Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Bir senfoninin icrası üzeredir başkan işlevler... Bir numara kemanlar... 2. kemanlar... Çellolar... Vurgulu çalgılar... Trombonlar... Tubalar...kontrbaslar... viyolalar ve daha bir çok enstrümanın ahengidir düzgün bir senfoni. Korkunç bir yapıtın icrası için sırasıyla ve tam devrinde birtakım enstrümanlar başlamalı... kimileri susmalı... Kimileri yine başlamalıdır... Düzgün bir orkestra şefi bütün bu enstrümanları takip edebilmeli, tarafına nazaran sürdürebilmeli ve yine başlatabilmelidir. Üstelik salondan gelen ilgisiz sesleri de bastırabilmelidir...Yönetici işlevler dimağımızın orkestra şefidir. Kimi işlevleri başlatır; kimilerini durdurur. Kimilerinin sesini arttırır. kimilerinin sesini azaltır. Tüm bunların tam olarak olması gereken devirde yapar...
Başkan işlevlerin en kıymetli işlevlerinden birisi durdurmadır (inhibisyondur). Aslında dimağ büyük ölçüde inhibisyon becerisiyle işlev görür.. Ünite devranda en hafif haliyle binlerce ikaz alan dimağ hücreleri bu uyaran kalabalığının karşılıklarını bastıramamış olsaydı tam bir kaos yaşanırdı benimizde... İste dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda bu inhibisyon işlevleri belirli ortamlarda zahir nispetlerde bozulmuştur...
Şayet motor (hareketle ilgili) ortamları durduramazsanız daima hareket halinde olursunuz. Şayet konuşma ile ilgili meydanları durduramazsanız çokça konuşursunuz... Hislerinizle ilgili ortamları durduramazsanız ani ağır ve ayarsız duygusal reaksiyonlar verirsiniz.. Bilişsel sahadaki yerleri durduramazsanız hiç düşünmeden davranırsınız yahut soruyu tam okumadan cevabı yapıştırırsınız. Kendinizi durduramazsanız geleceği hiç düşünmeden şimdide yaşarsınız... Dışarıdan gelen ilgisiz uyaranları bastıramazsanız dikkatinizi sürdüremezsiniz... Tüm bunları yapamazsanız kendinizi düzenleyemezsiniz.
"İlim ilim bilmektir...
İlim kendin bilmektir
Sen kendin bilmezsen
Ya birçok okumaktır”
Yunus Emre
Kendini düzenlemenin birinci adımıdır kendini izleme... Kendini izlemeyenin kendisiyle ilgili farkındalığı olmaz. İnsan tasavvurlarını hislerini ve davranışlarını velev dış görünümünü izlemelidir. Kendisiyle ilgili farkındalığı olan kişi bir vade sonra gelecekteki maksatları için, mütalaalarını, davranışlarını velev hislerini manipüle etmeyi öğrenir. Kendini düzenleme becerisi dediğimiz bu durum içtimaî münasebetlerde, iş yaşantısında, velev sevgili münasebetinde, kısaca hayatın kendisinde muvaffakiyetin anahtarıdır.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun başka bir boyutu dikkati sürdürmekte olan güçlüktür. Münhasıran monoton ve zihinsel performans gerektiren ödevlerde bu insanlar dış yahut iç uyaranlarla basitçe dağılırlar. Aslında bu durum yüksek algı seviyesinden kaynaklanmamaktadır. Yalnızca ilgisiz uyaranları bastırmadaki güçlüklerinden kaynaklanmaktadır. İşin berbatı bir sefer dağıldıklarında tekrar organize olup işlerinin başına dönmeleri uzun vakit alır; yani oyalanırlar. Bu durum daha çok “ne yaptığını yahut yapacağını” unutmalarından kaynaklanır. Bu ise bize yeniden başkan işlevlerin değerli bir kesimini oluşturan vesair bir enstrümanın güzel çalışmadığını gösterir: işleyen bellek becerileri.
İşleyen belleğin özelliği, bir çok bilgiyi gündemde tutup vakti geldiğinde bunları sürece sokmasıdır. Gayrı bir deyişle ne yaptığımıza kılavuzluk eden bellek işlevidir. Bilgisayarın RAM belleğine benzeri birazda. Şayet bu bellek âlâ çalışmazsa bu kişi bir matematik sorusunun içinde kaybolabilir. Yekuna yaparken süreç çıkarma olarak devam edebilir. Sevgiliyle buluşmaya giderken, durum arkadaşlarla bir şeyler içmeye dönüşebilir.
Tüm bunlar, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna yalın bir dikkatsizlik üzere bakmak bu kimselerin yaşadığı tüm meseleleri görmezden gelmek demektir. Üstelik bu insanlar, kendilerini durdurma güçlükleri, kendilerini düzenleyememeleri ve ne yapacaklarını unutmaları nedeniyle birçok kere muaheze alırlar. Bu durum tembellikle, düzgün terbiye edilmemeyle, inatçılıkla yahut başkaldırıyla karıştırılır. Halbuki dağınıklık organize olamama, oyalanma yahut gayri belirtiler bir seçim değildir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, genetik ve nörokimyasal temelleri olan bir bozukluktur. Bu insanlara mütemadi kızılması aslında "niye kahverengi gözlüsün yeşil gözlü değilsin" stilinde bir kızmaya emsal. Birisine kahverengi gözlü olduğu için kızamazsınız. Öteki taraftan kendini düzenleme becerilerinin kazanılması dahil yukarıdaki becerilerinin hepsinin elde edilmesi analık babalık becerilerinin zayıflığından yahut beceriksizliğinden kaynaklanmamaktadır. Yani dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bir terbiye sorunu değildir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna yalnızca bir dikkat dağınıklığı olarak bakmak onu küçümsemek olur. Aslında bu durum tüm yaşantının etkilenmesi demektir. Zira bu kimseler kendilerini ve yaşantılarını düzenleyemezler.
Kendisini düzenleyemeyen bir evlat dağınıktır, oyalanır, dalgınlık üslubunda unutkanlıkları olur. Bu durumda meskende anadan pederden daha çokça olumsuz ikaz alır. Sokakta sırasını bekleyemez, dikkat gerektiren oyunlarda âlâ değildir, ani duygusal yansıları vardır. Arkadaşları tarafından dışlanır. Mektepte ödevini unutur, derste gayrı şeyler düşünür, dikkatsizce kusurlar yapar; muallimleri uyarır. Sonuçta uygun bir evlat, akıllı bir evlat, meskende, sokakta, mektepte mütemadi olumsuz ikaz alır. Olumsuz ikazlara birinci yansılardan birisi karşı gelmedir. Yapısal olarak inhibisyon problemleriyle birlikte, bu kadar olumsuz ikaz evlatta karşı olma karşı gelemeye neden olur. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda karşı olma karşı gelme yaklaşık yüzde 60-70 orantısında gözlenir. Rakam hiçte az değildir. Karşı gelmeler, vakit içinde davranış sıkıntılarına dönüşebilir. Kavgacılık, kurallara uymama, mektepten kaçma... Mektepten kaçarsa sokağın risklerine maruz kalır: kazalara maruz kalma, husus kullanma, çeteleşme... Ilmî araştırmalar tüm bunların dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan evlat ve ergenlerde daha ziyade olduğuna işaret ediyor. Öbür taraftan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir küme evlatta, bu olumsuz ihtarlar ve ani duygusal yansılar ile kendisiyle yahut hayatla ilgili olumsuz tasavvur şemaları gelişmeye başlar: "Hiç bir şeyde başarılı olamıyorum. Başarılı olamayacağım. Kimse beni sevmiyor. Yaşamak çok kötü" üzere... Bu niyet yapısı, telaş ve depresyona yer hazırlayan bir mülahaza yapısıdır. Ergenlik devrinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan insanlarda daha yüksek orantıda dert ve depresyon görülür. Dikkatsizlik, motivasyonsuzluk ve psikiyatrik eş bozukluklar nedeniyle bu kimselerin okuyarak meslek edinme bahtları daha azdır. Çoklukla dürtüsellikleri nedeniyle birinci cinsî deneyimlerini daha erken yaşarlar. Daha erken evlenip evlat sahibi olurlar. Problemler erişkin devrinde de devam eder. Örneğin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan erişkinlerde, daha ziyade aile içi çatışma, dürtüsel bir halde evladını cezalandırma, boşanma, kaza yapma ve kazaya maruz kalma, ehliyetin ceza sonucu alınması, park cezaları, sürat hududu aşımı cezaları, otoriteyle çatıma, dert, depresyon, unsur tasarrufu, iş değiştirme, işten atılma ve mali dertler gözlenir. Bilhassa "zamanla sınırlı" olan vazifelerin son tarihini kaçırmaları daha muhtemeldir.
Bu kadar risk laf konusu olduğundan bu durum kesinlikle tedavi edilmelidir. Evlat ve ergenlerde, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tanısını bir evlat ergen psikiyatrisi koymalıdır. Zira dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tıbbi bir bozukluktur ve başka tıbbi durumlardan ve psikiyatrik bozukluklardan ayırt edilmelidir. Evlat ergen psikiyatrisinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun başarılı bir tedavisi vardır. Tedavinin en değerli kısmını ilaç tedavisi oluşturur. Tedavide muvaffakiyetinde, tabip, evlat, aile ve muallim iş birliği epey kıymetlidir.
Başkan işlevlerin en kıymetli işlevlerinden birisi durdurmadır (inhibisyondur). Aslında dimağ büyük ölçüde inhibisyon becerisiyle işlev görür.. Ünite devranda en hafif haliyle binlerce ikaz alan dimağ hücreleri bu uyaran kalabalığının karşılıklarını bastıramamış olsaydı tam bir kaos yaşanırdı benimizde... İste dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklarda bu inhibisyon işlevleri belirli ortamlarda zahir nispetlerde bozulmuştur...
Şayet motor (hareketle ilgili) ortamları durduramazsanız daima hareket halinde olursunuz. Şayet konuşma ile ilgili meydanları durduramazsanız çokça konuşursunuz... Hislerinizle ilgili ortamları durduramazsanız ani ağır ve ayarsız duygusal reaksiyonlar verirsiniz.. Bilişsel sahadaki yerleri durduramazsanız hiç düşünmeden davranırsınız yahut soruyu tam okumadan cevabı yapıştırırsınız. Kendinizi durduramazsanız geleceği hiç düşünmeden şimdide yaşarsınız... Dışarıdan gelen ilgisiz uyaranları bastıramazsanız dikkatinizi sürdüremezsiniz... Tüm bunları yapamazsanız kendinizi düzenleyemezsiniz.
"İlim ilim bilmektir...
İlim kendin bilmektir
Sen kendin bilmezsen
Ya birçok okumaktır”
Yunus Emre
Kendini düzenlemenin birinci adımıdır kendini izleme... Kendini izlemeyenin kendisiyle ilgili farkındalığı olmaz. İnsan tasavvurlarını hislerini ve davranışlarını velev dış görünümünü izlemelidir. Kendisiyle ilgili farkındalığı olan kişi bir vade sonra gelecekteki maksatları için, mütalaalarını, davranışlarını velev hislerini manipüle etmeyi öğrenir. Kendini düzenleme becerisi dediğimiz bu durum içtimaî münasebetlerde, iş yaşantısında, velev sevgili münasebetinde, kısaca hayatın kendisinde muvaffakiyetin anahtarıdır.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun başka bir boyutu dikkati sürdürmekte olan güçlüktür. Münhasıran monoton ve zihinsel performans gerektiren ödevlerde bu insanlar dış yahut iç uyaranlarla basitçe dağılırlar. Aslında bu durum yüksek algı seviyesinden kaynaklanmamaktadır. Yalnızca ilgisiz uyaranları bastırmadaki güçlüklerinden kaynaklanmaktadır. İşin berbatı bir sefer dağıldıklarında tekrar organize olup işlerinin başına dönmeleri uzun vakit alır; yani oyalanırlar. Bu durum daha çok “ne yaptığını yahut yapacağını” unutmalarından kaynaklanır. Bu ise bize yeniden başkan işlevlerin değerli bir kesimini oluşturan vesair bir enstrümanın güzel çalışmadığını gösterir: işleyen bellek becerileri.
İşleyen belleğin özelliği, bir çok bilgiyi gündemde tutup vakti geldiğinde bunları sürece sokmasıdır. Gayrı bir deyişle ne yaptığımıza kılavuzluk eden bellek işlevidir. Bilgisayarın RAM belleğine benzeri birazda. Şayet bu bellek âlâ çalışmazsa bu kişi bir matematik sorusunun içinde kaybolabilir. Yekuna yaparken süreç çıkarma olarak devam edebilir. Sevgiliyle buluşmaya giderken, durum arkadaşlarla bir şeyler içmeye dönüşebilir.
Tüm bunlar, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna yalın bir dikkatsizlik üzere bakmak bu kimselerin yaşadığı tüm meseleleri görmezden gelmek demektir. Üstelik bu insanlar, kendilerini durdurma güçlükleri, kendilerini düzenleyememeleri ve ne yapacaklarını unutmaları nedeniyle birçok kere muaheze alırlar. Bu durum tembellikle, düzgün terbiye edilmemeyle, inatçılıkla yahut başkaldırıyla karıştırılır. Halbuki dağınıklık organize olamama, oyalanma yahut gayri belirtiler bir seçim değildir. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, genetik ve nörokimyasal temelleri olan bir bozukluktur. Bu insanlara mütemadi kızılması aslında "niye kahverengi gözlüsün yeşil gözlü değilsin" stilinde bir kızmaya emsal. Birisine kahverengi gözlü olduğu için kızamazsınız. Öteki taraftan kendini düzenleme becerilerinin kazanılması dahil yukarıdaki becerilerinin hepsinin elde edilmesi analık babalık becerilerinin zayıflığından yahut beceriksizliğinden kaynaklanmamaktadır. Yani dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bir terbiye sorunu değildir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna yalnızca bir dikkat dağınıklığı olarak bakmak onu küçümsemek olur. Aslında bu durum tüm yaşantının etkilenmesi demektir. Zira bu kimseler kendilerini ve yaşantılarını düzenleyemezler.
Kendisini düzenleyemeyen bir evlat dağınıktır, oyalanır, dalgınlık üslubunda unutkanlıkları olur. Bu durumda meskende anadan pederden daha çokça olumsuz ikaz alır. Sokakta sırasını bekleyemez, dikkat gerektiren oyunlarda âlâ değildir, ani duygusal yansıları vardır. Arkadaşları tarafından dışlanır. Mektepte ödevini unutur, derste gayrı şeyler düşünür, dikkatsizce kusurlar yapar; muallimleri uyarır. Sonuçta uygun bir evlat, akıllı bir evlat, meskende, sokakta, mektepte mütemadi olumsuz ikaz alır. Olumsuz ikazlara birinci yansılardan birisi karşı gelmedir. Yapısal olarak inhibisyon problemleriyle birlikte, bu kadar olumsuz ikaz evlatta karşı olma karşı gelemeye neden olur. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda karşı olma karşı gelme yaklaşık yüzde 60-70 orantısında gözlenir. Rakam hiçte az değildir. Karşı gelmeler, vakit içinde davranış sıkıntılarına dönüşebilir. Kavgacılık, kurallara uymama, mektepten kaçma... Mektepten kaçarsa sokağın risklerine maruz kalır: kazalara maruz kalma, husus kullanma, çeteleşme... Ilmî araştırmalar tüm bunların dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan evlat ve ergenlerde daha ziyade olduğuna işaret ediyor. Öbür taraftan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan bir küme evlatta, bu olumsuz ihtarlar ve ani duygusal yansılar ile kendisiyle yahut hayatla ilgili olumsuz tasavvur şemaları gelişmeye başlar: "Hiç bir şeyde başarılı olamıyorum. Başarılı olamayacağım. Kimse beni sevmiyor. Yaşamak çok kötü" üzere... Bu niyet yapısı, telaş ve depresyona yer hazırlayan bir mülahaza yapısıdır. Ergenlik devrinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan insanlarda daha yüksek orantıda dert ve depresyon görülür. Dikkatsizlik, motivasyonsuzluk ve psikiyatrik eş bozukluklar nedeniyle bu kimselerin okuyarak meslek edinme bahtları daha azdır. Çoklukla dürtüsellikleri nedeniyle birinci cinsî deneyimlerini daha erken yaşarlar. Daha erken evlenip evlat sahibi olurlar. Problemler erişkin devrinde de devam eder. Örneğin dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan erişkinlerde, daha ziyade aile içi çatışma, dürtüsel bir halde evladını cezalandırma, boşanma, kaza yapma ve kazaya maruz kalma, ehliyetin ceza sonucu alınması, park cezaları, sürat hududu aşımı cezaları, otoriteyle çatıma, dert, depresyon, unsur tasarrufu, iş değiştirme, işten atılma ve mali dertler gözlenir. Bilhassa "zamanla sınırlı" olan vazifelerin son tarihini kaçırmaları daha muhtemeldir.
Bu kadar risk laf konusu olduğundan bu durum kesinlikle tedavi edilmelidir. Evlat ve ergenlerde, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun tanısını bir evlat ergen psikiyatrisi koymalıdır. Zira dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tıbbi bir bozukluktur ve başka tıbbi durumlardan ve psikiyatrik bozukluklardan ayırt edilmelidir. Evlat ergen psikiyatrisinde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun başarılı bir tedavisi vardır. Tedavinin en değerli kısmını ilaç tedavisi oluşturur. Tedavide muvaffakiyetinde, tabip, evlat, aile ve muallim iş birliği epey kıymetlidir.
