Dalga Ve Akıntıların Oluşturduğu Yer Şekilleri Nelerdir

Dalgaların oluşturduğu yer şekilleri
Kıyı şekilleri, Dalgaların aşındırma şekilleri,
suların oluşturduğu yer şekilleri nelerdir

Dalgalar ve akıntılar, kıyılarda yıpratma ve biriktirme şekilleri oluştururlar Türkiye'deki denizler iç deniz, olduğu için akıntılar çok etkin değildir böylece akıntıların oluşturduğu yer şekilleri yok gibidir

Dalgaların Aşındırma şekilleri

Dalgalar düşey kıyılarda, kıyıya şipşak çarparak, çarptığı yüzeyi aşındırırlar Bu yıpratma ile dikey kıyıların altı oyulur, deniz mağaraları oluşur Altı oyulan kıyı, denize dürüst çökerek, uçunumu, duvar gibi düz kıyılar haline dönüşür Bu alıcı kıyılara falezli (yalıyar) kıyı denir


Dalga Biriktirme Şekilleri

Dalgalar derin olmayan (sığ) denizlerde, kıyıya gelmeden, zemine dokunarak kırılır, tabandaki kum ve çakılları kıyıya içten sürükleyerek kıyı önünde biriktirir Böylece plajları oluşturur

Sığ deniz kıyılarında dalgaların sürükleyip getirdiği kum ve çakılların birikmesi ile şu biriktirme şekilleri oluşur:

a) Kıyı Oku: Kum ve çakılların, karanın denize doğru çıkıntı yaptığı (burun) yerlerde birikmesi ile oluşmuştur

b) Kıyı Kordonu (Set): Dalgaların getirdiği kum ve çakılların bir koyun önünde birikmesi ile oluşmuştur

c) Lagün (Deniz Kulağı): Kıyı kordonlarının bir koyun önünü kısmen kapatması ile oluşmuştur (FethiyeÖlüdeniz)

d) Bağlama Kordonu (Tombolo): Kıyı oklarının, kıyı yakınında yer alan bir adaya dürüst uzanıp, bu adayı karaya bağlaması ile oluşmuştur (Sinop İnceburun Yarımadası, Erdek Kapıdağ Yarımadası)

Boylu Boyunca Kıyılar

Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde dalga aşındırmasıyla düzleşmiş, ada, yarımada, koy ve körfezlerin çok olmadığı, falez oluşumlarının fazla olduğu kıyılardır Doğu ve Batı Karadeniz kıyıları ile Akdeniz'de Taşeli Platosu kıyıları bu özelliktedir

Enine Kıyılar

Dağların kıyıya dikey uzandığı, kıyıda ada, yarımada, koy ve körfezlerin fazla olduğu, girintili çıkıntılı kıyılardır Edremit Kuşadası arasında bulunan Ege kıyıları bu özelliktedir

Ria Rias Kıyıları

Eski akarsu yataklarının epirojenezle çökerek, deniz suları aşağıda kalması ile oluşmuşlardır İstanbul Boğazı, Haliç, Çanakkale Boğazı ve Güneybatı Ege (Menteşe) kıyıları bu özelliktedir

Dalmaçya Kıyıları

Kıyıya paralel uzanan dağ sıraları arasındaki vadilerin epirojenezle çökmesi ve sular aşağı kalmasıyla oluşan, kıyıya paralel uzanımlı adaların bulunduğu kıyı tipidir Teke Yarımadasındaki Kaş Finike arası kıyı şeridi bu gruba girer

Limanlı Kıyılar

Hain tepelerin bulunduğu arazilerin, epiroj enezle çökmesi sonucu oluşan koyların (deniz girintisi) önlerinin, dalgaların getirdiği kum ve çakıllarla bir set oluşturup, kapanması sonucu oluşurlar Sinop, Minik ve Büyük Çekmece kıyıları, bu gruba girer *