Diş gıcırdatma (bruksizm)

Bruksizm (Diş Gıcırdatma), çoklukla uyku sırasında dişleri bilinç dışı bir biçimde sıkarak yapılan bir fiildir. Bu alışılagelmiş olmayan bir durumdur ve hayli rahatsız edici bir ses ortaya çıkar. Çoklukla bu alışkanlık kişi tarafından pek farkedilmez.
Bruksizmi olan bireylerin yüzde 5 ile 10 arası bir kısmı dişlerine uyguladıkları kuvvet sonucu dolguların ve dişlerin kırılması üzere zararlara yol açabilmekte, bir kısmı da çene eklemi disfonksiyonlarından şikayetçi olmakta ve sabahları sebepsiz başağrısı ve kas ağrıları çekmektedirler.
Bruksizmin ruhsal ve fizikî bir çok sebebi olabilmektedir, gelgelelim bunlar arasında en öncelikli olanı gerilimdir. Gerilimin arttığı devirlerde bruksizm de şiddetlenir.
ÇOCUKLARDA DİŞ GICIRDATMA
Evlatların da uyku sırasında dişlerini gıcırdattığı aileler tarafından söylenmektedir. Velev bazen gün içersinde de evlatlarının dişlerini gıcırdattığını söyleyen aileler de bulunmaktadır. Aslında her evlat süt dişlenme periyodunda, karışık dişlenme ve daimi dişlenme periyodunda bir ölçü dişlerini gıcırdatır. Bu diş gıcırdatmaların sonucu mahsusen süt köpek dişleri ve kesici dişlerde hafif aşınmaların görülebilir. Şayet erken yaşlarda gözetici tedaviler yapılmaz ise; şimdi büyüme-gelişmesi devam eden çocuklarda hem dişlerde hem de çene ekleminde kalıcı hasarlar oluşabilir.
BRUKSİZM BELİRTİLERİ NELERDİR?
En bariz semptom ağrıdır. Münhasıran yüzdeki kaslarda , eklem konumunda (temporamandibular eklem) baş ve boyun ortamında oluşan ağrılardır. Diş gıcırdatmanın (Bruksizm) başlattığı ağrı kas kaynaklıdır. Bu ağrı, çiğneme kaslarındaki spazmlara bağlı olarak ortaya çıkar.
İleri noktada diş gıcırdatma durumlarında dişlerin çiğneme yüzeylerinde aşınma görülür. Birtakım hastalar, sabah kalktıklarında ağızlarında kum olduğu hissine kapıldıklarını söz ederler. Bu durum, aşınmış diş parçacıklarından kaynaklanmaktadır
Mütemadi birbirine sürtünen dişlerin mineleri zarar görür ve dişlerin uzunlukları kısalır Dişlerin aşınmaları sonucu, hastanın dikey boyutunda (burun-çene ucu arasındaki mesafe) azalma olmakta, bu da estetik problemlere yol açmaktadır.
Diş yüzeyi aşınmaları sonucu dişlerde hassasiyetler olabilmekte ve ilerleyen devirlerde dişin haddi açığa çıkabilmektedir.
Köklerde mikrotravmadan ötürü kistik oluşumlar meydana gelebilir.
Daima dişlere gelen kuvvet nediyle dişlerde ve dolgularda kırıklar gözlenebilir.
Eklemde ağzı açma kapama sırasında çıkan sesler duyulmaktadır.
Dişlerde sallanma ve aralanmalar görülebilir.
BRUKSİZM NEDENLERİ NELERDİR?
Umumiyetle birkaç faktörün bir araya gelmesiyle bruksizmin olduğu düşünülmektedir. Bunlar dental(dişsel), sistemik ve ruhsal sorunlardır.
Dental (dişle ilgili) nedenler; yüksek yahut olması gerekenden düşük seviyede yapılmış dolgu ve protezler dişlerdeki kapanış münasebetlerindeki bozukluklar, erken dişsel temaslar yahut yüksek yapılmış bir dolgu olabilir.
Sistemik faktörler ise; gayrikâfi beslenme, barsak parazitleri, alerji ve endokrin bozuklukluları olabilir. Şayet barsaklar dolu ise, gerginleşen barsak duvarından kalkan ikazlar dimağda sindirim kanalının faaliyetini başlatır. Barsak kasılması artar, sindirim enzimleri salgılanır, mide asidi artar, tükürük akışı artar, çiğneme kasları kasılır yahut daha kolay kasılır hale gelir. Bunun sonucunda diş gıcırdatma olabilir.
Sinüzit sebebiyle burun akıntısı olan bir hastanın nazofarenks ve orofarenksine mütemadi olarak ihtar geliyor demektir. Bu durumda da evlat diş gıcırdatabilir.
Çocuklarda ayrıyeten diş sürmesi de diş gıcırdatma sebebi olabilir. Sürme sırasında dişetinde bir ağırlık oluşur ve kimi biyo-kimyasal ajanlar bu sırada salgılanır. Bunun sonucunda bu unsurlar etraf dokulardaki hadleri uyararak çiğneme kaslarını uyarır ve istemsiz çene kasılmaları yani diş gıcırdatmaları oluşabilir.
Ruhsal faktörler ise günlük gerilimlere bağlı yahut zatî dertler başlıkları altında toplanabilir. Başkaca emosyonel gerilim, kuvvetli pişmanlık, obsesyon, uykusuzluk, her turlu gerginlik hali ve kıskançlık üzere durumlar da diş gıcırdatmaya sebep olabilir.
Kişinin kişilik yapısı da değerlidir. Agresif, aceleci, titiz bireylerde daha sıklıkla görülür.
BRUKSİZM TEDAVİSİ
Çocuklardaki diş gıcırdatma tedavisinde öncelikle kolay tahliller düşünülmelidir. Öncelikle diş gıcırdatma sıklığı ve şiddeti hakkında detaylı haber alınmalıdır. Daha sonra ağız içi muayene yapılır. Şayet dişlerde şiddetli aşınmalar varsa bu nahiyelerin tedavisi yapılır. Başkaca dişlerin kapanış bağı denetim edilerek bozukluk varsa bunlar kolay aşındırmalarla dengelenir ve düzeltilir. Şayet bu düzeltmeler yarar etmiyorsa olağan ağız içi apereyler yapılarak sorun ortadan giderilmeye çalışılır. Bu arada evlatta yukarıda saydığımız barsak paraziti yahut öteki sistemik faktörlerin varlığının olup olmadığı araştırılmalıdır.
Diş gıcırdatma yahut sıkma meselesi yaşayan yetişkinler için ise gece plağı kullanması önerilir. Isırma plağı olarak da isimlendirilen esirgeyici bir plağın geceleri uyurken takılması ile gerçekleştirilir. Gerilimi ortadan kaldırmak esas tedavi olmakla bir arada dişlerin de muhafazaya alınması gerekmektedir. Tedavi daha çok akut meseleleri çözmeye yönelik olarak uygulanır ve bir dişhekimi ve fizyoterapistin birlikte çalışmasını gerektirebilir.
Splintler kas spazmını çözerek ,diş arklarına gelen ve gelecek olan çok kuvvetleri minumuma indirerek tanıya yardımcı olurlar. Bunların yanı sıra alt çeneye yeni bir konum vererek problemleri olan eklem -kas sistemini rahatlatırlar. Dişsel kaynaklı diş gıcırdatma ve sıkmada günahlı dental süreçler düzeltilerek bu alışkanlık ortadan kaldırılabilir.
Gerilim kaynaklı alışkanlıkların tedavisinde de oklüzal splint imalatı, kas gevşetici ilaçların yanı sıra ruhsal tedavi de kesinlikle gerekmektedir.
Diş gıcırdatma ve sıkma sonucu çene eklemindeki deformasyona bağlı olarak, çok ileri safhalarda cerrahi tedaviler de gerçekleştirilmektedir.
TEDAVİ EDİLMEZSE NE ÜZERE SONUÇLARA YOL AÇAR?
Dişlerdeki aşınmalar sonucu dikey boyutta azalma, dişlerde, çene eklemi ve çiğneme kaslarında ağrı, fonksiyon kısıtlılığı, çene kilitlenmesi (daha çok stress kaynaklıdır), ileri vakalarda ise ameliyat gerektirecek eklem deformasyonları oluşabilir.