Daha Dün Gibi Piyasaya Çıkışı: Euro 20 Yaşında!

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılmakta olan Euro banknot ve madeni paralar 1 Ocak 2022 prestijiyle 20'nci yılına girecek.


Euro ne vakit kullanılmaya başlandı?



AB üyesi 27 ülkenin 19'unun resmi para ünitesi olan euronun 1999'da kaydi olarak yürürlüğe girmesine karar verilmişti.

Euro, 1 Ocak 2002'de ise banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürüldü. Bu tarihten itibaren euro günlük süreçlerde kullanılmaya başlandı.

Hali hazırda euroyu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan olmak üzere 19 AB üyesi ülke kullanıyor.

Dünyanın en fazla kullanılan ikinci rezerv para ünitesi



'Euro Bölgesi' olarak isimlendirilen bu ülkelerin para siyaseti, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan Euro Sistemi tarafından yürütülüyor.

Frankfurt merkezli ECB'nin vazifesi, para ünitesi olarak euroyu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro Bölgesi'nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.

Doların akabinde dünyanın en fazla kullanılan ikinci rezerv para ünitesi pozisyonunda bulunan euroyu Avrupa'da yaklaşık 340 milyon kişi kullanıyor.

Euro, 'Avrupa Para Birimi', 'ekü' ve 'euro' olarak da isimlendiriliyor. Euronun farklı renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 çeşit banknotu bulunuyor.

Ayrıyeten, 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 euro metal para olarak kullanılıyor.

500 euro basılmıyor



ECB, 2019 yılında 500 euroluk banknotların basımını durdurulmasına karar verdi. Kararın alınmasında terörizmin finansmanı ve kara para aklamaya karşı gayret ön plana çıktı.

Kelam konusu 500 euroluk banknotların basımının durdurulmasına rağmen hala geçerli. Günlük ömür ve alışverişte kullanılamayan 500 euroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.

Danimarka dışındaki üyelere mecburî iştirak



Euro Bölgesi'nin kuruluşunda ortak para siyasetine dahil olmayacağını açıklayan Danimarka dışında tüm birlik üyelerinin gerekli kriterleri yerine getirmeleri durumunda euro kullanımına geçme zaruriliği bulunuyor.

Son periyotta, Bulgaristan ve Hırvatistan euro para ünitesine geçiş süreci için müracaatta bulundu. Bu ülkelerin birkaç yıl sürecek süreç sonunda euro para ünitesine girişlerinin tamamlanması bekleniyor.

Euro kıymeti



Euro, 1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1euro 1,17 dolar düzeyindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında süratle bedel kaybetti. Ekim 2000'de euro 0,83 dolara kadar geriledi.

Euro, 2002 yılından 2008'e kadarki süreçte dolara karşı kıymet kazandı. 2008 yılında 1 euro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı. Hali hazırda euro dolar paritesi 1,13 düzeylerinde seyrediyor.

Banknot tasarımı değişecek



ECB, 20 yıldır tedavülde olan euro banknotlarını 2024'e kadar tekrar tasarlamayı planlıyor. Yine tasarım süreci, Euro Bölgesi'ndeki insanlardan gelecekteki banknotlar için muhtemel temalar hakkında görüş toplamakla misyonlu odak kümelerinin oluşturulmasıyla başlayacak. Daha sonra her Euro Bölgesi ülkesinden bir uzmana sahip müşavere kümesinin, ECB'nin İdare Kurulu'na yeni temalardan oluşan bir kısa liste sunacak. İdare Kurulu, yeni banknotlar basılmadan evvel en son kararı verecek.

Almanlar birinci başta kuşkuyla yaklaştı



Euroya geçiş, Almanya'nın yine birleşmesini takiben 1990'da Deutschmark'ın piyasaya sürülmesinden sonra, nispeten kısa bir mühlet içinde ikinci para ünitesi geçişiydi.

Tek para ünitesine kuşkuyla yaklaşan ve eski para ünitesi mark ile duygusal bir bağı olan Almanlar, eurodan en çok fayda sağlayanlar ortasında yer aldı.

Avrupa Siyasetleri konusunda kıymetli fikir kuruluşlarından Avrupa Siyasetler Merkezi'nin (CEP) yaptığı 'Euroya geçişte kazananlar ve kaybedenler' isimli araştırmaya nazaran, Avrupa'nın en verimli iktisadına sahip olan Almanya, euroya geçişten 1999-2017 devrinde 1,9 trilyon euro ile açık orta en fazla fayda sağladı. Bu da kişi başına yaklaşık 23 bin euroya denk geliyor.

Piyasaya sürüldükten sonraki birinci birkaç yılda Yunanistan eurodan büyük kar sağlarken, 2011'den beri kayıplar vermeye başladı, Yeniden de birebir devirde Yunanistan 2 milyar euro fayda sağladı. Hollanda'da ise 346 milyar euroluk refah genişlemesi oldu.

CEP'in tahlil ettiği ülkelerden Fransa'da 3,6 trilyon euro, İtalya'da 4,3 trilyon euro, İspanya'da 224 milyar euro, Belçika'da ise 69 milyar euro refah kaybı oldu.