, yeni ve pak elbiseler giyip güzel kokular sürünmek, vekar ve vakar içinde erkenden camiye çıkmak gibi hususlardır

Bu konuda hadîsi şerîflerde şöyle buyurulur:

Kim ama Cuma günü elbisesini temizler, yıkanır, erkenden de camiye gider, imama yakın oturur ve imamı dinlerse, iki Cuma arasındaki günahlarına, hattâ üç gün de ziyadesiyle keffâret olur

Cuma günü olunca melekler mescidin kapısında oturur ve sıra ile ilk gelenleri kaydederler

Üç şey var fakat, insanlar bunların faziletini bilseydi onları ede etmek için yarışırlardı Onlar da: Ezan okumak, birinci safa tutmak ve erkenden Cuma'ya gitmektir

2 Cuma günü için gusletmek Cünüplükten kurtulmak için gusledilse de olur Hadîsi şerîf'te:

Cuma günü abdest olmak fazla güzeldir Lakin gusletmek daha da güzel ve faziletlidirbuyrulmuştur

3 Cuma günü, Cuma namazından önce ya da Cuma gecesi, Kehf, Duhan ya da Yâsîn, yahut da diğer bir sûre okumak; bu da olmazsa Kur'an'ın herhangi bir yerinden okumak

Bu kutsal günü, İlâhî kelâmın nûru ile tezyîn etmek hoş bir amel, sevablı bir iştir

4 Cuma namazı için camiye girince, henüz hutbe başlamamış ise, kıbleye yakın anlamsız yer alan bir yere oturmak, hatib minbere çıkınca onu can kulağı ile dinlemek

5 Hatib minberden inerken mihraba geçmesi için ayağa kalkmak Bu, minber ile mihrab arasında oturanlar içindir

6 Hatibin hutbesinden nasihat olmak

7 Cuma günü Peygamberimize bol bol salâvat getirmek de müstehabdır

Hadîsi şerîfte salâvatın mağfirete vesîle olacağı bildirilmiştir

8 Cuma günü fakirlere sadakalar yaymak da müstehabdır Mükâfatı iki katlıdır *