Destanlar Turk milletinin tarihinde nasıl bir yer tutar

Destanlar Turk milletinin tarihinde nasıl bir yer tutartest yapmak istiyorum

Destanlar toplum hayatında derin izler bırakan buyuk olayların (kuraklık guc duşman istilası tabii afetler savaşlar vb) o topluluğun hafızasında yoğrula yoğrula şekillenmesi ile oluşur Halk şairleri bu onemli olayları manzum olarak terennum ederler Bu şekilde meydana gelen destanlar bazen yuzyıllarca sonra yazıya gecirilir Aradan gecen zamanda destanlar yeni eklemeler yapılması yeni semboller ve motifler ilavesi suretiyle zenginleşir hatta bir olcude değişikliğe uğrayabilir Boylece destan butun bir milletin ortak eseri halini alır Bu durum destanların değerini azaltmaz Destanda gecen olaylar tarihi gerceklere tam olarak uymasa bile destan sahibi toplulukların milli mizacları anlayışları tutum ve davranış ozellikleri hakkında fikir sahibi olmamızı sağlar Bazı milletler ise destanlarında tarihi gerceklerden fazla uzaklaşmazlar onları abartmazlar veya kendi lehlerine değiştirmezler Turk destanları genellikle bu niteliktedir Milli mizacımıza uygun olarak net acık ve yalın ifadelerle dile getirilmiştir Bu ozellikleri ile tarihi bazı olayların aydınlatılmasına da yardımcı olurlar

Destanlarda ele alınan ele konular kainatın insanlığın milletlerin yaradılışı gelişimihayatta kalma mucadeleleri ve ceşitli olay ve nesnelerle ilgili duşuncelerdir Batı Edebiyatında bu tur eserlere “epope adı verilmektedir Butun dunya edebiyatlarının başlangıc eserleri olan destanlar ceşitli konularda yaradılış hikayeleri yanındamilletlerin hayatında buyuk yankılar uyandırmış bir kahramanın veya tarih olayının millet muhayyilesinde ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun manzum hikayeleridir Destanlar butun bir milletin ortak mucadelesini ortak değerler kurallar anlamlar butunluğu icinde yorumladığı ve yaşatıldığı toplumun gecmişini ve geleceğini temsil ettiği icin dunya edebiyatının en ulkucu eserleri olarak kabul edilirler Bu bakımdan ait olduğu milletin duşunce sistemi icerisinde ozel yerleri vardır

Destanlar her zaman tarihi gercekleri doğru bicimde nakletmezler Destanlarda tarihi olay ve kahramanlar milletin ortak bilincaltının vicdanının istek beklenti doğruları ve değerleri ile idealleştirilir; eski hatıralarla birleştirilerek tarihi gercekmiş gibi anlatılırlar Her milletin milli kimlik ve nitelikleri ortak dunya goruşu hatıra ve beklentileri yanında kusurları ve yanlışları da destanlarına yansır Cihangirlik tutkusu kuvvet binicilik ve savaşcılık yanında verdiği sozde durma acizlere ve mağluplara hoşgoru ile yaklaşmayardımcı olma Turk destanlarında dile getirilen ortak değer ve kabullerdir

Turk tarihine ana hatlarıyla bakıldığında Turk hayatı fetihlerle başlamış ve yeni toprakları yurt edinerek gelişmiştir ilk anayurt olan Orta Asya hic bir zaman terk edilmemiştir Turk halkları ilk anayurt olan Orta Asya’dan itibaren dunya coğrafyası uzerinde geniş alana yayılmış ve bugun yedi Turk cumhuriyetinde pek cok ozerk toplulukta ve ceşitli devletlerin idaresinde azınlık halinde yaşamaktadır Turk kulturu de tarih ve coğrafyadaki cok boyutluluğa paralel olarak ceşitlenmiş farklı seviye ve birikimlerle zenginleşerek ve farklılaşarak ancak ilk kaynaktan gelen ortaklıklarını surdurerek gunumuze ulaşmıştır Bu sebeple Turk destanları da tarihi ve coğrafi cok boyutluluğun getirdiği dil ve kultur dairelerine paralel olarak ceşitlenmiştir Buna rağmen Turk destanlarındaki ana temalar kainatın insanın kadının ve erkeğin yaradılışı Turk milletinin doğuşu ceşitli Turk devletlerinin kuruluş gelişme cokuşleri zafer ve yenilgileri gibi konularla beraber pek cok sebep acıklayıcı efsaneyi icinde barındırarak Turk Duşunce sistemi icerisinde onemli yer tutmuşlardır İlk orneklerinin manzum olduğu kabul edilen Turk destanlarından Manas destanı dışında butunuyle gunumuze gelebilen ornek bulunmamaktadır Diğer Turk destanları ise ceşitli kaynaklarda ozet epizot hatıra kısaltılmış secme metinler halinde bulunmaktadır