Cumlenin oğeleri konu anlatımı

cumlenin oğeleri,
cumlenin oğeleri nelerdir,
cumlenin oğeleri konu anlatımı ve ornekler,

CUMLENİN OĞELERİ

YUKLEM :

Cumlede işi, hareketi, yargıyı, bildiren cekimli unsura denir

Not :Bir cumle birden cok oğeden oluşabileceği gibi tek bir yuklemden de oluşabilir

* Ertesi gun okula mufettişler gelmişti(C)

* Duşunuyorum (C)

* Guzeldi ( C )

Not:Yuklem genlikle cumlenin sonunda bulunur; ancak gunluk konuşmalarda, atasozlerinde ve şiirde yuklemin yeri değişebilir

*Gel cabuk buraya!

*Sakla samanı gelir zamanı

*İstanbul u dinliyorum gozlerim kapalı

Not:Her sozcuk ya da sozcuk gurubundan yuklem yapılabilir

*Gecenin yalnızlığında sadece seni duşunurum (fiil)

*Kasaba halkı meydanda toplanmıştı(fiil)

*Yaşadığımız gunler tıpkı bir ruzgar gibiydi(edat)

*Bu olayların suclusu odur (zamir)

*Sabah uyandığında gozleri ışıl ışıldı(ikileme)

*Konuşmalarına ister istemez kulak misafiri oldum (deyim)

*Calışmak yaşamın bir parcasıdır

*Odayı susleyen şey rengarenk ciceklerdir (sıfat)

*Oğrenmenin bir yolu da okumaktır

*Ali derslerinde cok başarılıydı

2OZNE

Yuklemin bildirdiği işi, hareketi yapan veya yargının gercekleşmesine arac olan unsura denir

Not:Ozneyi bulmak icin yukleme kim, ne soruları sorulur Yuklemi isim olan cumlelerde ise olan kim, olan ne soruları sorulur

*Seyirciler fotoğraf sergisini cok beğendi

*Ailece bulmaca cozmeye meraklıdırlar

*Guzel gozler tul ardından gorunsun

*Coşkun nehirler gibi ağlamak istiyorum

*Ben bu yuzden yalnızlığa hasretim

*Keskin bir ruzgar eser şimdi dağlardan

*İhtiyar kadın gitmeme taraftar değildir

Not: Yuklemi edilgen fiillerle kurulan cumlelerin gercek oznesi yoktur

*Yemekten sonra erkenden yatıldı

*Okula kadar yurundu

*Kahvaltıda caylar icildi

*Akşam gec saate kadar derse calışıldı

Uc ceşit ozne vardır:

AGercek Ozne:

Yuklemin bildirdiği işi hareketi bizzat kendisi yapan oznedir Cumlede iki şekilde gosterilir:

1)Acık Ozne:

Cumle icinde acık bir şekilde gosterilir

*Yağmur cok şiddetli yağdı

*Cocuk iki gundur hasta yatıyor

*Gemi ufukta yavaş yavaş kayboluyordu

*Geceleri bir ses uykumu boler

2)Gizli ozne:

Cumlede doğrudan yer verilmeyen ancak yuklem taşıdığı eklerden anlaşılan oznedir

*Ertesi gun ona telefon ettim

*Gormeyeli hemen de bizi unutmuşsun

*Bu kıyı kasabasına her yaz gelirim

*Kumsalda yuruyuş yapıyorlar

NOT:Yuklemi isim olan cumlenin oznesi gercektir

*Siyah renkli araba satılıktır

*Dun akşam pencereler kapalıydı

B)Sozde Ozne:Yuklemi edilgen catılı cumlelerde,aslında nesne olan oge ozne olarak kullanılır

*Ağactaki meyveleri topladı

*Ağactaki meyveler toplan

*Oğrenciler butun sınıfı temizledi

*Butun sınıf temizlendi

*Hep bir ağızdan ilahiler okunuyor

*Duğun icin yemekler yapıldı

C)Ortulu Ozne

Yuklemi edilen catılı cumlelerde bazen ce, tarafından, nedeniyle,gibi sozcukler kullanılarak işi bizzat yapan varlığa da yer verilebilir

*Yolcu otobusleri belediyemizce hizmete acıldı

*Yarışma halk tarafından cok beğenildi

*Kar nedeniyle yollar kapandı

NOT:Her sozcuk ya da sozcuk grubu ozne olabilir

*Gecen gun evin duvarı yıkılmıştı(isim tamlaması)

*Bahcesinde okyanuslar yetişiyordu(isim)

*Derdini soylemeyen derman bulamaz(sıfat fiil)

*Sana bakmak suya bakmaktır(isim fiil)

*Okumak zihni dinlendirir(isim fiil)

*Coluk cocuk otobuse dolmuştu(ekeylem)

*Yağmurlu havalar yarından sonra ulkeyi terk edecek(sıfat)

*Kimse seni benim kadar duşunmez(zamir)

3)NESNE

Oznenin yaptığı işten, hareketten etkilenen unsurdur

Uyarı :isim cumlelerinde yuklemi edilgen catılı cumlelerde ve gecişsiz fiillerde nesne yoktur

Nesneler ek alıp almamasına gore ikiye ayrılır

a)Belirtisiz Nesne

Yukleme ne sorusu sorularak bulunur Belirtme durum eki (–i) almamış olup yalın haldedir

b)Belirtili Nesne

Yukleme kimi, neyi, nereyi soruları sorularak bulunurBelirtme durum eki olmuştur

*Bu yorede kızlarımız kilim dokur

*Yolun kenarına kocaman kutukleri yığmışlar

*O kopeği mahallenin cocukları da arıyordu

*Bu şehirde tum sokaklar seni duşunur

*Başımdaki gokleri bir deniz sanıyorum

*Kadın kendine bir elbise almış

*Ben aşkımla baharı getirdim

*Buram buram kekik kokar

*O buğulu gozlerinde parlak yıldızları seyrettim

*Okulda sigara icmek yasaktır

*Şafak gulleri ufukta bir bir soldu

*Dun akşam burayı yakmışlar

4ZARF TUMLECİ

Yer yon sebep miktar durum ve zaman bildirerek yuklemi acıklayan unsurdur Zarf tumlecini bulmak icin yukleme,

nasıl, nicin, neden, ne kadar, ne zaman, kim tarafından

ne tarafından, soruları sorulur

*Dostluklar omur boyu surunce guzeldir

*Bu gece her zaman dişini tırnağına takarak calışır

*Yureğimdeki yara gittikce buyuyor

*Guneş her doğduğunda y l nızlık başına vurduğunda beni hatırla

*Trabzonlara yaslanıp şarkı soyluyor bir kadın

*Kırgın kırgın yuzume bakma Rosa

*Ipıssız bir gecede karşılaşmıştık seninle

*Gocmen kuşlar guneye doğru goc ediyordu

*Rusyaya tonlarca fındık ihrac edildi

*Sıcaktan tum ekinler yanmıştı

*Bu yıl yağmur yağmadığı icin urun de az oldu

*Bu konser belediye tarafından duzenleniyor

UYARI:Yon isimleri yalın halde zarf tumleci olurlarBelirtme durum eki (i) alırsa belirtilinesne,ededen,hal ekini alırsa dolaylı tumlec olur

* Hizmetci,iceriyi iyice supursun

n

*Adam yavaşca iceri girdi

*Bir sure sonra iceriden bir ses geldi

5)DOLAYLI TUMLEC

Yonelme,bulunma ve cıkma bildirerek cumlenin anlamını tamamlayan unsura denir

NOTimagescumleninogelerikonuanlatimi5afc94d0e3d7dpngolaylı tumlec olan oğe mutlaka ededen hal eklerinden birini alır

*Buluşma yerine hemen gelmiş

*Senin kirpiklerinde bir damla oldu akşam

*Ağlamayan cocuğa meme verilmez

*Bir havuz kenarında yan yana oturmuşuz

*Eskicinin sesi sokağın başından duyuluyordu

*Askerler kuyunun ağzına birikmişti

*Bu gazeteci yazılarında gerceklerden hic sapmaz

*İhtiyar,butun mirasını karısına bırakmıştı

NOTimagescumleninogelerikonuanlatimi5afc94d0e3d7dpngolaylı tumleci bulmak icin yukleme;

kime,kimde,kimden,nereye,nerede,nereden sorusu sorulur

UYARI:eden hal eki icin edatı gorevinde kullanılıyorsa ya da sebep bildiriyorsa zarf tumleci kurar

deden hal ekleri zaman bildiren sozcuklerin uzerine gelirse zarf tumleci olur

*Korkudan kızın dili tutulmuştu

*Babasıyla kavga ettiğinden eve uğramıyor

*Birazdan hava kararacak

*Yaz akşamlarında yıldızları seyrederdik

*Denize yuzmeye gidiyorum

*Ailesine yurekten bağlıydı

6)EDAT TUMLECİ

Bazı edatlarla obekleşerek cumleyi amac, arac, birliktelik, ozguluk, karşılaştırma, gibi anlamlarla acıklayan unsurdur

*Calışmak icin yurt dışına gitmiş(amac)

et

*Kadın oğlunu bulabilmek icin gazeteye ilan vermiş(amac) et

*Bu tatlıyı senin icin ayırdım(aitlik,ozguluk)

et

*Yağmur yağdığı icin baraj taşmış(zt,sebep)

*Yaralıyı hastaneye ambulansla goturmuşler(arac)

*Bu yaz Bodruma ailesiyle gidecek(birliktelik)

*Adam ofkeyle yuzume baktı(zt durum)

*Ali,arkadaşlarına gore derse daha cok calışıyor(karşılaştırma)

*Bana gore bu iş olmaz(goruş)

*Direğe karşı on adım yurudu(zt yon)

*Sen bile doğum gunumu kutlamadın

alıntı