Destanlar Türk milletinin tarihinde nasıl bir yer tutar

Destanlar Türk milletinin tarihinde nasıl bir yer tutartest yapmak istiyorum

Destanlar toplum hayatında derin izler bırakan büyük olayların (kuraklık güç düşman istilası tabiî afetler savaşlar vb) o topluluğun hafızasında yoğrula yoğrula şekillenmesi ile oluşur Halk Müziği şairleri bu manâlı olayları manzum olarak terennüm ederler Bu şekilde meydana gelen destanlar ara sıra yüzyıllarca sonradan yazıya geçirilir Aradan geçen zamanda destanlar yeni eklemeler yapılması yeni semboller ve motifler ilavesi suretiyle zenginleşir hatta bir ölçüde değişikliğe uğrayabilir Böylece destan tüm bir milletin karşılıklı eseri halini alır Bu şart destanların değerini azaltmaz Destanda geçen olaylar tarihî gerçeklere tamamiyle uymasa bile epope sahibi toplulukların millî mizaçları anlayışları davranış ve tutum özellikleri hakkında akıl sahibi olmamızı sağlar Bir Takım milletler ise destanlarında tarihî gerçeklerden fazla uzaklaşmazlar onları abartmazlar ya da kendi lehlerine değiştirmezler Türk destanları çoğunlukla bu niteliktedir Millî mizacımıza uygun bir şekilde net açık ve yalın ifadelerle dile getirilmiştir Bu özellikleri ile tarihî bir takım olayların aydınlatılmasına da tezgâhtar olurlar

Destanlarda ele alınan ele konular kâinatın insanlığın milletlerin yaradılışı gelişimihayatta kalma mücadeleleri ve değişik durum ve nesnelerle ilgili düşüncelerdir Batı Edebiyatında bu nesil eserlere “destan adı verilmektedir Bütün dünya edebiyatlarının açılış eserleri olan destanlar dağıtılmış konularda yaradılış hikâyeleri yanındamilletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış bir kahramanın ya da tarih olayının insanlar muhayyilesinde ortak arma ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum hikayeleridir Destanlar tüm bir milletin iki taraflı mücadelesini müşterek değerler kurallar anlamlar bütünlüğü içinde yorumladığı ve yaşatıldığı toplumun geçmişini ve geleceğini temsilcilik ettiği için dünya edebiyatının en ülkücü eserleri olarak kabul edilirler Bu bakımdan ait olduğu milletin fikir sistemi içerisinde özel yerleri vardır

Destanlar her zaman tarihî gerçekleri dürüst biçimde nakletmezler Destanlarda tarihi olay ve kahramanlar milletin iki taraflı bilinçaltının vicdanının açlık beklenti doğruları ve değerleri ile idealleştirilir; eski hatıralarla birleştirilerek tarihî gerçekmiş gibi anlatılırlar Her milletin millî kimlik ve nitelikleri müşterek dünya görüşü hatıra ve beklentileri yanında kusurları ve yanlışları da destanlarına yansır Cihangirlik tutkusu baskı binicilik ve savaşçılık yanında verdiği iddiaya göre durma acizlere ve mağluplara şımartma ile yaklaşmayardımcı olma Türk destanlarında dile getirilen müşterek değer ve kabullerdir

Türk tarihine ana hatlarıyla bakıldığında Türk hayatı fetihlerle başlamış ve yeni toprakları yurt edinerek gelişmiştir birincil anayurt olan Orta Asya hiç bir süre terk edilmemiştir Türk halkları birincil anayurt olan Orta Asya ’dan itibaren dünya coğrafyası üstünde geniş alana yayılmış ve bugün yedi Türk cumhuriyetinde o kadar fazla özerk toplulukta ve dağıtılmış devletlerin idaresinde azınlık halinde yaşamaktadır Türk kültürü de tarih ve coğrafyadaki fazla boyutluluğa paralel olarak çeşitlenmiş farklı düzey ve birikimlerle zenginleşerek ve farklılaşarak fakat ilk kaynaktan gelen ortaklıklarını sürdürerek günümüze ulaşmıştır Bu sebeple Türk destanları da tarihî ve coğrafî çok boyutluluğun getirdiği dil ve kültür dairelerine paralel olarak çeşitlenmiştir Buna karşın Türk destanlarındaki esas temalar kâinatın insanın kadının ve erkeğin yaradılışı Türk milletinin doğuşu dağıtılmış Türk devletlerinin kuruluş gelişme çöküşleri başarı ve yenilgileri gibi konularla beraber o kadar çok sebep açıklayıcı efsaneyi içinde barındırarak Türk Fikir sistemi içerisinde önemli yer tutmuşlardır Birincil örneklerinin manzum olduğu kabul edilen Türk destanlarından Manas destanı dışarıda bütünüyle günümüze gelebilen örnek bulunmamaktadır Diğer Türk destanları ise çeşitli kaynaklarda özet epizot hatıra kısaltılmış seçme metinler halinde bulunmaktadır *