Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
DİYABET NEDİR?
Vücudunuzun kimyasal yapısında kalıcı değişme sonucunda kan şekerinizin gereğinden ziyade yükselmesidir. Nedeni insülin hormonu eksikliğidir. Hormonlar vücudun bir kısmı tarafından üretilen ve kan dolaşımına karışarak vücudun uzak kesimlerine tesir yapabilen kimyasal habercilerdir. İnsülin üretimi tip 1 diyabette olduğu üzere büsbütün durabilir. Tip 2 diyabette ise çoklukla insülin üretiminde kısmi bir zayıflık vardır.
Kanınızdaki glikoz, yiyeceklerin hazmedilmesi ile ve karaciğerde kimyasal değişmeden geçmesi ile oluşur. Glikozun bir kısmı depo edilirken bir kısmı da güç için kullanılır. İnsülin, kandaki glikozu azaltabilen yegane hormondur ve bunu birkaç yoldan gerçekleştirir:
Glikozun karaciğerden glikojen olarak depolanmasını arttırarak.
Karaciğerden çokça glikoz salınımını önleyerek.
Vücudun gayri kısımlarındaki hücrelere glikoz tasarrufunu teşvik ederek.
DİYABETİN BELİRTİSİ NELERDİR?
Susuzluk
Likit kaybı
İdrar ölçüsünün artması
Sistit üzere idrar yolu enfeksiyonları
Yorgunluk, hâlsizlik
Uyuşukluk
Bulanık görme
DİYABET KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Ailesinde diyabet hikâyesi olanlarda: Diyabetin kalıtımla geçeceği evvelden tam olarak iddia edilemez. Az sayıda ailede diyabet gelişme eğilimi daha güçlüdür ve bilim adamları bu durumdan sorumlu olabilecek çeşitli genler saptamışlardır.
Sık veladet yapanlarda
Sık enfeksiyon geçirenlerde: Tip 1 diyabetin, çocuklarda ve gençlerde, etrafta öksürük ve nezlenin yaygın olduğu ortamlarda daha sık ortaya çıktığı bilinmektedir. Kabakulak ve koksaki üzere birtakım virüslerin pankreasa zarar vererek diyabete yol açtığı bilinmektedir. Fakat tabiplerin, hastalarda diyabetin başlaması ile özgül bir enfeksiyon atağı arasında irtibat kurması nadir bir durumdur. Bunun mümkün açıklaması, enfeksiyonların başlattığı surecin yıllar sonra açığa çıkması olabilir.
Ruhsal ve fiziki travma durumlarında
Şiddetli gerilimli hayat biçimi olanlarda
Uzun vade ilaç kullananlarda
DİYABET DİYETİ NASIL OLMALIDIR?
Diyabet diyeti, kısıtlı ve kuvvetli değil sağlıklı bir beslenme programıdır. Hangi tip diyabet olursa olsun bu herkes için muteberdir. Ayrıyeten tip 2 diyabette, diyet tek basına illeti denetim altına alabilmeye yetmektedir. Bununla birlikte, tip 1 diyabetiniz varsa yediklerinizle insülin enjeksiyonu arasında istikrar kurarak kan şekeri seviyenizi kontrol altına alabileceğinizi bilmelisiniz.
Diyabette izlemeniz gereken diyet tipi, katiyen mahrumluk içinde geçirilecek bir gelecek mealine gelmemektedir. Bu diyette, yararlı olan yiyecekleri daha çok yemeniz ve sıhhatiniz için zararlı olan yiyecekleri azaltmanız gerekecektir. Zira diyetine dikkat eden diyabet hastaları sıradan bireylerden bile daha sağlıklı hâle gelebilirler. Aslında bu tip beslenme herkese uygulanabilecek bir yoldur.
KİLONUZ NE OLMALIDIR?
Vücut kitle indeksi, sağlıklı kilonun en âlâ ölçülerindendir. Öncelikle uzunluğunuzun metre olarak, kilonuzun da kilogram olarak ne olduğunu bulunuz. Boyunuz ve kilonuz ile aşağıdaki formülü kullanarak vücut kitle indeksinizi kolay kolay bulabilirsiniz.
BKİ: Kilo (kg) / Uzunluk (m) x Uzunluk (m)
Vücut kitle indeksinizi 20 ile 25 arasında tutmaya çalışmalısınız. Birden fazla diyabet hastası kiloludur, bu nedenle yapılacak birinci iş kilonuzu azaltmak olmalıdır. Bunun için de kesinlikle bir diyetisyen denetiminde zayıflamanız ve ülkü kilonuza gelmeniz gerekmektedir. Unutmayın ki yanlış beslenme hastalığınızın yan tesirlerini arttırabilir. Bu da sizin sıhhatiniz için risk faktörüdür.
TERTIPLI ÖĞÜNLER
Unutmayın ki yemek öğünleriniz ne kadar tertipli olursa kan şekerinizi kontrol altında tutmanız o kadar kolay olacaktır. Çalışıyorsanız da ara öğünlerinizi kesinlikle yanınızda taşımalısınız.
Karbonhidratlar
Bu yiyecekler vücudunuzda parçalanarak size güç veren glikoza dönüşür. İki tipi vardır: nişastalılar ve şekerliler.
Şekerliler; şeker, şekerleme, bonbonlar, çikolata, pasta, tatlı bisküviler, puding, gazlı içecekler vb. besinlerdir. Bu besinler süratle kana karışır ve glikozu çok süratli yükseltir. Bundan ötürü şekerli besinlerden uzak durmalısınız. Şeker mekanına aspartam kullanabilirsiniz.
Nişastalılar; ekmek, patates, pirinç, makarna, kahvaltılık buğday gevrekleri ve meyve vb. besinlerdir. Bunların tesiri daha yavaştır ve güzel bir güç kaynağıdır.
Her öğünde, ölçüsü ölçüsünde bu besinlerden tüketebilirsiniz.
Yağlar
Yediğimiz yağ cinsleri çok değerlidir. Esas iki tip yağ vardır: doymuş ve doymamış.
Doymuş (hayvansal) yağlar; yağlı etlerde, tam yağlı sütte, tereyağında ve domuz yağında bulunur. Doymuş yağlar, dolaşım meselelerine neden olabilir. Herkesin, bu yağların tüketimini azaltması gerekmektedir.
Doymamış yağlar; doymuş yağlara orantıyla biraz daha düzgündür ve iki tipi vardır: çoklu ve tekli doymamış yağlar. Çoklu doymamış yağlar öbeğinde; ayçiçeği yağı, bitkisel yağ, mısır yağı bulunmaktadır. Tekli doymamış yağlarda ise zeytinyağı, kolza çekirdeği yağı bulunmaktadır. Mümkün olan her durumda doymuş ve çoklu doymamış yağlar noktasına tekli doymamış yağ çeşidi tüketilmelidir.
Bütün yağların yüksek kalorili olduğu ve gereğinden çok tüketilirse kilo almaya yol açacağı unutulmamalıdır.
Lifler
Lifler (selüloz), suda çözünen (yiyeceklerin emilimini yavaşlatan) ya da suda çözünmeyen (hazmedilmeyen ve kabızlığı önlemeye yardım eden) olarak ikiye ayrılır. Suda çözünmeyen lifler, doygunluk hissi yaratığı için zayıflamak istediğiniz vakitlerde da yararlıdır. Beslenmenizde lif ölçüsünü artırmak, bütün yiyeceklere esmer pirinç ya da kepek eklemek mealine gelmemelidir lakin günde 30 gram lif tüketmeye itina gösterilmelidir.
Bağırsakların yeterli çalışmasını sağlamanız çok değerlidir. Başkaca suda çözünenler lifler üzere birtakım lif tipleri, hem kan şekeri murakabesini sağlamanıza hem de kolesterolünüzü düşük tutmanıza yardım eder. Kuru fasulye, bezelye ezmesi, mercimek çorbası, yulaf ezmesi, yulaf keki üzere yiyeceklerde bol ölçüde suda çözünen lif vardır. Bol lifli kahvaltı gevreklerinde, kepekli ya da tahıllı ekmekte, kabuğu soyulmamış zerzevat ve meyvelerde, kepekli makarnada, un ve pirinçte esas olarak suda çözünmeyen lifler mevcuttur.
Proteinler
Vücudun dokuları tamir edebilmesi ve evlatların alışılagelmiş bir biçimde büyümesi için proteinlere muhtaçlık vardır. Fakat proteinleri çok çokça tüketmeniz gerekmez, sandığınızdan azı ehil olmaktadır. Günlük güç gereksiniminizin %12-15'ini proteinlerden almak hedeflenmelidir. Bu da tahıl kaynaklı (ekmek, kahvaltı gevrekleri, pirinç, makarna, un) ya da hayvan kaynaklı (et, balık, yumurta ve süt ürünleri) besinlerden elde edilebilir. Hayvan proteinlerinde ekseriyetle daha ziyade yağ ve kalori vardır; bununla birlikte karbonhidrat bulunmamaktadır. Hasebiyle diyetinizi planlarken bunları da dikkate almalısınız.
Tuz
Çok çokça tuz tüketmek uygun değildir ve kan basıncının (tansiyon) yükselmesine neden olur. Yemek pişirirken az tuz kullanmaya çalışın ve sofrada yemeklere tuz eklemeyin. Bunun konumuna istediğiniz baharatları kullanarak yemeklerinizin tadını artırabilirsiniz.
Vitaminler ve Minareler
Istikrarlı besleniyorsanız, rastgele bir vitamin ya da mineral almanıza gerek yoktur. Birtakım araştırmacılar diyabetle ilişkili dertlerin başlangıcında krom ya da selenyum üzere kimi elementlerin eksikliğinin rolü olduğunu ileri sürüyorlar. Bununla birlikte, beslenmenizde ve vücudunuzda bu elementlerin ölçüsünü ölçme imkanı yoktur. Hasebiyle, mümkün olduğunca farklı yiyeceklerle beslenmek ve vesair besin hususlarıyla birlikte bu elementlerden de yerinde ölçüde alındığından emin olmak tahminen de en uygunudur.
DEĞERLI NOKTALAR
Sistemli yiyin.
Her yemekte biraz nişastalı (karbonhidrat) ve bol lifli besinleri tüketmeye itina gösterin.
Yağ tüketiminizi azaltın ve yağın çeşidine dikkat edin.
Şeker ve şekerli yiyecek ölçüsünü sonlandırın.
Ülkü kilonuzu muhafazayı ve mümkün olduğunca nizamlı egzersizler yapmayı hedefleyin.
Tuzu az kullanın.
Çok ziyade alkol almayın.
Vücudunuzun kimyasal yapısında kalıcı değişme sonucunda kan şekerinizin gereğinden ziyade yükselmesidir. Nedeni insülin hormonu eksikliğidir. Hormonlar vücudun bir kısmı tarafından üretilen ve kan dolaşımına karışarak vücudun uzak kesimlerine tesir yapabilen kimyasal habercilerdir. İnsülin üretimi tip 1 diyabette olduğu üzere büsbütün durabilir. Tip 2 diyabette ise çoklukla insülin üretiminde kısmi bir zayıflık vardır.
Kanınızdaki glikoz, yiyeceklerin hazmedilmesi ile ve karaciğerde kimyasal değişmeden geçmesi ile oluşur. Glikozun bir kısmı depo edilirken bir kısmı da güç için kullanılır. İnsülin, kandaki glikozu azaltabilen yegane hormondur ve bunu birkaç yoldan gerçekleştirir:
Glikozun karaciğerden glikojen olarak depolanmasını arttırarak.
Karaciğerden çokça glikoz salınımını önleyerek.
Vücudun gayri kısımlarındaki hücrelere glikoz tasarrufunu teşvik ederek.
DİYABETİN BELİRTİSİ NELERDİR?
Susuzluk
Likit kaybı
İdrar ölçüsünün artması
Sistit üzere idrar yolu enfeksiyonları
Yorgunluk, hâlsizlik
Uyuşukluk
Bulanık görme
DİYABET KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Ailesinde diyabet hikâyesi olanlarda: Diyabetin kalıtımla geçeceği evvelden tam olarak iddia edilemez. Az sayıda ailede diyabet gelişme eğilimi daha güçlüdür ve bilim adamları bu durumdan sorumlu olabilecek çeşitli genler saptamışlardır.
Sık veladet yapanlarda
Sık enfeksiyon geçirenlerde: Tip 1 diyabetin, çocuklarda ve gençlerde, etrafta öksürük ve nezlenin yaygın olduğu ortamlarda daha sık ortaya çıktığı bilinmektedir. Kabakulak ve koksaki üzere birtakım virüslerin pankreasa zarar vererek diyabete yol açtığı bilinmektedir. Fakat tabiplerin, hastalarda diyabetin başlaması ile özgül bir enfeksiyon atağı arasında irtibat kurması nadir bir durumdur. Bunun mümkün açıklaması, enfeksiyonların başlattığı surecin yıllar sonra açığa çıkması olabilir.
Ruhsal ve fiziki travma durumlarında
Şiddetli gerilimli hayat biçimi olanlarda
Uzun vade ilaç kullananlarda
DİYABET DİYETİ NASIL OLMALIDIR?
Diyabet diyeti, kısıtlı ve kuvvetli değil sağlıklı bir beslenme programıdır. Hangi tip diyabet olursa olsun bu herkes için muteberdir. Ayrıyeten tip 2 diyabette, diyet tek basına illeti denetim altına alabilmeye yetmektedir. Bununla birlikte, tip 1 diyabetiniz varsa yediklerinizle insülin enjeksiyonu arasında istikrar kurarak kan şekeri seviyenizi kontrol altına alabileceğinizi bilmelisiniz.
Diyabette izlemeniz gereken diyet tipi, katiyen mahrumluk içinde geçirilecek bir gelecek mealine gelmemektedir. Bu diyette, yararlı olan yiyecekleri daha çok yemeniz ve sıhhatiniz için zararlı olan yiyecekleri azaltmanız gerekecektir. Zira diyetine dikkat eden diyabet hastaları sıradan bireylerden bile daha sağlıklı hâle gelebilirler. Aslında bu tip beslenme herkese uygulanabilecek bir yoldur.
KİLONUZ NE OLMALIDIR?
Vücut kitle indeksi, sağlıklı kilonun en âlâ ölçülerindendir. Öncelikle uzunluğunuzun metre olarak, kilonuzun da kilogram olarak ne olduğunu bulunuz. Boyunuz ve kilonuz ile aşağıdaki formülü kullanarak vücut kitle indeksinizi kolay kolay bulabilirsiniz.
BKİ: Kilo (kg) / Uzunluk (m) x Uzunluk (m)
Vücut kitle indeksinizi 20 ile 25 arasında tutmaya çalışmalısınız. Birden fazla diyabet hastası kiloludur, bu nedenle yapılacak birinci iş kilonuzu azaltmak olmalıdır. Bunun için de kesinlikle bir diyetisyen denetiminde zayıflamanız ve ülkü kilonuza gelmeniz gerekmektedir. Unutmayın ki yanlış beslenme hastalığınızın yan tesirlerini arttırabilir. Bu da sizin sıhhatiniz için risk faktörüdür.
TERTIPLI ÖĞÜNLER
Unutmayın ki yemek öğünleriniz ne kadar tertipli olursa kan şekerinizi kontrol altında tutmanız o kadar kolay olacaktır. Çalışıyorsanız da ara öğünlerinizi kesinlikle yanınızda taşımalısınız.
Karbonhidratlar
Bu yiyecekler vücudunuzda parçalanarak size güç veren glikoza dönüşür. İki tipi vardır: nişastalılar ve şekerliler.
Şekerliler; şeker, şekerleme, bonbonlar, çikolata, pasta, tatlı bisküviler, puding, gazlı içecekler vb. besinlerdir. Bu besinler süratle kana karışır ve glikozu çok süratli yükseltir. Bundan ötürü şekerli besinlerden uzak durmalısınız. Şeker mekanına aspartam kullanabilirsiniz.
Nişastalılar; ekmek, patates, pirinç, makarna, kahvaltılık buğday gevrekleri ve meyve vb. besinlerdir. Bunların tesiri daha yavaştır ve güzel bir güç kaynağıdır.
Her öğünde, ölçüsü ölçüsünde bu besinlerden tüketebilirsiniz.
Yağlar
Yediğimiz yağ cinsleri çok değerlidir. Esas iki tip yağ vardır: doymuş ve doymamış.
Doymuş (hayvansal) yağlar; yağlı etlerde, tam yağlı sütte, tereyağında ve domuz yağında bulunur. Doymuş yağlar, dolaşım meselelerine neden olabilir. Herkesin, bu yağların tüketimini azaltması gerekmektedir.
Doymamış yağlar; doymuş yağlara orantıyla biraz daha düzgündür ve iki tipi vardır: çoklu ve tekli doymamış yağlar. Çoklu doymamış yağlar öbeğinde; ayçiçeği yağı, bitkisel yağ, mısır yağı bulunmaktadır. Tekli doymamış yağlarda ise zeytinyağı, kolza çekirdeği yağı bulunmaktadır. Mümkün olan her durumda doymuş ve çoklu doymamış yağlar noktasına tekli doymamış yağ çeşidi tüketilmelidir.
Bütün yağların yüksek kalorili olduğu ve gereğinden çok tüketilirse kilo almaya yol açacağı unutulmamalıdır.
Lifler
Lifler (selüloz), suda çözünen (yiyeceklerin emilimini yavaşlatan) ya da suda çözünmeyen (hazmedilmeyen ve kabızlığı önlemeye yardım eden) olarak ikiye ayrılır. Suda çözünmeyen lifler, doygunluk hissi yaratığı için zayıflamak istediğiniz vakitlerde da yararlıdır. Beslenmenizde lif ölçüsünü artırmak, bütün yiyeceklere esmer pirinç ya da kepek eklemek mealine gelmemelidir lakin günde 30 gram lif tüketmeye itina gösterilmelidir.
Bağırsakların yeterli çalışmasını sağlamanız çok değerlidir. Başkaca suda çözünenler lifler üzere birtakım lif tipleri, hem kan şekeri murakabesini sağlamanıza hem de kolesterolünüzü düşük tutmanıza yardım eder. Kuru fasulye, bezelye ezmesi, mercimek çorbası, yulaf ezmesi, yulaf keki üzere yiyeceklerde bol ölçüde suda çözünen lif vardır. Bol lifli kahvaltı gevreklerinde, kepekli ya da tahıllı ekmekte, kabuğu soyulmamış zerzevat ve meyvelerde, kepekli makarnada, un ve pirinçte esas olarak suda çözünmeyen lifler mevcuttur.
Proteinler
Vücudun dokuları tamir edebilmesi ve evlatların alışılagelmiş bir biçimde büyümesi için proteinlere muhtaçlık vardır. Fakat proteinleri çok çokça tüketmeniz gerekmez, sandığınızdan azı ehil olmaktadır. Günlük güç gereksiniminizin %12-15'ini proteinlerden almak hedeflenmelidir. Bu da tahıl kaynaklı (ekmek, kahvaltı gevrekleri, pirinç, makarna, un) ya da hayvan kaynaklı (et, balık, yumurta ve süt ürünleri) besinlerden elde edilebilir. Hayvan proteinlerinde ekseriyetle daha ziyade yağ ve kalori vardır; bununla birlikte karbonhidrat bulunmamaktadır. Hasebiyle diyetinizi planlarken bunları da dikkate almalısınız.
Tuz
Çok çokça tuz tüketmek uygun değildir ve kan basıncının (tansiyon) yükselmesine neden olur. Yemek pişirirken az tuz kullanmaya çalışın ve sofrada yemeklere tuz eklemeyin. Bunun konumuna istediğiniz baharatları kullanarak yemeklerinizin tadını artırabilirsiniz.
Vitaminler ve Minareler
Istikrarlı besleniyorsanız, rastgele bir vitamin ya da mineral almanıza gerek yoktur. Birtakım araştırmacılar diyabetle ilişkili dertlerin başlangıcında krom ya da selenyum üzere kimi elementlerin eksikliğinin rolü olduğunu ileri sürüyorlar. Bununla birlikte, beslenmenizde ve vücudunuzda bu elementlerin ölçüsünü ölçme imkanı yoktur. Hasebiyle, mümkün olduğunca farklı yiyeceklerle beslenmek ve vesair besin hususlarıyla birlikte bu elementlerden de yerinde ölçüde alındığından emin olmak tahminen de en uygunudur.
DEĞERLI NOKTALAR
Sistemli yiyin.
Her yemekte biraz nişastalı (karbonhidrat) ve bol lifli besinleri tüketmeye itina gösterin.
Yağ tüketiminizi azaltın ve yağın çeşidine dikkat edin.
Şeker ve şekerli yiyecek ölçüsünü sonlandırın.
Ülkü kilonuzu muhafazayı ve mümkün olduğunca nizamlı egzersizler yapmayı hedefleyin.
Tuzu az kullanın.
Çok ziyade alkol almayın.
