Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, dürtüsellik ya da hareketlilik ile karakterize nörogelişimsel bir bozukluktur.
Belirtiler; okul öncesi dönemde görülebildiği gibi, yetişkin dönemde de devam edebilir.
Bozukluğun okul çağı çocuklarında görülme sıklığının %5-10, yetişkinlerde ise %4,4’tür. Erkeklerde kızlara göre 3-5 kat daha sık görülmektedir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’ nun Nedenleri Nelerdir?
DEHB; temel olarak genetik (%75) ve biyolojik etkenlerin rol oynadığı heterojen bir bozukluktur.
DEHB’ li çocukların anne ve/veya babalarında DEHB görülme sıklığı daha yüksektir. DEHB’ li çocukların kardeşlerinde, normal bireylere göre iki kat daha fazla DEHB olma riski mevcuttur.
DEHB birden fazla genin katılımıyla ortaya çıkmaktadır. Henüz kesinliği kanıtlanmış bir gen olmamakla birlikte, DEHB’ nin oluşumuna katkıda bulunduğu düşünülen ve üzerinde en çok araştırma yapılan genler; dopamin resptörleri ve dopamin ile ilişkili enzimleri kodlayan genlerdir.
DEHB’li çocuklarla ilgili yapılan görüntüleme ve nörofizyolojik çalışmalar; beyinde fronto-subkortikal yolaklarda yapısal ve işlevsel bozukluk olduğuna işaret etmektedir.
Gıda ve katkı maddelerinin(boya-koruyucu gıda katkıları, şeker) DEHB’ ye neden olabileceği ileri sürülse de bunlarla ilgili bilimsel kanıt yoktur!!!
Psikososyal etmenler; bozukluğun gelişiminde temel bir etkiye sahip değildir. Duygusal yoksunluk(ihmal, çocuk yuvasında olma), zorlayıcı yaşam olayları, kaotik aile ortamı ve diğer kaygı yaratan nedenler; DEHB’ nin daha erken yaşta ortaya çıkması, uzun sürmesi ve eşlik eden psikiyatrik hastalıkların artmasıyla- kötü gidişatı tetikler.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun Belirti ve Bulguları Nelerdir?
Dikkat eksikliği akademik başarıyı olumsuz etkilerken; hiperaktivite-dürtüsellik okul uyumunu, arkadaş-öğretmen ve ebeveyn ilişkilerini olumsuz etkilemektedir.
Okul öncesi dönemde (kreş ve anaokulunda) ailelerin en sık başvuru nedenleri; okul kurallarına uymama, arkadaşlarına zarar verme gibi sorunlardır.
İlkokul dönemindeki başvuru nedenleri; ders başarısızlığı, dersi dinelememe, unutkanlık, ev ödevlerini yapmada zorlantı, sınıf düzenini bozma, arkadaşlarıyla kavga etme gibi akademik ve sosyal sorunlardır.
Ergenlik döneminde ders çalışmaya isteksizlik ve ders başarısızlığının yanı sıra; huzursuzluk, riskli davranışlarda bulunma(araba, motorsiklet kazaları, alkol-madde kullanımı, okuldan-evden kaçma) gibi belirtiler görülmektedir. Yapılan izlem çalışmaları DEHB’ nin %70-85 oranında ergenlikte, %5-66 oranında yetişkinlik döneminde sürdüğünü göstermektedir. Olguların %90’ ında akademik başarısızlık görülebileceği, %30-40’ ının eğitimlerini yarında bıraktıkları bildirilmektedir.
Yetişkinlik döneminde daha sık iş değiştirdikleri, daha çok kaza(iş kazaları, trafik kazaları vb.) yaptıkları, daha erken yaşta cinsel ilişkiye başlayarak, daha sık ve daha fazla partner değiştirdikleri, cinsel yolla bulaşan hastalıklara daha çok yakalandıkları belirlenmiştir.
DEHB; (%46-68 oranında) diğer psikiyatrik hastalıkların yüksek düzeyde birlikte görüldüğü bir bozukluktur. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu en sık birliktelik gösteren hastalıklardır. Özgül öğrenme bozukluğu, duygudurum bozuklukları(majör depresyon ve bipolar duydudurum bozukluğu), anksiyete(kaygı) bozuklukları, tik bozuklukları, enürezis(idrar kaçırma)- enkoprezis(dışkı kaçırma), alkol-madde bağımlılığı, kişilik bozuklukları DEHB ile birlikteliği sık olan hastalıklardır.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’ nda Tanı ve Tedavi
DEHB klinik bir tanıdır; tanıyı kesinleştiren herhangi bir laboratuar ya da özgün bir test yoktur. Tanı araçları; aile ve çocuk görüşmeleri, klinik gözlem, fizik ve nörolojik inceleme, davranış değerlendirme ölçekleri ve bilişsel testlerdir.
Tedavide; ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulanır. Ailenin DEHB konusunda psikoeğitimi önemlidir. Amaç; çocuğun yıkıcı davranışlarını azaltmak, ebeveynlerin baş etme becerilerini artırmak, aile içi sorunları azaltmaktır.
