Dinimizdeki dört delil ve dört mezhep

Sual: Dört hak mezhebin, dört imamına tâbi olmanın vacip olduğu söyleniyor Bunun delili nedir?
CEVAP
Dinimizde dört delil vardır Mezhebe uymak bu dört delilden birisinde varsa mesele yoktur Dört mezhebe uymak, bir değil dört delilde de vardır:

1 Hicri birinci asırdan, bugüne kadar, yani 14 asır bütün Müslümanlar, bu dört imamı taklit etmişler Bunlara itaat etmekte icma hasıl olmuştur İcma’ya uymak ise vaciptir Hadisi şeriflerde buyuruluyor ki:

(Ümmetimin âlimleri dalalet olan bir şeyde icma yapmaz!) İAhmed

(Allahü teâlânın rızası, icmadadır Cemaatten ayrılan, Cehenneme gider) İbni Asakir

(Cemaatten ayrılan, yüzüstü Cehenneme düşer) Taberani

(Ümmetimin âlimleri, hiç bir zaman dalalette icma yapmazlar İhtilaf olunca sivadı a'zama Ehli süünet âlimlerin ekseriyetinin bildirdiği yola tâbi olun!) İbni Mace

Dört mezhepten başkasıyla amel etmek caiz değildir, bunda icma hâsıl olmuştur (ElMesailülmüntehabatü firrisaleti vel vesileti)

2 Kur’anı kerimde mealen buyuruluyor ki:
(O gün, her fırkayı imamları ile çağırırız!) İsra 71
Kadi Beydavi hazretleri, bu âyeti (Her ümmeti peygamberleri ve dinde uydukları imamları ile çağırırız) şeklinde açıklamıştır

Ruhul beyan ve Tefsiri Hüseyni’de ise, (Herkes mezhebinin imamı ile çağırılır Mesela Ya Şafiiveya Ya Hanefidenir) şeklinde açıklanmaktadır Bu açıklamalar da, dört hak mezhepten birine uymanın vacip olduğunu göstermektedir Yine Kur’anı kerimde buyuruluyor ki:
(Müminlerin itikad ve ameldeki yolundan ayrılan Cehenneme gider) Nisa 115

Medarik tefsirinde bu âyetin açıklamasında, (Kitab ve sünnetten ayrılmak gibi icmadan da ayrılmak caiz değildir) buyuruluyor

Beydavi tefsirinde ise, aynı âyeti kerimenin açıklamasında (Bu âyet, icmadan ayrılmanın haram olduğunu göstermektedir Müminlerin yolundan ayrılmak haram olunca, bu yola uymak da vacip olur, şart olur) buyuruluyor

İmamı Şarani hazretleri buyuruyor ki:
(Tasavvuf büyükleri ve fıkıh âlimleri, kendilerine uyanlara şefaat ederler Ruh teslim ederken, kabirde Münker ve Nekir sual ederken ve Haşrda, Neşirde, Hesapta, Sıratta yanında bulunurlar Onu unutmazlar Tasavvuf büyükleri, kendilerine uyanları, bütün korkulu yerlerde kolladıkları gibi, müctehid imamlar da korurlar Bunlar, mezhep imamlarıdır Bu ümmetin bekçileridir Sevin ey kardeşim! Dört mezhep imamlarından dilediğini taklit et de saadete kavuş!) Mizanülkübra

Görülüyor ki, kıyamette, herkes mezhep imamının ismi ile çağrılacaktır İmam, kendisini taklit edene, şefaat edecektir Dört mezhep imamlarının her biri böyle yüksek idi Bir âyet meali şöyledir:
(Bana inabet edenin yoluna uy!) Lokman 15
Bu dört büyük imamın, bu inabet yolunda oldukları icma ile bildirilmiştir

3 Bir âyet meali: (Hidayet yolunu öğrendikten sonra, Resule uymayıp müminlerin yolundan ayrılanı, saptığı yola sürükleyip çok kötü bir yer olan Cehenneme sokarız!) Nisa 115
İmamı Şafii hazretleri, (İcmaın delil olduğunu gösteren bu âyet, müminlerin yolundan ayrılmayı haram ettiği için, bu yola uymak vacib olur) buyuruyor Müfessir Abdullah Nesefi hazretleri, bu âyeti açıklarken, (İcmaın delil olduğunu ve icmadan ayrılmanın da caiz olmadığını bu âyet göstermektedir) buyuruyor (Medarik)

İmamı Kadi Beydavi hazretleri, (Bu âyet, icmadan ayrılmanın haram olduğunu gösteriyor Müminlerin yolundan ayrılmak haram olunca, bu yola uymak vacip olur) buyuruyor (Tefsiri Beydavi)

Gerçek âlimler, (Bir mezhebi taklit etmek vaciptir Mezhepsiz olmak büyük günahtır) buyuruyor Âlimlerin bu ittifakından ayrılmak, bu âyetten ayrılmak olur) dediler Bir âyet meali şöyledir:
(Siz, insanlar için en hayırlı ümmetsiniz İyiyi emreder, kötüyü men edersiniz) Âli İmran 110

4 Kur’anı kerimde mealen buyuruldu ki:
(Bilmiyorsanız, zikir ehline âlimlere sorun!) Nahl 43
Bu âyet, ibadet ve işlerin nasıl yapılacağını bilmeyenlerin, bilenlerden sorup öğrenmelerini emretmektedir Herkesten değil, âlimlerden sorup öğrenmek emir olunmaktadır Bunun için, bir kimse, yapacağı şeyi, Kur'an ve hadiste arayamaz, taklit ettiği mezhebin müctehidinden sorup öğrenmesi lazım olur Yahut mezhebinin âlimlerinin kitaplarından okuyup öğrenir Sorup, öğrendiğine göre yapan, o müctehidi taklit etmiş olur Müctehidin sözüne uymayıp inkâr ederse, mezhepsiz olur Âyetteki zikir ehli mezhep imamı demektir Çünkü hadisi şerifte bildiriliyor ki:
(Cihad, oruç, namaz, zekat ve hac ibadetini yapanlar içinde ecri daha büyük olan zikir ehlininkidir) İAhmed İbni Merdeveyh Ebu Bekr Ahmed’in bildirdiği ve Enes bin Malik’in haber verdiği hadisi şerifte, (Namaz kılan, oruç tutan, hac ve gaza eden; eğer imamını beğenmezse, o münafıktır Onun imamı, zikir ehlidir) buyuruldu Demek ki, âyetteki Ehli zikir, ulemai rasihin ve dört mezhebin imamlarıdır (Ancak âlim olanlar anlar) ve (Ey akıl sahipleri, ibret alın!) mealindeki âyetler, dört mezhep imamlarının üstünlüklerini göstermektedir

Ahmed bin Muhammed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
(Kur'anı kerimdeki (Allahın ipi)nden maksat, cemaattır Cemaat da, fıkıh ve ilim sahipleridir Fıkıh âlimlerinden bir karış ayrılan dalalete düşer Sivadı a'zam, fıkıh âlimlerinin yoludur Fıkıh âlimlerinin yolu da, Resulullahın ve Hulefai raşidinin yoludur Bu yoldan ayrılanlar, Cehenneme gider Allahü teâlânın rahmeti, Ehli sünnet vel cemaat fırkasında bulunanlara, gazabı da bu yoldan ayrılanlaradır Fırkai naciyye, bugün dört mezhepte toplanmıştır Bu dört mezhep, Hanefi, Maliki, Şafii ve Hanbeli’dir Bu dört hak mezhepten birine uymayan, bid'at ehli olup Cehenneme gider) Tahtavi

Bugün dört mezhepten başkasına uymak caiz değildir (Hadika)

İmamı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Mezhepten ayrılmak, mezhepsiz olmak ilhaddır (Mebde ve Mead)
İlhad, doğru yoldan ayrılmaktır

Kitap, sünnet ve icma
Sual: Din kitaplarında bir hüküm bildirilirken, (Kitap, sünnet ve icmaı ümmet ile sabittir) deniyor Kitap ve sünnet, başlı başına bir delil değil mi de, ne diye üçü birden söyleniyor?
CEVAP
Elbette Kur’anı kerim ve hadisi şerifler başlı başına delildir Ancak farklı teviller yapılmışsa, o âyeti kerimeyi Resulullah efendimiz nasıl uygulamıştır, müctehidler ona bakar Mesela namazın beş vakit olduğu kesindir Ama üç vakit diyenler var O zaman Resulullah efendimizin uygulamasına bakılır İcma hangi yönde ona bakılır Kur’anı kerimde namaz yerine kullanılan salât kelimesi için bazı sapıklar, (Salât, dua demektir İslamiyet’te, şimdi yapıldığı şekilde bir ibadet yoktur Allah’ı anan, dua eden, namaz kılmış sayılır) diyorlar Salât’ın bunların dedikleri gibi olmadığı, günde beş vakit kılınan namaz olduğu sünnet ile açıklanmış ve icmayla da uygulandığı gösterilmiştir Demek ki, Kur’anı kerimde bildirilen bir hüküm, Sünnet ile ve İcma ile de uygulanarak farz olduğu inkâr edilemez hale geliyor