Cumhuriyeti Teskilati Mahsusa kuruldu
M ALI EREN
50'li yillar Turkiye'nin genel goruntusu, Tek Parti Donemi'ne nazaran daha bir gulluk gulistanlik Demokrat Parti'nin ulkeye getirdigi demokrasi ve ozgurluk havasi, devlet ile halk arasindaki gerilimi oldukca azaltmis CHP doneminin Disisleri Bakani Hasan Saka'nin onculugunde baslayan TurkAmerikan iliskileri, Marshall Yardimiile biraz daha rayina oturmus gozukuyor Gelisen iliskilerin aslinda, Amerika'nin isine yaradigi da su goturmez bir gercek Yuklu bir Osmanli mirasina sahip Turkiye'de, Amerika'nin yararlanabilecegi cok sey var
Turkiye'nin yeniden yapilandigi bu yillarda esrarengiz bir Amerikali, Ford Foundation'in da destegiyle WashingtonAnkaraIstanbul ve WashingtonMisir arasinda mekik dokuyor Turkiye ve Misir'da eski bir gizli orgutun uyeleri ile sik sik gorusmeler yapiyordu Yerli arastirmacilara kapali tutulan bazi gizli kapilar, TurkAmerikan iliskilerinin yuzu suyu hurmetine, bu kisiye ardina kadar aciliyordu Philip H Stoddard adli bu esrarengiz Amerikali, bunca zahmete Osmanli'nin istihbarat orgutu teligindeki Teskilati Mahsusa hakkinda aynntili bilgi edinebilmek amaciyla katlaniyordu
Trablusgarp Savasi sonunda kurulan Teskilati Mahsusa'nin bircok gorevlisi hayattaydi o yillarda Bunlardan en onemlisi hic kuskusuz Esref Kuscubasi idi Aziz elMisri, Zubeyde Sapli, Ahmet Salih Harb, Hilmi Musallimi, Satvet Lutfi Tozan ve Hamza Osman Erkan gibi, her biri adeta yasayan tarihniteligindeki Teskilati Mahsusa uyeleriyle Turkiye ve Misir'da defalarca biraraya gelen Esrarengiz AmerikaliStoddard, hayatinin hazinesini bulmustu Elde ettigi cok onemli bilgileri, 11 Mayis 1963 tarihinde Princeton Universitesi'nde doktora tezi olarak sundu Calismada 19111918 yillari arasinda Osmanli hukumetleri ile Araplar'in munasebetleri inceleniyor, Teskilati Mahsusa'nin Ortadogu ve Kuzey Afrika'daki faaliyetleri arastiriliyordu Stoddard'in bu kapsamli calismasi sonunda, orgut ve faaliyetleri hakkindaki butun bilgiler Amerika'nin eline gecmis oldu
imagescumhuriyetiteskilatimahsusakuruldu5ad6cd8e9e732
Teskilati Mahsusa'nin Suleyman Askeriden sonra reisi olan Esref Sencer Kuscubasi, buyuk yararliliklar gosterdigi Hicaz'da Arap kiyafetiyle goruluyor
imagescumhuriyetiteskilatimahsusakuruldu5ad6cd8fab4ba
Kahramani hurriyet Enver Pasa, kendisine bagli olarak Osmanli Devleti'nin ilk gizli istihbarat orgutunu kurdu, ancak teskilatin asil urununu Mustafa Kemal Pasa aldi
CIA IClN BlR KAYNAK: TESKlLATl MAHSUSA
Teskilati Mahsusa gibi bir gizli orgut, genis ufuklu ve buyuk devlet felsefesi ile dusunen Osmanli devlet adamlari icin ne kadar onem tasiyorsa, tipki Osmanli gibi buyuk oynayanAmerika icin de o denli onem tasiyordu En azindan, dunya hakimiyetinin pekistirilmesi bakimindan bir gizli orgutun dunya olceginde nasil calismasi gerektigine dair onemli dersler veriyordu Teskilati Mahsusa
Stoddard'in Teskilati Mahsusa hakkinda elde ettigi bilgiler CIA'nin ufkunu bir hayli genisletmis ve isine oldukca yaramis olmali Isin ilginc yani, Teskilati Mahsusa'nin birikiminden Turkiye'nin bir turlu yararlanamamasi Cunku Misaki Milli sinirlari icerisine sikisip kalmis dar ufuklubir Turkiye, o begenmedigi Osmanli kadar bile buyuk dusunemiyor
Stoddard'in Teskilati Mahsusa hakkindaki calismalari 1963'te tamamlandi Ama Turk kamuoyuna Teskilati Mahsusa'yi tanimak Amerika'dan tam 30 yil sonra, yani 1993 yilinda nasib oldu Calisma 1993 yilinda ARBA Yayinlari'nin girisimleri sonucu Turkce'ye cevrildi ve ayni adla yayinlandi: Teskilati Mahsusa: Istanbul'un Dogusunda Bitmeyen Oyun Kitabin bu tarihte piyasaya cikmasinin ozel bir anlami var Mahir Kaynak'a gore Bu kitabin yayinlanmasidiyor Kaynak, AmerikaAvrupa guc dengesi arasinda bir tercih yapmak noktasina gelmis olan Turkiye'deki Alman lobisinin zayiflatilmasi amacina yonelik
Bu arada Stoddard'in sozkonusu calismasini yayinlayan ARBA Yayinlari, onumuzdeki birkac ay icinde, Teskilati Mahsusa'nin en onde gelen ismi Esref Kuscubasi'nin bugune kadar hicbir yerde yayinlanmamis hatiralarini Turkce ve Ingilizce olarak yayinlamayi dusunuyor ARBA yetkilileri bu hatirati, dostumuzPhilip H Stoddard'dan almis
Teskilati Mahsusa, kimi cevrelerce Kizil Sultandiye adlandinlan Sultan II Abdulhamid'in Islamcilik dusuncesini butun dunyaya yayma isteginin bir urunu olarak tezahur etmis kabul ediliyor Yeri gelmisken soylemekte yarar var; bu gizli orgut, Abdulhamid'i tahtindan eden Ittihat Terakki Partisi mensuplarinca kurulmus
Iktidara gelinceye kadar oldukca liberal ve ozgurlukcu bir siyasal tavir sergiliyor gozuken Ittihat Terakki'nin ayaklari, iktidari zorla ele gecirdikten sonra suya degdi Ulkenin icinde bulundugu durumu ve dunya konjonkturunu daha yakindan gorme firsati bulan Ittihatcilar, devletin kurtulusunun Abdulhamid'in politikalarina donmekle mumkun olacagini anladilar Ama artik olan olmus, ati alan Uskudar'i coktan gecmisti
Ittihat Terakki'nin Islamci ve Turkcu bir politika belirlemesi, Talat Pasa'nin 1910 yilinda Selanik'te yapilan gizli bir toplantida Muslumanlar'la gayri muslimlerin esit olmadigini soylemesi ve Balkan Harbi sonunda gayri muslimlerin Osmanli'dan ayrilmasiyla baslar Ittihatcilar, Abdulhamid'in ektigi Islamcilik tohumlarinin bicilme vaktinin geldigine inaniyorlardi artik Abdulhamid, Islam dunyasini halifelik etrafinda birlestirmek, ummet suuru ve Islam kardesliginin olusmasini saglamak amacindaydi Ancak Ittihat Terakki'nin darbesi sonucu iktidari elinden alinan Abdulhamid'in bu dusuncesi, bir utopyadan oteye gecmedi Son yillarda yayinladigi onemli arastirma kitaplari ile dikkat ceken Orhan Kologlu, bu faaliyetleri Panislamizm olarak degerlendirmenin yanlis olacagini belirtiyor Cunku Abdulhamid doneminde Ittihadi Islam hareketi, fikri ve sahsi gayretlerin otesine gecebilmis degildi Oysa bir hareketin Panniteligini kazanabilmesi icin bir orgutunun ve siyasi hedefinin olmasi gerekiyor Nitekim, Abdulhamid'in dunyanin dort bir yanina gonderdigi misyonerruhlu kisilerin Osmanli Devleti icinde oyle soylenildigi gibi bir teskilatlari yoktu Bu kisiler padisaha bagli olarak gorev yapan gonullu kimselerdi Ittihatcilara gore ise, emperyalistlere karsi ciddi bir mucadele verebilmek, butun Islam dunyasini harekete gecirmekle mumkundu Bunu gerceklestirmek icin de bir orgute ihtiyaclari vardi Ittihatcilarin Ayrica politikacilari guvenilir bulmayan Ittihatci kurmaylara gore bu orgut, gizli bir orgut olmaliydi
M ALI EREN
50'li yillar Turkiye'nin genel goruntusu, Tek Parti Donemi'ne nazaran daha bir gulluk gulistanlik Demokrat Parti'nin ulkeye getirdigi demokrasi ve ozgurluk havasi, devlet ile halk arasindaki gerilimi oldukca azaltmis CHP doneminin Disisleri Bakani Hasan Saka'nin onculugunde baslayan TurkAmerikan iliskileri, Marshall Yardimiile biraz daha rayina oturmus gozukuyor Gelisen iliskilerin aslinda, Amerika'nin isine yaradigi da su goturmez bir gercek Yuklu bir Osmanli mirasina sahip Turkiye'de, Amerika'nin yararlanabilecegi cok sey var
Turkiye'nin yeniden yapilandigi bu yillarda esrarengiz bir Amerikali, Ford Foundation'in da destegiyle WashingtonAnkaraIstanbul ve WashingtonMisir arasinda mekik dokuyor Turkiye ve Misir'da eski bir gizli orgutun uyeleri ile sik sik gorusmeler yapiyordu Yerli arastirmacilara kapali tutulan bazi gizli kapilar, TurkAmerikan iliskilerinin yuzu suyu hurmetine, bu kisiye ardina kadar aciliyordu Philip H Stoddard adli bu esrarengiz Amerikali, bunca zahmete Osmanli'nin istihbarat orgutu teligindeki Teskilati Mahsusa hakkinda aynntili bilgi edinebilmek amaciyla katlaniyordu
Trablusgarp Savasi sonunda kurulan Teskilati Mahsusa'nin bircok gorevlisi hayattaydi o yillarda Bunlardan en onemlisi hic kuskusuz Esref Kuscubasi idi Aziz elMisri, Zubeyde Sapli, Ahmet Salih Harb, Hilmi Musallimi, Satvet Lutfi Tozan ve Hamza Osman Erkan gibi, her biri adeta yasayan tarihniteligindeki Teskilati Mahsusa uyeleriyle Turkiye ve Misir'da defalarca biraraya gelen Esrarengiz AmerikaliStoddard, hayatinin hazinesini bulmustu Elde ettigi cok onemli bilgileri, 11 Mayis 1963 tarihinde Princeton Universitesi'nde doktora tezi olarak sundu Calismada 19111918 yillari arasinda Osmanli hukumetleri ile Araplar'in munasebetleri inceleniyor, Teskilati Mahsusa'nin Ortadogu ve Kuzey Afrika'daki faaliyetleri arastiriliyordu Stoddard'in bu kapsamli calismasi sonunda, orgut ve faaliyetleri hakkindaki butun bilgiler Amerika'nin eline gecmis oldu
imagescumhuriyetiteskilatimahsusakuruldu5ad6cd8e9e732
Teskilati Mahsusa'nin Suleyman Askeriden sonra reisi olan Esref Sencer Kuscubasi, buyuk yararliliklar gosterdigi Hicaz'da Arap kiyafetiyle goruluyor
imagescumhuriyetiteskilatimahsusakuruldu5ad6cd8fab4ba
Kahramani hurriyet Enver Pasa, kendisine bagli olarak Osmanli Devleti'nin ilk gizli istihbarat orgutunu kurdu, ancak teskilatin asil urununu Mustafa Kemal Pasa aldi
CIA IClN BlR KAYNAK: TESKlLATl MAHSUSA
Teskilati Mahsusa gibi bir gizli orgut, genis ufuklu ve buyuk devlet felsefesi ile dusunen Osmanli devlet adamlari icin ne kadar onem tasiyorsa, tipki Osmanli gibi buyuk oynayanAmerika icin de o denli onem tasiyordu En azindan, dunya hakimiyetinin pekistirilmesi bakimindan bir gizli orgutun dunya olceginde nasil calismasi gerektigine dair onemli dersler veriyordu Teskilati Mahsusa
Stoddard'in Teskilati Mahsusa hakkinda elde ettigi bilgiler CIA'nin ufkunu bir hayli genisletmis ve isine oldukca yaramis olmali Isin ilginc yani, Teskilati Mahsusa'nin birikiminden Turkiye'nin bir turlu yararlanamamasi Cunku Misaki Milli sinirlari icerisine sikisip kalmis dar ufuklubir Turkiye, o begenmedigi Osmanli kadar bile buyuk dusunemiyor
Stoddard'in Teskilati Mahsusa hakkindaki calismalari 1963'te tamamlandi Ama Turk kamuoyuna Teskilati Mahsusa'yi tanimak Amerika'dan tam 30 yil sonra, yani 1993 yilinda nasib oldu Calisma 1993 yilinda ARBA Yayinlari'nin girisimleri sonucu Turkce'ye cevrildi ve ayni adla yayinlandi: Teskilati Mahsusa: Istanbul'un Dogusunda Bitmeyen Oyun Kitabin bu tarihte piyasaya cikmasinin ozel bir anlami var Mahir Kaynak'a gore Bu kitabin yayinlanmasidiyor Kaynak, AmerikaAvrupa guc dengesi arasinda bir tercih yapmak noktasina gelmis olan Turkiye'deki Alman lobisinin zayiflatilmasi amacina yonelik
Bu arada Stoddard'in sozkonusu calismasini yayinlayan ARBA Yayinlari, onumuzdeki birkac ay icinde, Teskilati Mahsusa'nin en onde gelen ismi Esref Kuscubasi'nin bugune kadar hicbir yerde yayinlanmamis hatiralarini Turkce ve Ingilizce olarak yayinlamayi dusunuyor ARBA yetkilileri bu hatirati, dostumuzPhilip H Stoddard'dan almis
Teskilati Mahsusa, kimi cevrelerce Kizil Sultandiye adlandinlan Sultan II Abdulhamid'in Islamcilik dusuncesini butun dunyaya yayma isteginin bir urunu olarak tezahur etmis kabul ediliyor Yeri gelmisken soylemekte yarar var; bu gizli orgut, Abdulhamid'i tahtindan eden Ittihat Terakki Partisi mensuplarinca kurulmus
Iktidara gelinceye kadar oldukca liberal ve ozgurlukcu bir siyasal tavir sergiliyor gozuken Ittihat Terakki'nin ayaklari, iktidari zorla ele gecirdikten sonra suya degdi Ulkenin icinde bulundugu durumu ve dunya konjonkturunu daha yakindan gorme firsati bulan Ittihatcilar, devletin kurtulusunun Abdulhamid'in politikalarina donmekle mumkun olacagini anladilar Ama artik olan olmus, ati alan Uskudar'i coktan gecmisti
Ittihat Terakki'nin Islamci ve Turkcu bir politika belirlemesi, Talat Pasa'nin 1910 yilinda Selanik'te yapilan gizli bir toplantida Muslumanlar'la gayri muslimlerin esit olmadigini soylemesi ve Balkan Harbi sonunda gayri muslimlerin Osmanli'dan ayrilmasiyla baslar Ittihatcilar, Abdulhamid'in ektigi Islamcilik tohumlarinin bicilme vaktinin geldigine inaniyorlardi artik Abdulhamid, Islam dunyasini halifelik etrafinda birlestirmek, ummet suuru ve Islam kardesliginin olusmasini saglamak amacindaydi Ancak Ittihat Terakki'nin darbesi sonucu iktidari elinden alinan Abdulhamid'in bu dusuncesi, bir utopyadan oteye gecmedi Son yillarda yayinladigi onemli arastirma kitaplari ile dikkat ceken Orhan Kologlu, bu faaliyetleri Panislamizm olarak degerlendirmenin yanlis olacagini belirtiyor Cunku Abdulhamid doneminde Ittihadi Islam hareketi, fikri ve sahsi gayretlerin otesine gecebilmis degildi Oysa bir hareketin Panniteligini kazanabilmesi icin bir orgutunun ve siyasi hedefinin olmasi gerekiyor Nitekim, Abdulhamid'in dunyanin dort bir yanina gonderdigi misyonerruhlu kisilerin Osmanli Devleti icinde oyle soylenildigi gibi bir teskilatlari yoktu Bu kisiler padisaha bagli olarak gorev yapan gonullu kimselerdi Ittihatcilara gore ise, emperyalistlere karsi ciddi bir mucadele verebilmek, butun Islam dunyasini harekete gecirmekle mumkundu Bunu gerceklestirmek icin de bir orgute ihtiyaclari vardi Ittihatcilarin Ayrica politikacilari guvenilir bulmayan Ittihatci kurmaylara gore bu orgut, gizli bir orgut olmaliydi