
Yeni ve değişik bir teori, uzun yıllardır gizemini koruyan güney İngiltere'deki Stonehenge'in birinci olarak bugünkü pozisyonunda kurulmamış olabileceğini ortaya koyuyor. Kısa bir müddet evvel gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalar, bu devasa taş bloklarının Wiltshire, İngiltere'ye taşınarak Stonehenge olarak tekrar kurulmadan evvel birinci olarak Galler'deki dağlara yerleştirildiğini öneriyor. Bu yeni bulgular, geçtiğimiz hafta Antiquity mecmuasında yayımlandı.
Bilim insanları uzun bir müddettir 5.000 yıllık anıtı çevreleyen gizemi nizamlı bir formda araştırıyorlar. Son yıllarda yapılan jeolojik çalışmalar, Stonehenge'in mavi taşlarının yaklaşık 200 kilometre uzaklıktaki Batı Galler'deki Preseli Dağları'ndaki taş ocağından geldiğini göstermişti. Ayrıyeten Stonehenge'in Güney İngiltere'deki şu anda bulunduğu pozisyonun yakınına yerleşmiş olan bireylerin de kimilerinin muhtemelen milattan evvel 3.000 civarında batı Galler'den geldiği ortaya çıkmıştı.
Tarih öncesi taş yapıt ve Preseli Dağları ortasındaki bu enteresan irtibat, Preseli Dağları'ndaki Galler taş ocağının kısa bir mühlet uzağındaki Waun Mawn olarak bilinen büyük bir taş çembere arkeologların tekrar bakması ile bir kere daha öne çıktı.
University College London'dan araştırmanın başyazarı Profesör Mike Parker Pearson'ın söylediğine nazaran "Preseli'de taşların birinci olarak yerleştirildiği orjinal bir çember olduğundan şüpheleniyorduk. Ve taş ocağından üç milden (yaklaşık 5 kilometre) daha kısa bir aralıkta Waun Mawn zirvesinde (çemberi) bulduk."
2017 yılındaki hafriyatlarda Waun Mawn'da bulunan kalıntılarAntiquity 2021 aracılığıyla A Stanford
"Dört dikilitaştan oluşan bir yay olarak birinci olarak 100 yıl evvel arkeologlar tarafından kaydedilmişti fakat daha sonra ya göz gerisi edilmiş, ya da bir dairenin kalıntısı olarak düşünülmemişti. Kimse bunların, mavi taşlar ve Stonehenge ile ilgili olabileceğini kestirim etmemişti."
Araştırmacılar daha evvel de Stonehenge'in birinci olarak Galler'de kurulmuş olduğundan kuşku etmekteydiler fakat orjinal alanın nerede olduğundan asla emin olamamışlardı. Mitolojik öykülerde bile Stonehenge'in uzak bir yerden getirildiği fikri bulunuyor. Stonehenge'in kaynağı ile ilgili bilinen en eski öyküde 12. yüzyıl büyücüsü Merlin, Devlerin Dansı (Giants' Dance) olarak bilinen büyülü bir taş daireyi ele geçirmek için İrlanda'ya bir ordu götürüyor ve daha sonra Stonehenge olarak tekrar kuruyor.
Bu yeni araştırmada Stonehenge ve Waun Mawn ortasında epey kıymetli birtakım kontaklara dikkat çekiliyor. Öncelikle Waun Mawn'dan alınan örnekler, Stonehenge'in taşları ile birebir taş tipinden yapıldığını gösteriyor. Bir öbür kıymetli irtibat da, Waun Mawn'ın 110 metrelik bir çapa, yani Stonehenge'i çevreleyen hendek ile birebir boyuta sahip olması. Son olarak her iki anıt da yaz ortası gündönümü gün doğumuna nazaran hizalanmış durumda.
Tarih öncesi insanların neden bu taş yapıtı bu kadar uzak bir yere taşıma zahmetine girdikleri besbelli olmasa da araştırmacılar, atalarından kalma kimliklerinin kıymetli bir sembolü olan büyük mavi taşları, güney İngiltere'ye göç ederken yanlarında götürdüklerini düşünüyor. Lakin sebebi her ne olursa olsun, bu taş yapıt ile kadim bir kültürün değerli bir anıtını öteki bir yere taşıdığı çok az bir örnekle karşı karşıya üzere gözüküyoruz.