Dinazor İle İlgili Bilgiler

Dinazorlar hakkında veri
Dinazorların hayatı
Dinazorlar niçin değil oldu




Dinozorlar 160 milyon sene civarında kara hayatına etken olmuş hayvanlardır Dinozor, Yunancada korkunç kertenkele anlamına gelen iki sözcüğün birleştirilmesinden oluşturulmuştur Bunun nedeni, geçmişte bilimadamlarının dinozorları bir nesil kertenkele sanmalarıdır Türkçede yaygın fakat yanlış olarak dinazor diye yazıldığı da olur Dinozorlar yeryüzünde ilk olarak 230225 milyon sene önce göründüler 65 milyon sene önce ise, fazla sayıda dinozor türünün nesli tükenmişti

Yeryüzünde çok sayıda dinozor türü bulunmaktaydı (1000 civarında) Bunlardan kimi bitkilerle beslenirken (sauropod), kimi et yiyordu (theropod) En topluluk otçul dinozor türleri, apatosaurus ve brachiosaur idi Bunlar gelmiş geçmiş en büyük hayvanlardandı Örneğin apatosaurus 30 ton tartı ve 21 metre uzunluğa ulaşabiliyordu Öteki otçul dinozorlar, kendilerini etobur dinozorlardan korumaya yarayacak özel silahlara sahipti Mesela triceratops, başında üç boynuz taşırken, ankylosaurus çıkıntılı kemiklerle korunuyor, stegosaurus ’un kuyruğunda ise sivri dikenler bulunuyordu
Etçil dinozorlar, tıpatıp insanlar gibi arkadaki ayaklarının üstünde yürüyorlardı böylece ön ayakları kollara benzemiş ve fazla küçükleşmişti
Spinosaurus, Tyrannosaurus, Carnotaurus gibi bazıları son derece büyükken, compsognathus (takriben 5,5 kg ve 60 cm) gibileri de son derece küçüktü Bunların sonradan kuşlara evrimleştiği iddia edildiyse de sonraları bunun dürüst olmadığını belirten deliller ortaya çıkmıştır Oysa Ilk kuşlardan biri archaeopteryx idi ve uçması dışarıda kısmen dinozora benziyordu


Dinozorlarla benzer dönemde pterosaurus gibi uçabilen canlılarda vardı, lakin bunlar dinozorlarla fazla yakından ilgili değildi aynı zamanda ichthyosaurus ve pleisiosaurus gibi çok sayıda yüzebilen sürüngen de vardı Ama bunlar da dinozorlarla yakın bir ilintiye sahip değillerdi

Yok Oluşları

Dinozorların nasıl yok olduğuna dair bugüne değin bir fazla iddia ortaya atılmıştır Geçmişte, dinozorların kısa bir zaman içinde toplu olarak nasıl değil oldukları uzun bir zaman açıklanamamış ve yanardağ patlamalarından dünyadaki iklim değişikliklerine değin çeşitli teoriler ortaya atılmıştır
1980 de ise Nobel ödüllü fizikçi Luis Alvarez ve oğlu jeolog Walter Alvarez dinozorları bir göktaşının ortadan kaldırdığını ileri sürdüler Alvarezler'in bu görüşü 80 li yılların sonları ve 90 lı yılların başlarında bilim çevrelerinde siklet kazanmış ve ilerleyen yıllarda da karşılıklı kabul olmuştur Yapılan çalışmalar da bu görüşü kanıtlamıştır Dinozorların nasıl yok olduğuna ilişkin bilim adamlarının sahip oldukları bu gösterme dinozorların sonunun 65 milyon sene önce takriben 10km çapında bir göktaşının Dünya'ya çarpmasıyla gerçekleştiğini açıklar Bu meteor saatte 54000 km hızla Meksika'nın Yukatan Yarımadası açıklarında Dünyaya çarpmış ve çarpma hemen 200000km³ (her bir kenarı 58480 tane çamaşır makinesinden oluşan dev bir küp olarak düşünülebilir !) madde buharlaşmış, erimiş veya yüzlerce kilometre öteye savrulmuştur Bu çarpma sonucu canlı türlerinin %70'inden fazlası değil olmuş ve 170 km çapındaki, Dünya'nın en büyük kraterlerinden biri olan Chicxulub krateri meydana gelmiştir Çarpmanın 100 milyon megaton TNT'ye eşdeğer bir enerji açığa çıkardığı tahmin edilmektedir Çarpma sonucu oluşan toz tabakası atmosferi kaplamış, Dünya aylar boyu karanlıkta kalmış, sıcaklık suyun donma derecesine kadar düşmüş ve asit yağmurları yaşanmıştır Aylarca süren bu karanlık ve soğuk dönemde bitkilerin fotosentez yapamaması besin zincirini yıkmış ve bu felaketler zinciri de dinozorların sonunu hazırlamıştırDünya hiç güneş görmeyince buz devri oluşmuştur Dinozorlar da bu sırada ölmüştür

DİNOZOR TÜRLERİ:

Dinozorlar, kalça yapılarına göre iki grup altında incelenirler: Birinci gruptakilerin kalça yapısı kuşlarınkine (Ornithischia), İkinci gruptakilerin kalça yapısı kertenkelelerinkine (Saurischia) benzemektedir

Saurischia ’lar ise Theropoda ve Sauropoda diye iki alt takıma ayrılır

Therapoda ’lar etçil olup birincil dinozor grubudur İki but üzerinde yürürler Bunların boyları 25cm ile 10m aralarında değişir En çok tanınanları Allosaurus olup, 140 milyon yıl önce Kuzey Amerika ’da yaşamıştır

Allosaurus; Reptilia (sürüngenler) sınıfı, Saurischia takımının, Therapoda alttakımına ait Allosauridae ailesinin bir cinsidir Bu alt ekip üyeleri iki bacak üzerinde yürüyüp, etle beslenmişlerdir

Allosaurus 12 metre uzunluğunda takriben 3 ton ağırlığında bir hayvan olup, ot yiyici dev boyutlu Sauropodlara saldıracak değin da güçlüdür Kafası vücuduna oranla büyüktür Çenesi, uzun ve derin, 510 cm uzunluğundaki dişleriyse geniş ve keskindir Allosaurus kuş benzeri üç tane but parmağına sahiptir ve baş parmak geriye dönerek çoğu kuşta olduğu gibi yardım görevini üstlenmiştir Ön üyeler kısa ve sağlamdır, pençe biçimli üç parmak ayrılmıştır ve gıda fonksiyonunda kullanılmak için uygundur Ama vücudu cesaretlendirmek için elverişli bir yapıya sahip değildir

Öteki daha alçak takım da Sauropoda ’lardır Bunlar Theropoda ’lardan daha sonra ortaya çıkmışlardır Dört ayak üzerinde yürürler, otçul ve etobur formları vardır 30 metre uzunluğa ulaşanları bulunmuştur Bunlar dinozorların en kocaman temsilcileridir Bu alt takıma ait örneklerden Diplodocus, Kuzey Amerika ’da 140 milyon sene önce yaşamıştır Bunlar 24 metre uzunluğunda olup 10 ton ağırlığa sahiptir Otçul bir kertenkeledir

Dinozorlara ait bir diğer ekip ise Ornitischia ’lardır Bunlar da, Ornithopoda, Stegosauria ve Ceratopsia daha aşağı takımlarına ayrılmaktadır

Ornithopoda daha aşağı takımı üyeleri otobur olup iki ve dört ayağa sahiptirler

Stegosauria üyeleri de karasal yaşama düzen sağlamıştır Bunlar 150 milyon sene önce Kuzey Amerika, Afrika ve Avrupa ’da yaşamışlardır Boyları 45 metre, yükseklikleri ise 25 metredir

Ceratopsia ’lar da kara hayatına uymuştur Dört ayaklıdırlar En önemli örnek Triceratops ’tur Bu cinsin temsilcileri 110 milyon yıl önce Kuzey Amerika ’da yaşamıştır Boyları 6 metre kadardı Otçul idiler *