Diyet kişiye özeldir

Yerküre Sıhhat Örgütü’nün sıhhat raporunda şişmanlık, vücutta çokça ölçüde yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir sıhhat sorunu olarak tanımlanmaktadır. Şiddetli besin alımı, gayrikâfi fizikî aktivite, kalıtım, hormonal nedenler, ruhsal dertler, sigarayı bırakma, alkol tasarrufu üzere faktörlere bağlı olarak gelişen şişmanlık tek başına olduğu üzere komplikasyonları ile de ömür mühletini kısaltan ve ömür kalitesini düşüren önemli bir hastalıktır. Komplikasyonları arasında birinci akla gelenler: Kalp - damar marazları, hipertansiyon, şeker illeti, kimi kanser tipleri, teneffüs rahatsızlıkları, karaciğer yağlanması, safra kesesi illetleri, eklem illetleri, adet düzensizlikleri, kısırlık... formunda sıralanabilir.

Multifaktöriyel bir hastalık olan şişmanlığın tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir. Dahiliye mütehassısı yahut endokrinolog, diyetisyen, fizyoterapist ve psikolog ile ekip halinde tedavi edilmesi durumunda daha sağlıklı sonuçlar alınmaktadır. Tabip tarafından yapılacak klinik muayenenin akabinde elde edilen kan tahlil sonuçları yorumlanarak, kişi diyetisyen eşliğinde tıbbi beslenme tedavisine alınmalıdır. Egzersiz ve davranış değişikliği tedavisinin yerleştirilmesi ile gayeye ulaşılmalı ve kişi müdafaa programına alınmalıdır. 3 ay vadesinde diyet, egzersiz ve davranış değişikliği tedavisi uygulanmadan kimseye ilaç tedavisi ve/veya cerrahi tedavi uygulanmamalıdır.

Öte yandan her gün gazete, mecmua, televizyon üzere kitle muhabere araçlarında onlarca şok diyetler ile karşılaşılmaktadır. Umumi prensipleri emsal olmakla birlikte, diyet kesinlikle bireye kişisel olarak hazırlanmalıdır. Zira herkesin metabolizması birbirinden farklıdır, tıpkı parmak izi üzere. Şahsa şahsi diyet listeleri diyetisyenler tarafından hazırlanmalıdır. Diyetisyenler aldıkları eğitimin gereği olarak beslenme programını şahsa nazaran ayarlayabilen, tıpkı devranda zayıflama diyetlerini ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı sağlayabilecek formda düzenleyebilen insanlardır.

Öte yandan beşerler kitle muhabere araçlarından yahut arkadaşlarından temin ettikleri diyetler ile sonuç almaya çalışmaktadır. Halbuki zayıflama programlarının, kişinin (yaş, cinsiyet, uzunluk uzunluğu, vücut tartısı, fizikî aktivite seviyesi, sosyo - ekonomik durumu, beslenme alışkanlıkları ve içinde bulunduğu fizyolojik durum vb) özelliklerine nazaran kuvvet ve besin öğesi içermesi; ehil ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilmesi ve yavaş (0,5 - 1 kg / hafta) yük kaybı ile bireyin yeni beslenme programını ömür usulü haline getirmesini sağlayabilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki; ayda 6 kg üzerinde yük kaybı metabolik olarak sair sıhhat meselelerine taban hazırlamaktadır. Sabırlı olmak kural. Kişi, yıllar içerisinde aldığı kiloları birkaç haftada vermeye çalışmamalı. Bu uğurda aç karına greyfurt yahut limon suyu içmenin, kabak çekirdeği yemenin, mütemadi maden suyu içmenin, yosun tabletlerinden, kekik sularından ve form çaylarından medet ummanın hiçbir ilmî dayanağı olmadığı üzere; yarardan çok zarar verdiği aşikardır.

“İsveç Diyeti, Bridget Jones Diyeti, Hollywood Diyeti, Model Diyeti, Renk Diyeti, Lahana Çorbası Diyeti, Burçlara Nazaran Diyet, Kan Kümesi Diyeti, Amerikan Kalp Vakfı Diyeti, Atkins Diyeti, Son Baht Diyeti” ve daha yüzlerce garip isimli yahut isimsiz diyet. Evet bu kadar çok diyet listesi ortada dolaşırken neden hala kişilerin kilo meselesi var? Zira bu tip diyetlerin birçok başlangıçta süratli kilo kaybı sağlasa da, kısa bir vade sonra bu kilolar ziyadesiyle geri alınmaktadır. Vücut tartısının süratli kaybı; yağsız vücut kitlesinin daha çok kaybına, bazal metabolizma suratının azalmasına, kaybedilen tartının korunmamasına, birtakım minerallerin seviyelerinin düşmesine neden olmakta ve mevtle bile sonuçlanabilmektedir. Bu tip diyetler sıhhate zarar vermenin ve metabolizmanın bozulmasını sağlayarak ömrü kısaltmanın yanı sıra, kişinin ben bu işi başaramıyorum diyerek umutsuzluğa kapılmasına neden olmaktadır.

Gerçek yük kaybı vücuttaki yağ kitlesinin azalması ile mümkündür. Kas ve su kitlesindeki kayıplar hem sıhhat açısından risklidir hem de kalıcı yük kaybına neden olmamaktadır. Yük kaybının süratli olması öncelikle su, sonrasında kas kitlesindeki azalma ile alakalıdır. Istikrarlı diyetlerde yağ, çok düşük nispetlerde karbonhidrat içeren diyetlerde su ve açlık durumunda kas kaybı olmaktadır.

Sonuç olarak; zayıflama programı şahsa şahsi, bireyin benimseyip, ömür usulü haline getirerek uygulayabileceği, kâfi ve istikrarlı beslenme alışkanlığı kazandırabilecek özellikte olmalıdır. Ayrıyeten obezitenin tedavisinde tek başına diyet tedavisi yerinde olmamakta, beraberinde egzersiz programı ve davranış değişikliği tedavisi de gerekmektedir. Bu bağlamda kısa aralıklarda taşıt kullanılmaması, alışverişe tok karına çıkılması, her lokmadan sonra çatal ve kaşığın tabağa bırakılması, tabağa ziyade yemek alınmaması üzere davranış değişiklikleri hayata geçirilmelidir.