Diyabette bilimsel ispata dayalı birçok tedaviyle birlikte gerek halk ortasında kullanılan çeşitli bitkisel tedaviler gerekse birçok tabip ve tabip dışı şahıslarca uygulanan farklı alternatif tedaviler denenmekte ve anlatılmaktadır. Fakat bu mevzuda önemli baş karışıklığı mevcuttur ve tamamlayıcı tedavilerin başarılı olup olmayacağı yahut hangisinin başarılı olacağı aşikâr olmamaktadır.
Tip 2 diyabet erken devirde bilhassa insülin direncinin oluşup şimdi şeker hastalığının olmadığı devirde büsbütün tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalıktır. Bu kademede insülin direncini ortadan kaldırmak için ömür stilinin ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilerek sağlıklı hayat şartlarına dönülmesi kâfi olmaktadır. Fakat oluşmuş açık şeker hastalığında bilinen ve çok kısa müddette sonuç alınan mucize tedavi yoktur. Çeşitli mecralarda diyabete mucize olarak sunulan eserler birçok kez ticari hedefle piyasa sunulmuş eserlerdir. Bu eserlerin rastgele bir yararı olmamakla bir arada birçok sefer hastaların tedaviyi bırakmasına ve önemli meselelere yol açmaktadırlar. Tek başına tesirli olmasa bile tedaviye ve beslenmeye dayanak maksatlı bir grup besin desteklerinden faydalanılabilinir. Diyabette sağlıklı ve istikrarlı beslenme ve doktorun uygun gördüğü tedavi ile birlikte aşağıda incelediğimiz besin desteklerinin olumlu tesirleri olabilir. Lakin bunlar tıbbi tedavinin yanında takviye tedavidir, tek başlarına bir tedavi sistemi değildir.
C VİTAMİNİ:
İnsan bedeninde C vitamini sentezi yapılamamakta bu nedenle besinlerden alınmaktadır. Diyabeti olan hastalarda yapılan çalışmalara nazaran C vitamini desteği alan hastaların açlık kan şekeri konsantrasyonunda, HbA1c düzeyinde manalı değişiklikler tespit edilmiştir. Günlük 2000 mg C vitamini alımının diyabetik nöropatiyi önlemektedir. C vitamini içeren besinlerin başında; kivi,çilek, limon, portakal, mandalina, brokoli, roka, yeşil biber, maydanoz gelir.
B KOMPLEKS VİTAMİNLERİ:
Bedende birçok fonksiyonu yerine getirmekle birlikte kardiyovasküler hastalıklarda ve kalp yetmezliğinde etkilidirler. B6 vitamini protein glikolizasyonunu baskıladığı için diyabetik nöropati riskini minimalize etmektedir. Bu nedenle diyabetiklerde en az 50 mg B6 vitamini alınması önerilmektedir.
Metformin kullanan hastalarda B12 vitamini eksikliği görülebildiğinden günlük olarak 1000-3000 mcg ortasında dayanak almaları tavsiye edilmektedir.
D VİTAMİNİ:
D vitamini insülin reseptörlerini güçlendirerek direkt insülin fonksiyonunu etkilediği üzere, hücre dışı ve içi kalsiyum akışını değiştirerek dolaylı olarak da etkilemektedir. D vitamini eksikliği insülin hassaslığında azalmaya sebep olduğu ve D vitamini desteğinin insülin sekresyonunda artışa imkan sağladığı bilinmektedir.
OMEGA 3:
Omega 3’ün içerdiği yağ asitlerinden ötürü antitrombotik, antiaritmik ve antihipertansif tesirleri olduğu savunulmaktadır. Bilhassa somon, ton, uskumru, sardalya üzere soğuk sularda yaşayan yağlı balıklar başta olmak üzere balık tüketimi arttırılmalıdır. Ceviz, keten tohumu ve semizotu beslenmeye eklenmelidir.
TARÇIN:
Tarçın çeşitlerinden Çin tarçını yüksek dozda kumarin içeriğinden ötürü önerilmemektedir. Birtakım çalışmalar tarçın çeşitlerinden Seylan tarçınının açlık kan şekeri bedelleri üzerinde tesirli olduğunu göstermektedir. HbA1c seviyelerinde ise ortalama %0.49 oranında azalma olduğu saptanmıştır. Tarçın hipoglisemiye sebep olabileceğinden hipoglisemisi olan bireylerde kullanılmamalıdır.
ALFA LİPOİK ASİT:
Ispanak, brokoli, patates, kırmızı et, pancar üzere besinlerde düşük ölçülerde bulunan bir antioksidandır. Genel olarak bedende kâfi ölçülerde sentezlenebilmektedir. Besin desteği olarak obezite ve diyabet tedavisinde kullanılmaktadır. Açlık kan şekeri, tokluk kan şekeri, insülin direnci, kolesterol üzerinde tesirlidir. İdmanla birlikte alfa lipoik asit dayanağı alındığında kalp hastalığı gelişimi ve aterojenik tesirin önlenmektedir.
GİNSENG:
Ginsengin kan basıncını azaltmakta bir arada diyabet üzerinde bir tesiri görülmemiştir.
ÇEMEN OTU:
Çemen otu tohumunun antidiyabetik tesir gösterdiği saptanmıştır. Prediyabeti ve diyabeti olan bireylerle yapılan bir çalışmada Çemen otu tohumu kullanan bireylerin açlık kan glukoz düzeylerinde ve HbA1 c seviyelerinde manalı azalma olduğu saptanmıştır. Yüksek posa içeriğinden ötürü ilaçların emilimini azaltabilmektedir. Bu nedenle ilaç kullanan bireylerde kullanımına dikkat edilmelidir. Ayrıyeten tohumlarının uterusu uyarıcı tesiri sebebiyle hamilelerde kullanıma uygun değildir.
RESVERATROL:
Kırmızı üzümün çekirdeğinde, nar ve çilekte bulunan güçlü bir antioksidandır. Resveratrol ile oksidatif gerilimi, insülin direnci, açlık kan şekeri, HbA1c düzeyinlerinde manalı azalmalar görülmüştür.
KUDRET NARI:
Kudret narının antioksidan tesir göstermesinden ötürü glikoz ve lipit düzeneğinin regülasyonunda tesirli olduğu saptanmıştır. Farklı ekstreleri ile yürütülen çalışmalarda kan glikoz seviyesi yüksek olan ratlarda hipoglisemik tesiri olduğu belirlenmiştir. Kudret narı ile yürütülmüş invivo çalışmalardaki olumlu sonuçlara rağmen klinik çalışmaların sonuçları çelişkilidir.
Ayrıyeten kudret narının uterus kasılmalarını arttırdığından düşüğe sebep olabileceği, bu nedenle hamileler tarafından kullanılmaması gerektiği bildirilmiştir. İlaveten çocuklar, emziren anneler, infertilite tedavisi gören bireyler kullanmamalıdır. Bitkinin uzun müddetli kullanımı (>4 hafta) önerilmemektedir. Bitkinin tadı acı olduğundan liyofilize edilmiş toz halinde kapsül olarak kullanımı tercih edilebilir, lakin yüksek doz tüketime ve toksisiteye neden olmamasına dikkat edilmelidir.
ZENCEFİL:
Mevcut klinik çalışmalar şimdi sonlu olmakla birlikte zencefil kullanımı yapılan birtakım çalışmalara nazaran açlık glikoz seviyelerini azalttığı, kimilerine nazaran HbA1c seviyelerini azalttığı kimilerine nazaran ise insülin hassaslığını arttırdığı görülmüştür. Safra taşı olan şahıslar, antikoagülan ilaç kullanan bireyler yahut kan pıhtılaşma sorunu olan şahıslarda doktor denetiminde kullanılmalıdır. Altı gramdan fazla zencefil kullanımı midede irritasyona sebep olabilmektedir.
ÇÖREKOTU:
Diyabete ait olarak yapılmış çalışmalarda çörekotunun diyabet üzerine olumlu tesirleri olduğu görülmüştür. Çörekotu tohumunun optimum dozunun 2 g/gün olduğu belirlenmiştir.
GİNKGO BİLOBA:
Ginkgo biloba hem erkeklerde hem bayanlarda kan basıncını azaltarak antihipertansif tesire sahiptir