DehhÂk Bİn MÜzÂhİm

DehhÂk Bİn MÜzÂhİm DEHHÂK BİN MÜZÂHİM Peygamber efendimizin mübârek arkadaşlarının huzurlarında yetişen velîlerden ve meşhûr tefsîr âlimi Künyesi Ebü'lKâsım ve Ebû Muhammed'dir Gülerdi, güldüğü vakit dişleri görünürdü Bunun için güler yüzlü anlamına gelen Dehhâk denildi Aslen Kûfeli olup, sonra Belh'de yerleşti 720 (H102) senesinde Belh'de vefât etti Dehhâk bin Müzâhim, Eshâbı kirâmdan Abdullah ibni Abbâs hazretlerinin sohbetlerinde yetişti Ondan tefsîr, hadîs gibi çoğu ilimleri öğrendi Fazla hadîsi şerîf rivâyet etti Hadîs ilminde sika, güvenilir idi Keza birçok Eshâbı kirâmdan hadîsi şerîf dinledi Kendisinden de çoğu âlim hadîsi şerîf nakletti İlim tahsîlini tamamladıktan sonradan Belh'e yerleşen Dehhâk bin Müzâhim, orada bedava ilim öğretir, Kur'ânı kerîm okuturdu Mektebinde üç bin erkek ve yedi yüz kız çocuk bulunduğu bildirilmektedir Dehhâk bin Müzâhim, bir Cumâ gecesi mescide gitmek üzere evden çıktı Mescide vardığında bir gencin secdede ağladığını fark etti O genç secdede bir şeyler söylüyordu Dinlemek için yanına yaklaştı Allahü teâlâya şöyle niyaz ediyordu: Ey Celâl sâhibi olanAllah'ım! Sana güveniyorum Maksadı sen olan kimseye ne mutlu Ne mutlu o kimseye ama, senden korkar Sıkıntısını derdini sana arz eder O, senin sevginle dertlenmiştir Hava kararıp, yalnız kaldığında, sana yalvarıp, yakarır ve sen onun dileklerini duâsını kabûl edersin Ey Celâl sâhibi olan Allah'ım! Sana güveniyorumdiye gözyaşları içinde tekrarladıkça, Dehhâk bin Müzâhim de ağlamaya başladı O sırada şöyle bir ses duyuldu: Lebbeyk ey kulum! Sen benim himâyemdesin Bütün dediklerini işittim Senin sesine melekler âşıktır Bütün günahlarını affettimsonra Dehhâk bin Müzâhim, ona selâm vererek; Allahü teâlâ seni ve geceni mübârek eylesin Sen kimsin?dedi Râşid bin Süleymân'ımdeyince onunla karşılaşmayı çok istediğini hatırladı Ona; Bizimle berâber olmanız mümkün mü?diye sorunca; Fazla zorlama Âlemlerin Rabbine yakın olmak, O'na yalvarmak lezzeti varken, mahluklarla berâber olunur, onlarla yakınlık kurulur mu?dedi ve gözden kayboldu Nereye gittiğini anlayamayan Dehhâk bin Müzâhim, Allahü teâlâya ölmeden önce onunla yeniden buluşmayı nasîb etmesi için yalvardı Aradan uzun bir süre geçtikten sonradan Dehhâk bin Müzâhim hac farîzasını gerçekleştirmek için Mekke'ye gitti Kâbe'nin gölgesinde Râşid bin Süleymân yerleşik, huzûrunda Kur'ânı kerîmden En'âm sûresini okuyan bir grup gördü O zât kalkıp, Dehhâk bin Müzâhim'le kucaklaştı ve müsâfehâ etti; Allahü teâlâdan ölmeden önce bizi bir daha birbirimize kavuşturmasını istememiş miydin?dedi Dehhâk bin Müzâhim; Evetdedikten daha sonra mescidde bulundukları gece gördüklerini anlatmasını isteyince, onu bir hal kapladı ve kendinden geçti Kendine gelince vedalaşıp; Ey Kardeşim! Allahü teâlâ bizi Cennet'te berâber eylesin Orada ayrılık, yorgunluk ve keder yokturdedikten sonradan kayboldu Dehhâk bin Müzâhim o zâtı yeniden göremedi Dehhâk bin Müzâhim bununla beraber büyük tefsîr âlimlerindendir Tefsîri Kur'ân adlı bir eseri vardır Kur'ân'ı açıkça, tâne tâne tertil ile oku!meâlindeki Müzzemmil sûresi dördüncü âyeti kerîmesini tefsîr ederken; Onu harf harf, yavaş yavaş kırâat et, her harfini kendisinden daha sonra gelen harften temyiz etdiye buyurdu Âyetlerin mânâlarını ayrıntılarıyla anlayabilmek için daima okurdu Bize bunun tâbirini haber ver! Çünkü biz seni muhsinlerden görüyoruzmeâlindeki Yûsuf sûresi otuz altıncı âyeti kerîmesi hakkında şöyle buyurmaktadır: Yûsuf aleyhisselâmın ihsânı; hapishânede her hasta olana hizmet ve takviye etmesi, her yoksul olanın elinden tutması idi Kendisine bir dilenci geldiği vakit kapı kapı dolaşır onun ihtiyâcının giderilmesine muavin olurduAkşam olunca ağlardı Niçin ağladığı sorulduğunda; Bugünkü amellerim iyi mi, yoksa fena mü yazıldı bilmiyorum da onun için ağlıyorumcevâbını verirdi Dehhâk bin Müzâhim buyururdu ancak: Bir kimse şaraba devâm ettiği halde ölürse, kıyâmet günü, sarhoş olarak haşredilirBen âhiret âlimlerine yetiştim Onlar birbirlerinden oysa takvâ ve verâ, haram ve şüphelileri ve onlardan sakınmayı öğrenirlerdi Şimdiki âlimler ise, kelâm mücâdelelerini öğrenmekle meşgûl oluyorlar1) Mîzânülİ'tidâl; c1, s471 2) TehzîbütTehzîb; c4, s453 3) ElA'lâm; c3, s215 4) MiftâhüsSeâde; c2, s14, 67, 68, 74, 75, c3, s217, 376, 590 5) Ravdot gibi yaşamaReyyâhin; s83 6) ÖnadüsSafve; c4, s133 7) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c2, s153