Destanlar ve Özellikleri nedir

destanlar ve özellikleri tarihi
destanların özellikleri
Türk destanlarının nitelikleri

DESTANLAR ve ÖZELLİKLERİ
Destanlar, toplum hayatında derin izler bırakan büyük olayların (kuraklık, gttç, düşman istilası, tabiî afetler, savaşlar vb) o topluluğun hafızasında yoğrula yoğrula şekillenmesi ile oluşur Irk şairleri, bu kayda değer olaylanrı manzum olarak terennüm ederler Bu şekilde meydana gelen destanlar, ara sıra yüzyıllarca sonradan yazıya geçirilir Aradan geçen zamanda, destanlar, yeni eklemeler yapılması, yeni semboller ve motifler ilavesi suretiyle zenginleşir, hatta bir ölçüde değişikliğe uğrayabilir Böylece epope tüm bir milletin karşılıklı eseri halini alır Bu durum, destanların değerini azaltmazDestanda geçen olaylar, tarihî gerçeklere iyice uymasa bile, destan sahibi toplulukların millî mizaçları, anlayışları, davranış ve tavır özellikleri hakkında zihin sahibi olmamızı sağlar Bir Takım milletler ise, destanlarında tarihî gerçeklerden fazla uzaklaşmazlar, onlan abartmazlar ya da kendi lehlerine değiştirmezler Türk destanları genel olarak bu niteliktedir Millî mizacımıza uygun bir şekilde net, açık ve yalın ifadelerle dile getirilmiştir Bu özellikleri ile, tarihî bir takım olayların aydınlatılmasına bile asistan olurlar

TÜRK DESTANLARININ NİTELİKLERİ
Her halk, epope sahibi değildir Destan sahibi almak için bir milletin, tarihin en eski dönemlerinde yaşayan olması gerekir Keza, o halk varlıklı bir geçmişe de malik bulunmalıdır Ancak böyle bir geçmiş, unutulması olası olmayan mucizevi hadiseleri sinesinde barındırabilir Türk milleti, bu nitelikleri taşıdığı için bahtiyar bir insanlar sayılır Türk destanlar aralarında, millî motifler bakımından özellikle uyarı çekenler:
1 Oğuz Destanı
2 Bozkurt Destanı
3 Ergenekon Destanı
4 Göç Destanı
Oğuz Destanı, Hunlar; Bozkurt ve Ergenekon destanları, Göktürkler; Göç Destanı Uygurlar dönemlerine aittir Oğuz Kağan Destanı'ndaki Oğuz Han'ın, büyük Hun hükümdarı Mete olduğu çoğunlukla kabul edilmektedir Epope, Mete'nin diğer kavimler ve devletler üzerine yaptığı seferleri anlatmaktadır Bozkurt Destanı'nda, düşman baskınına uğrayan Aşına boyundan bir tek çocuğun kurtuluşu ve bu boyun, kurtulan çocuk doğru varlığını devam ettirişi dile getirilmektedir Ergenekon Destanı ise, düşman karşı kırılan Göktürklerden yalnızca iki prensin sağ kalışı; bunların, kadınlarıyla birlikte tutsaklıktan kurtuluşu ve Ergenekonadını verdikleri, insan ayağı değmemiş bir yere sığınışları ifade edilmektedir Göktürkler, burada dört yüz sene yaşayıp çoğalmışlardır Sonunda ayrılan o kadar artmıştır oysa, Ergenekon'dan çıkış yollan seslenmek zorunda kalmışlardır Demirden bir dağı eritip kendilerine yol açmışlar, kağanlı ve illi bir topluluk haline gelip düşmanlarını yenerek öclerini almışlardır Göç Destanına gelince: Bu destanda, ülkedeki kutsal sanılan bir kayanın Çinlilere verilmesi üstüne uğranılan felaketler, bunun sonucunda büyük bir göç hareketinin başlaması ve yeni bir yurt edinilmesi öykü edilmektedir BOZKURT Bu dört destandaki müşterek ve temel motif Bozkurtur Bozkurt, seferleri sırasında Oğuz Han'a yol gösterip kılavuzluk yapmış, Oğuz Han'ın orduları bu sayede zaferler kazanılmıştır Bozkurt Destanı'nda, ayakları ve kollan kesildiği halde hayatta kalan genci kadınsı bir kurt besleyip yaşamasını sağlamış, yeni bir düşman baskınında bu genci deniz aşın bir yere, Altay Dağları'na kaçınp kurtarmıştır Kadınsı kurt, gençle evlenip on erkek çocuk doğurmuştur Bu çocukların büyüyüp çoğalması ile Aşına boyu eriyip gitmekten kurtulmuştur Hükümdar olan Aşına, kurdun hatırasını unutmadığını uygulamak için, çadırının önüne kurt başlı bir bayrak diktirmiştir Ergenekon Destanı'nda da, Bozkurt, demir dağı eritip çıkan Türklere yol göstermektedir Çıkıştan daha sonra, Türklerin birincil hükümdarı da Börteçene (Bozkurt) adını almıştırGöç Destanı'nda, esas yurtlarından ayrılmak zorunda kalan Uygurlara, göç esnasında bir Bozkurt yol göstermektedir Bu destanlarda, Bozkurt'un şu esas nitelikleri öne çıkmaktadır:
1 Neslin devamım sağlamak,
2 Türklere yönlendirmek,
3 Türkleri felaketlerden kurtarmak
Unutmamak gerekir ki, bir milletin yüz yıllardan beri tarih sahnesinde kalabilmesi, fakat bu sayede olası olabilir Yani, bir ırk, varlığını sağlam ve diri olarak muhafaza edebilmeli, millî bir rehbere sahip olabilmeli ve başına gelecek her felaketten kurtulmasını bilebilmelidir Türk destanlarındaki ışık, kutlu dağ, Bozkurt gibi motifler, hiç kuşkusuz birer semboldür Bozkurt hayatiyetin, millî rehberin, kurtuluşun (bağımsızlık ve bağımsız yaşamanın) sembolü olmuştur Tekrar zahmetsizce tahmin edilebilir ama, prehistorik ve sonrası pek fazla millî kahraman, Bozkurt sembolü ile temsilcilik edilmiştir Aşına'nın keza Bozkurt anlamına gelmesi hem de Hun ve Göktürk hükümdarlık ailesinin adı olması rastlantı değildirBozkurt'tan türemiş edinmek inancı, Türklere uzun çağlar baştan başa büyük bir kibir, emanet, güvenlik ve geleceğe güvenle bakma duygusu vermiştir Yine Türklerin sıcacık zamanlarında ahali hayatında büyük etkisi olacak hareketlere girişileceği Bozkurt onlara yol göstermekte, eşi bulunmaz şekilde rehberlik etmektedir Türk'ün başı çok sıkıştığı süre Bozkurt'un meydana çıkarak onu kurtarması, evladı üstüne şefkatle eğilen bir anababa duygusunu hatırlatacak ölçüde derin bir mana taşımaktadır Yarı Bozkurt, manevî bir filemden Türk milletinin akıp dışarı giden hayatını sürekli olarak takip etmekte ve çaresiz kalındığı süre ortaya çıkarak onlara yol göstermektedir Tüm bunların gösterdiği gibi, milletin büyümesi, güçlenmesi ve yayılması için takibi gereken metodları destanlar maddî unsurlarla açıklama etmektedir Bozkurtbu unsurların biri ve en önemlisidir Eğer, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Türk topraklarının işgaline aleyhinde girişilen Millî Mücadele, epope çağlannda akıntı etmiş olsaydı, Kurtuluş Destanı'nda mutlaka bir Bozkurt motifi bulunacaktı Mustafa Kemal Paşa, Anadolu'ya çıkışından itibaren Millî Mücadele'nin öncüsü ve en baştaki teşkilatçısı olmuş, bu niteliği ile bir kılavuzvazifesi görmüştür daha sonra, Büyük Zafer'in kazanılması ve istilacı düşmanın denize dökülmesi ile kurtarıcı(müncî) durumuna yükselmiştir Nihayet, inkılapları ile modern, ileri, milliyetçi Türk nesilleri yetiştirme gayreti, onun, Türk milletinin bekasını sağlamaya yönelik amacını göstermektedir Kendisine öneri edilen soyadları arasından Atatürk'ü seçmesi ise, onun, gelecekteki Türk nesilleri tarafından ataolarak anılma arzusunun işaretidir Bu Nedenle kılavuz, kurtarıcı ve soy niteliklerini kendisinde birleştirmiştir Bu sebepledir ama, bir takım tanıdık olmayan mualifler göre derin bir idrak ile Bozkurtolarak isimlendirilmiştir Burada, Türkçülüğün aslî unsurlarını hatırlayalım Bu unsurlar, birlik ve tamlık, özgürlük ve bağımsız yaşamak, Türk varlığının, gittikçe güçlenerek, sonsuza dek devam ettirilmesi azim ve iradesi, başka bir deyişle millî ülküsüdürŞu halde Bozkurtta sembolleşen düşüncelerle Türkçülüğün hedefleri bütün bir ayniyet içinde bulunmaktadır Bunun içindir ama, Bozkurt, bununla beraber Türkçülüğün de sembolü olmuşturSonuç olarak, Bozkurt, Türk destanlarındaki müstesna mevkii değin, Türkçülük tarihinde de seçkin bir yere sahiptir *