Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Derbent teşkilatı nedir Derbent teşkilatı ne çağırmak
Anadolu ve Rumeli ’nin dağlık bölgelerindeki geçit ve yolları gözetmek ve yolcuların güvenliğini sağlamakla görevli teşkilât Bu teşkilâtta görevli olanlara derbendci denirdi
Kervanları ve yolları korumak için kurulan İlhanlı Tutkavul sisteminden geliştirilen Derbend teşkilâtı, Osmanlı Devleti'nde 14 asrın sonlarında kurulmaya başlandı Derbend tesisleri, etrafı duvarla taraflı minik bir kale olup, yanında han, cami, okul ve dükkânlar bulunmaktaydı Böylece, derbend yakınında, köy veya küçük bir kasaba teşekkül ederdi Derbendler, daha çok, yolların kavşak noktalarına ve merkezî öneme sahip yerlere yapılırdı Bundan dolayı, derbendci olarak yazılan köy halkı, yaptıkları hizmete kadar bir takım vergilerden ya da hepsinden muaf tutulurdu Derbendler, bölgenin ve yolun emniyetinin sağlanması yönünden önemli birer tesis olmakla birlikte, ıssız yerlerin iskâna açık hâle getirilmesi için de kullanılmıştır
Derbendler, yurtluk ve ocaklık biçiminde, timar aracılığıyla tasarruf olanlar ile dokunulmazlık usulüyle tevcih edilerek, tehlikeli yerlere yerleştirilip halkın muhafazasına memur edilenler almak üzere, hukuken iki kısma ayrılır İkinci gruba giren Derbendler, daha çok vakıf ve has toprakları veya devlet arazisi üstünde kurulurdu Kullanılış yönünden ise, Derbend mahiyetindeki kuleler, büyük vakıf şeklindeki Derbend tesisleri, han ve kervansarayların Derbend olarak kullanılması, köprü yakınlarında bulunan Derbendler elde etmek üzere dört bölüme ayrılırlardı
Derbendlerde muhafız olarak, Müslüman ve Hıristiyanlar görevlendirilirdi Hıristiyan olanlara, Martolos denilirdi Kanunî Sultan Süleyman devrinde, Macaristan topraklarında birçok Hıristiyan, bu işte kullanılmıştır Derbendlerde, yirmi beş ile otuz şahsiyet bir muhafız bölüğü bulunurdu Bunlar, düzenlenen seferlere, asgari beş kişi almak üzere, nöbetleşe katılırlardı Sefere gitmeyenler, hizmet yerine gidenlere sefer başına elli akçe öderlerdi Derbend muhafızları, kendilerine verilen minik toprak parçalarını işlerler, kısmen veya en ince ayrıntısına kadar vergi muafiyetine sahip olurlardı Derbend muhafızları, korudukları yollardan geçenlerden aidat aldıkları gibi, bölgede soyulan yolculara da tazminat öderlerdi Korudukları köyler, Derbend karakollarına adam devretmek ve bunların giderlerini yerine getirmek mecburiyetindeydiler
Derbendler, görevleri yönünden kayda değer olmalarına rağmen, 17 asrın sonlarından itibaren bozulmaya başladı Bu koşul, emniyetin bozulmasına ve çevre köy, hattâ kasaba halkının haydut baskısından korunmak için yerlerini terk etmelerine sebep oldu Devlet, bu bozukluğu, 18 asrın başlarından itibaren yeniden düzene sokmaya başladı ve Derbend ahalisini, eski yerlerine yerleştirdi veya yeni insanlar sevk etti Bu Nedenle, Anadolu ’da yollar üzerindeki yıkılmış ve boş hanlar tamir edilerek, müstahkem bir hâle getirildi Tamir esnasında, içinde oturacakların bütün ihtiyaçlarını karşılayacak derecede imar faaliyetlerine de yük verilerek, neredeyse bir kasaba biçiminde bitmiş düzenlendi Derbend, han ve vakıf tesislerinin tamiri ve mamur hâle getirilmesi, kısmen başarıya ulaştı Bir müddet sonra ihmale uğrayan Derbendler, 19 asırda baştan tamire yoksul hâle geldi asıl noktalardaki han ve Derbendler tamir edildi Osmanlı Devletiyle birlikte, Derbent Teşkilâtı da ortadan kalktı *
Anadolu ve Rumeli ’nin dağlık bölgelerindeki geçit ve yolları gözetmek ve yolcuların güvenliğini sağlamakla görevli teşkilât Bu teşkilâtta görevli olanlara derbendci denirdi
Kervanları ve yolları korumak için kurulan İlhanlı Tutkavul sisteminden geliştirilen Derbend teşkilâtı, Osmanlı Devleti'nde 14 asrın sonlarında kurulmaya başlandı Derbend tesisleri, etrafı duvarla taraflı minik bir kale olup, yanında han, cami, okul ve dükkânlar bulunmaktaydı Böylece, derbend yakınında, köy veya küçük bir kasaba teşekkül ederdi Derbendler, daha çok, yolların kavşak noktalarına ve merkezî öneme sahip yerlere yapılırdı Bundan dolayı, derbendci olarak yazılan köy halkı, yaptıkları hizmete kadar bir takım vergilerden ya da hepsinden muaf tutulurdu Derbendler, bölgenin ve yolun emniyetinin sağlanması yönünden önemli birer tesis olmakla birlikte, ıssız yerlerin iskâna açık hâle getirilmesi için de kullanılmıştır
Derbendler, yurtluk ve ocaklık biçiminde, timar aracılığıyla tasarruf olanlar ile dokunulmazlık usulüyle tevcih edilerek, tehlikeli yerlere yerleştirilip halkın muhafazasına memur edilenler almak üzere, hukuken iki kısma ayrılır İkinci gruba giren Derbendler, daha çok vakıf ve has toprakları veya devlet arazisi üstünde kurulurdu Kullanılış yönünden ise, Derbend mahiyetindeki kuleler, büyük vakıf şeklindeki Derbend tesisleri, han ve kervansarayların Derbend olarak kullanılması, köprü yakınlarında bulunan Derbendler elde etmek üzere dört bölüme ayrılırlardı
Derbendlerde muhafız olarak, Müslüman ve Hıristiyanlar görevlendirilirdi Hıristiyan olanlara, Martolos denilirdi Kanunî Sultan Süleyman devrinde, Macaristan topraklarında birçok Hıristiyan, bu işte kullanılmıştır Derbendlerde, yirmi beş ile otuz şahsiyet bir muhafız bölüğü bulunurdu Bunlar, düzenlenen seferlere, asgari beş kişi almak üzere, nöbetleşe katılırlardı Sefere gitmeyenler, hizmet yerine gidenlere sefer başına elli akçe öderlerdi Derbend muhafızları, kendilerine verilen minik toprak parçalarını işlerler, kısmen veya en ince ayrıntısına kadar vergi muafiyetine sahip olurlardı Derbend muhafızları, korudukları yollardan geçenlerden aidat aldıkları gibi, bölgede soyulan yolculara da tazminat öderlerdi Korudukları köyler, Derbend karakollarına adam devretmek ve bunların giderlerini yerine getirmek mecburiyetindeydiler
Derbendler, görevleri yönünden kayda değer olmalarına rağmen, 17 asrın sonlarından itibaren bozulmaya başladı Bu koşul, emniyetin bozulmasına ve çevre köy, hattâ kasaba halkının haydut baskısından korunmak için yerlerini terk etmelerine sebep oldu Devlet, bu bozukluğu, 18 asrın başlarından itibaren yeniden düzene sokmaya başladı ve Derbend ahalisini, eski yerlerine yerleştirdi veya yeni insanlar sevk etti Bu Nedenle, Anadolu ’da yollar üzerindeki yıkılmış ve boş hanlar tamir edilerek, müstahkem bir hâle getirildi Tamir esnasında, içinde oturacakların bütün ihtiyaçlarını karşılayacak derecede imar faaliyetlerine de yük verilerek, neredeyse bir kasaba biçiminde bitmiş düzenlendi Derbend, han ve vakıf tesislerinin tamiri ve mamur hâle getirilmesi, kısmen başarıya ulaştı Bir müddet sonra ihmale uğrayan Derbendler, 19 asırda baştan tamire yoksul hâle geldi asıl noktalardaki han ve Derbendler tamir edildi Osmanlı Devletiyle birlikte, Derbent Teşkilâtı da ortadan kalktı *
