Dişi sineğin dokunuşları

Sirke sinekleri ile yapılan bir çalışma, erkek sirke sineklerinin daha önceden dişi bir birey ile karşılaşmaları durumunda, birbirlerine karşı daha az saldırganlık gösterdiklerini ortaya koyuyor Bu davranışın altında ise türün erkek bireylerinde özgün olarak gözlenen bir sinirsel mekanizma yatıyor


BilimsoL'da da kadın dokunuşunun yeri büyük Tabii bundan sinekler gibi birbirimize saldırdığımız anlaşılmasın Şaka bir yana, 2019'ün son haberini, yıl boyu bu eki var etmek ve bilim yapmak adına emek vermiş olan bütün kadınlara ithaf etmek için, bundan daha uygun bir gelişme bulmak zor olurdu

Agresyon (saldırganlık) davranışı, hem bireyin sağkalımı hem de türün uyum gücü için önem taşıyor Her hayvan türü kendine ve tür içi cinsiyete özgü saldırganlık davranışları sergilese de, davranışın örüntüsünü esas belirleyen, çevre koşulları, hayvanın geçmiş deneyimleri ve o sıradaki içsel durumu oluyor Ancak kontrolsüz saldırganlık birey için genellikle olumsuz sonuçlar doğuruyor Bu davranışın kontrolünü belirleyen sinirsel mekanizmaları araştırmak için sinirbilim ve fizyoloji araştırmacıları, davranışın genetiğini araştırmada sık sık kullanılan meyve sineği Drosophila melanogaster ile çalıştılar

Aslında sirke sineklerinin erkekleri, yaşam alanı, besin veya çiftleşme söz konusu olduğunda dışardan gözlenebilen, tipik saldırganlık davranışları sergiliyor Örneğin, bir erkek sineğin ortamda başka bir erkek sinek bulunduğunda, bu erkek sinekten salgılanan bir feromona hızla tepki verip daha güçlü bir saldırganlık davranışı ortaya koyduğu biliniyor Erkeklerdeki saldırgan davranışın önemli motviasyonlarından biri de çiftleşmek için rakiplerini yenebilmek, bu nedenle ortamda bir dişi sineğin o andaki varlığı da saldırganlığı artırıyor Buraya kadarı hem kendi türümüzden, hem de hayran davranışları ile ilgili varolan birikimden tanıdık İlginç olan ise şu: Araştırmacılar, erkek sirke sineklerinin dişilerle karşılaşma süreleri uzadıkça, sonrasında başka bir erkek sineğe gösterecekleri saldırganlığın şiddetinin azaldığını gözlemlemiş

Bakanların kızlıerkekli telaşı boşuna değil!


Deney boyunca sineklerin davranışları 2 saat boyunca 5'er dakikalık aralarla kaydedip incelenmiş Erkek sirke sineklerini ortamda bir dişi bulunmadan karşılaştırdıklarında sınırlı bir düzeyde saldırganlık davranışı sergilediklerini, bunun da yaşam alanı veya besinle ilgili olabileceğini ifade eden araştırmacılar; ortama dişi sinekler salındığında ise ilk yarım saatten sonra birbirlerine yönelik saldırganlığın arttığını, bunun da çiftleşme başarısı ile ilişkili olduğunu düşünüyor Sinekler ilk yarım saati ise çiftleşme ile geçiriyor

Geçmiş deneyimin etkisini araştırmak için ise sinekleri iki gruba ayırıp deneyden 24 saat önce bir grubu dişilerle, bir grubu ise yalnız bırakıyorlar Bu sürenin sonunda, ortamda dişi sinekler varken, deneyimsiz sineklerin saldırganlığında ciddi ölçüde artış olduğunu ancak deneyimli olanlarda böyle bir artışın olmadığını gözlemliyorlar Ortamda dişi yokken ise, deneyimli ve deneyimsiz sineklerin davranışlarında bir fark olmuyor Bu arada araştırmacılar saldırganlıktaki bu baskılanmanın yorgunluktan kaynaklanmadığını da gösteriyor, zira sineklerde örneğin tırmanma davranışında bu şekilde bir baskılanma olmamış

Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız

Yukarıdaki şekilde, sineklerin ayrıldığı dört grup (a) ve iki saatlik gözlemde her beş dakikada gösterdikleri saldırgan davranış süresi, saniye olarak (b) gösterilmiş Ortamda dişinin olmadığı durumda, yani mavi ve mor renkle gösterilen sineklerde, ciddi bir saldırganlık davranışı saptanmamış Ancak, dişi sinek var iken (a'da alttaki iki kutucuk) ilk yarım saatten sonra, daha önce dişi sineklerle karşılaştırılmış erkeklerin (yeşil), deneyimsiz olan gruba (kırmızı) göre ciddi baskılanma gösterdikleri görülüyor (Görsel: Nature Neuroscience, 2019)

Baskılanma neden oluyor?


Davranış gözlemlerindeki bu ilginç bulgunun iç yüzünü ayrıntılı olarak araştırdıklarında, örneğin D melanogaster'e daha uzak bir drosophila türü ile (çiftleşme ihtimalı de düşük olan) deney tekrarlandığında aynı baskılanmanın olmadığı; ayrıca dişiden gelen görsel veya işitsel uyarıların değil de temas uyarısının bu baskılanmayı sağladığı görülmüş

Dişi sineklerin dış kabuklarından salgılanan bir molekül, türün sadece erkek bireylerinin ön ayak kıllarında bulunan bir sinir hücresi grubu ile etkileşime geçiyor Bu duyu hücreleri ise, beyinde saldırganlık davranışı ile ilgili merkez ile bağlantılı Dişilerle uzun süreli karşılaşmanın, bu merkezde, baskılayıcı etki gösteren sinir iletim molekülü GABA'yı artırdığı, bu sayede saldırganlığı azaltabildiği bulunmuş Üstelik sadece erkek sineğin beyninde bu baskılanma gerçekleşiyor

Sonuçta, sirke sineğinin beyninde, özel bir grup sinir hücresi için genetik olarak belirlenmiş bir mekanizmanın nasıl işleyeceği, çevreden gelen uyarı ile değiştirilebiliyor Dişi ile geçirilen deneyim, sineğin sosyal davranışlarının düzenlenmesinde önemli bir rol oynuyor Kendi türümüz için de ilk bakışta akla yatkın gelen bu durum, insan davranışlarının çok daha karmaşık belirleyenlerini araştırmak için ufak da olsa bir ipucu sağlayabilir


Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız