Diyet yaparken dışarı çıktığımda ne yapabilirim ?

Diyet sözü bana da artık çok itici gelmeye başladığı için yaptığımız bu fiile diyet demek istemiyorum. Pekala ne diyelim? Ne dersen de beni kısıtlayacaksın ne de olsa diyenleri duyar üzereyim. Lakin aslında işin aslı o denli değil. Bu mevzuyla ilgili saatlerce konuşabilirim. Velev bu mevzuda sayısız kitap yazılabilir. Hepsinde söylenen şeyler üç aşağı beş yukarı birebir. Pekala nedir bu beslenme konusunda kafana oturmayan? Neyi kabullenemiyorsun? Ya da niçin kabullenemiyorsun?

Bu işin akıllıca ismi sağlıklı beslenme. Sağlıklı beslenmeyi bir hayat stili haline getirmezsen daima kilo meselesi yahut sıhhat sorunu yaşarsın. Yazım bu çerçevede olacak. Bu gerçekleri duymak istemeyen bu noktadan itibaren bırakabilir okumayı. Zira ilerleyen cümlelerde size bir formül yahut tanım vermiycem. Gel vatandaş diyetisyenden çıkma parmak şaklatmalı kilo kaybı garantili bilmemne özü burda demeyeceğim. Neyse gerçek onu anlatacağım size.

Kilo verme sürecine giren insan acilen radarlarını açar. Artık algıda seçicilik olduğunu bildiğimiz bu durumda yolda, mesken oturmasında, cafede, alışverişte, televizyonda, internette vs nerde olduğu kıymetli değil, tüm mecralardan bir haber akışı başlar. Daima bir tanıdık vardır bilmem kimin bilmem kimi ?! o kişi 3 ayda 30 kilo vermiştir hem de yalnızca bilmem ne suyu içerek mesela. Çabucak o su alınır, yararlı mı yararsız mı, dokunur mu dokunmaz mı araştırmadan içmeye başlanır. Sonuç : tekrar hüsraaaann her daim …

Sıkılmadın mı sahiden onu bunu denemekten? Bunun akıllıcasını anlamamak için neden bu kadar inatlaşıyorsun? Nedir senin kafanı kurcalayan? Ne biliyor musun? Al sana yanıt : insanın bitmek bilmeyen mucizelere olan inancı. İşte bu mucize beklentisinden kimler yararlanıyor biliyor musun ? eğitimsiz, eksperim diye geçinen, sıhhatle alakası olmayanlar, ilaç firmaları, doğal ?! ürüncüler, otçular…

Artık yapma bunu kendine. Kullandırma kendini, oynatma sağlığınla. Haydi gel bu vücudun kurallarına bakalım birlikte. Hiç o denli formüller rakamlar vermeyeceğim korkma.

Tarihi gelişimimize bakarsak insanoğlu bin yıllardır avladığı hayvan etleriyle, tabiatta kendinden yetişen zerzevat ve meyvelerle ve köklerle beslendi. İşin bed tarafı şu ki insanın evrimi ve gelişmesi çok süratli gerçekleşti. Bin yıllar boyunca bu kadar doğal beslenen insan gelişe gelişe son 2 bin yılın içinde doğayı çok değiştirdi. Son 50 yılın içinde velev ölçüsüz süratli bir gelişimle besin teknolojisinde çokça çeşitlilik sağladı. Metabolizmanın evrimleşmesi bu kadar kısa müddette olmaz o yüzdendir ki biz şu an eza yaşıyoruz.

Atalarımız çok hareket edip kısıtlı yiyeceğe ulaşırken biz az hareket edip çokça yiyecekle beslenerek çokça kaloriyi vücudumuzda yağ olarak depo ediyoruz. Sonuçta da kaçınılmaz son obezite ve yanlış beslenmeye bağlı bir güruh illete yakalanıyoruz. Bunların tedavisi yeniden beslenmeden geçiyor. Yani yanlış beslenerek bozduğun metabolizmanı sağlıklı ve gerçek beslenerek düzelt. Sokakta gördüğün 10 şahıstan 9’ u kilo vermeye çalışıyor ya da kolesterolünü, şekerini denetim altına almaya çalışıyor ya da reflüsünü, bağırsak sıkıntılarını düzeltmeye çalışıyor. Oysaki tahlil o kadar yalın ki birden fazla insan o yüzden tahlilden saymıyor.

Tahlil etrafın dediği üzere az ye hareket et değil. Az ye pekala ne kadar az? Kime nazaran az? Bilirsin az ve çok göreceli kavramlardır herkesin ölçüleri farklıdır. Hareket et pekala ne kadar et? Ne yaparsan olur da ne yaparsan olmaz ? başlar karıştı mı? Tamam sakin. Herşeyi açıklayacağım.

Öncelikle sağlıklı beslenmek yalnızca kilo vermek isteyenlerin ya da hasta olanların yapması gereken, kilolu olmayanların ya da hasta olmayanların yapmasına gerek olmayan bir şey değil. Bu hususta bir anlaşalım evvel. Sağlıklı beslenme her insanın yapması gereken beslenme formu.

İnsanoğlu besin endüstrideki gelişme müddetince çok ziyade yeni kimyasallar üretti. Tabiatta olmayan, yapay olarak insan tarafından oluşturulan ve işlevi yiyeceklerin başta raf ömrünü uzatmak olmak üzere, homojenlik sağlama, tat verme, renk verme, koruyuculuk, kıvam sağlama, sterilizasyon üzere yiyeceğin kalitesini arttırmanın hedeflendiği yaklaşık 3000 farklı kimyasal ortaya çıktı. Bu kimyasallara her an maruz kalıyoruz ve vücut bunlarla nasıl baş edeceğini bilmiyor. Zira daha metabolizma bu bahiste evrimleşmedi. Bizden tahminen de bin yıl sonraki insan bu kimyasallarla baş etmeği öğrenmiş olacak. Lakin biz edemiyoruz. Münasebetiyle da pek çok illetle boğuşuyoruz.

Geçmişe dönüp bir bakın bakalım. Besinlerde çeşitliliğin, endüstrileşmenin artışı ile ilaç piyasasının da yükselişi tıpkı devirlere denk geliyor mu? Ya da diyabet, kalp ve damar marazlarının, obezitenin, karaciğer yağlanmasının, reflünün, bağırsak illetlerinin artışı birebir vakte denk geliyor mu ?

Biri yazmıştı tam hatırlamıyorum. Diyordu ki 30 yıldır diyet yapıyoruz, 30 yıldır şişmanlıyoruz. Evet neden acep? Bir şeylerin yanlış yapıldığı kesin de nelerin ? bayanın ekonomik hayata katılması ile bir arada meskende yemek pişirilen mesken sayısında azalma oldu. Hazır yemekler üretilmeye başlandı. Hazır yemekler yalnızca ısıtma ile kısa müddette servis edilmeye başlandı. Doğal ki bu yemeklerin bozulmaması ve tatlarının ve imajlarının tüketiciyi tatmin etmesi için içine envai çeşit ek hususu de eklendi. Birden fazla devir yediğin yemekten daha çokça yediğin şey kimyasal karışım çorbası.

Uzun çalışma saatlerinin artmasından ötürü da artık hazır yemeği ısıtmak bile devir aldığından dışarıdan yemek söylemeye başlandı. Hiç hengam ve güç kaybettirmiyordu. Velev dışarıdan yemek söylemek o kadar tanınan bir davranış oldu ki hane hanımları bile yemeğini dışarıdan söylemeye başladı. Haydi canım demeyin danışan görüşmelerimden biliyorum bunu. Dışarıdan alınan yemekler de tabiki sizin mutfağınızda yaptığınız materyallerle yapılmıyor. Kızartma yağlarının kullanılmaktan renginin kahverengine döndüğünü, kıymalara kar etmek için soya kıyması katıldığını, hamur işlerinin margarin ile yapıldığını, yiyeceklere tat versin diye msg ( bir çeşit sonlara tesir eden kimyasal ) katıldığını, imgelerinin hoş olması için renklendirici katıldığını, çalışanların mütemadi değişiklik yapıldığı için hizmet içi eğitim alamadığını ve hijyen malumatlarının olmadığını söylemeden geçemeyeceğim. Pekala nasıl oluyor da bu kadar lezzetli oluyor. Zira içine çok ziyade kıvam arttırıcı ve tatlandırıcı kimyasal ekleniyor. O tatlandırıcıları çıkarsalar hiç biriniz yemezsiniz inanın.

O yüzden en hoşu ve sağlıklısının kendi hanesinde en doğal materyalleri seçerek kendi yaptığın yemekler olduğunu unutma. Mümkün olduğunca gün içinde yemen gerekenleri yanında taşı. Evvelce sefer tasları vardı metal renkli. Herkes öğlen yemeğini alırdı yanına saf arı mekandı. Sonra öğlen yemekleri çalışılan taraftan verilmeye başlandı. Azık endüstride hazırlanan, küçük maliyetli yemeğimsiler çalışanlara lütufmuş üzere verilmeye başlandı. Sonra öğlen yemeği verilmeyen noktalarda beşerler dışarıda yemek yemeye başladılar. Sefer tasları unutuldu. Artık biz öğlen yemeğini yanında götür deyince olur mu o denli şey nasıl yapayım garip olur diyorsun. Lakin eski neslin ne kadar sağlıklı olduğunu anlatmaya gelince herkes köpüre köpüre anlatıyor.

Eski nesil tarlasında, bahçesinde o mevsim ne yetişiyorsa kimyasal ilaç katmadan yetiştirip onu yiyordu. Mevsim dışı zerzevat meyve yiyeceğim üzere hırsları yoktu. Eski nesil ilaçla şişirilmemiş, kendi otlayarak doymuş hayvanların etini, sütünü, yumurtasını yiyordu. Nüfus az olduğu için yetiyordu. Artık nüfus arttı, muhtaçlıklar arttı üretici bu gereksinimlere yetişmek için, verimi arttırmak için, karını arttırmak için kimyasalları devreye soktu. O kimyasallar yediğin et, süt, yumurta ile bil bakalım nereye gidiyor ? tabiki vücuduna.

Eski nesil işine, tarlasına, gezmeye vs daima yürüyerek gidiyordu, biz otomobilden inmez olduk. Eski nesil merdiven inip çıkardı, biz asansörsüz hareket etmiyoruz. Eski nesil konut işlerini kendi yapardı, biz artık birçok işi makinalara yaptırıyoruz. Hal bu türlü olunca tabiki sıhhatsiz beslenme ve az hareket sonucunda herkes kilolu, diyabetli, kalp hastası, eklem hastası vs… eski nesilin daha çokça yediğini ve kilolu olmadığını düşünüyorsan bir de bu taraftan bakmaya başla bence.

Bize dayatılan besinler sağlıklı değil kabul etmek lazım. Besin sanayi yalnızca kendi ürettiği eserin kaliteli ve tüketilebilir olmasına itina gösteriyor. İnsan vücuduna ne üzere yararlar sağlar ya da nasıl zararlar verir düşünmüyorlar. Zira kullanılan kimyasallar zehir değil bir tasarrufta sizi öldürmüyor. Bu kimyasallar vücutta birikim yapa yapa seni hasta ederek öldürüyor. Sonuçta günahlı tek bir kimyasal ya da tek bir eser, tek bir firma olmuyor. Hatalı çoklu kimyasala maruz kalma. Bu durumda kendini müdafaayı öğrenmen gerekiyor.

Akla bir soru geliyor: madem bu kimyasallar kişisi hasta ediyor devlet neden kullanılmasına müsaade veriyor ? çok yanında bir soru. Karşılığı da bir o kadar kolay aslında. Devletin müsaade verdiği dozlarda kullanılıyor. Yani tek tasarrufta sana zarar vermiyor. Lakin bu şekil eserleri herkes farklı sıklıkta kullandığı ve her metabolizma birbirinden farklı detoks kabiliyetine sahip olduğu için kimileri hazır besinleri yediğinde külfet yaşamazken kimileri sıhhat problemleri yaşayabilmekte. Tabiki doz aşımı faktörünü de göz gerisi etmemekte yarar var.

Bu malumatlar ışığında dışarıda yemek zorunda kaldığın vakit nasıl yemelisin ?

Öncelikle mahallî işletmeleri, küçük restaurantları ya da aklığına ve kalitesine güvendiğin yanları tercih et. Mutfağını görebilme imkanın varsa kesinlikle mutfağının pak olup olmadığını gözlemle. Bu senin doğal hakkın. Sen bu üslup denetleme davranışlarını ne kadar önemli bir formda yaparsan işletmeler de hijyene ve mutfak aklığına o kadar itina göstereceklerdir. Aklığını beğenmediğin konumlarda katiyetle yemek yeme.

Ucuz diye bir noktada asla yemek yemeyi tercih etme. Sıhhatinin kıymeti o kadar ucuz değil. Bunu asla unutma.

Fast food restaurantlarda yeme. Kalitesiz ve ucuz materyal, kanserojen pişirme halleri ve deneyimsiz işçi, ölçüsüz ek unsuru yüzünden külliyen sıhhatsiz bir öğün tüketmiş olursun.

Dışarıda et yiyeceksen kıyma halinde değil kuşbaşı formunda şiş ya da ızgara kesim et ( al et ya da tavuk ) tercih et ve yağsız olmasına dikkat et. Yanında kesinlikle bol ölçüde yağsız salata ye ancak salatalık materyallerin uygun yıkanması konusunda eminsen doğal.

Daima dışarıda yemek yemek zorunda kalıyorsan belirli tarafların olsun güvendiğin mahallerde ye.

Zeytinyağlı yiyeceksen kesinlikle mevsim sebzelerini tercih et ve tekrar küçük ve ak tarafları tercih et. Emin ol çok kişinin çalıştığı dükkanlardan daha ihtimamlı yapıyorlar yemeklerini.

Salata tehlikeli olan besinlerden zira birçok bölgede sebzeler pek güzel yıkanmıyor. Diyetteyim şık bir salata yiyeyim derken hastalık kapma riskin de oluşabilir. Mevsim sebzelerini tercih et ve paklığına güvendiğin mekanlarda salata ye. Salatanı sossuz iste sen kendin yağını ekle zira salata sosları çok kalori içerir. Birden fazla kişi kalorisiz bir salata yiyorum derken yalnızca soslardan ötürü çok yüksek kalorileri alır.

Birkaç çeşit yemek yiyeceksen kesinlikle mide hacmini dolduracak olan çorba ile başlangıç yap. Yanında ya ızgara et ya da zerzevat yemeği tercih edebilirsin. Şayet yemeğin çok yağlıysa üzerindeki yağı kaşıkla atabilirsin. Ben umumide o denli yapıyorum. Zerzevat yemeğinin yanında yoğurt ya da cacık tercih edebilirsin. Ekmek ya kullanma ya da bir iki dilimle sonla. Et yiyorsan da, uygun yıkanmış yağsız ya da çok az yağlı salata ile doyumu sağlayabilirsin.

Yolda giderken bişeyler yemek istiyorum diyorsan saf pastanelerden simit ve ya poğaça ya da saf büfelerden tost alıp yanında bir ayranla öğün geçiştirmesi yapabilirsin. Lakin yediğin besinin kesinlikle margarin ile yapıldığını ve çok kullanırsan damar tıkanıklığına sebep olacağını unutma.

Soğuk sandviçler biraz tehlikeli olabilir. İçine konulan materyaller saklama koşulları müsait değilse bozulabilir bu da sende besin zehirlenmesi yapabilir. O yüzden soğuk sandviç alırken kesinlikle soğuk dolapta saklanmasına ve kalorisi düşük olması için de sossuz olmasına dikkat et. Nezih olması konusunda ise yeniden güvendiğin bölgelerden almaya dikkat et.

Abur cubur dediğimiz paketli besinlerden muhakkak uzak dur. Etiketlerini okuyup içeriğine bakarsan neresinden tutacağını şaşırabilirsin. Hele hele evladına asla yedirme. Haydi canım abur cubur yemeyen evlat var mı diye düşünebilirsin. Emin ol var. Şayet evladına daha küçükken abur cubur yedirmez ve sıhhatsiz olduklarını anlatırsan ileride senin denetimin altından çıktığında bile kullanmak istemeyecektir. Çok sık kullanılan sıhhatsiz besinleri yemek zorunda olduğunu düşünme. Ve çok sık kullanıldığı için sıhhatsiz olmayacakları yanılgısına kapılma. Unutma sigaranın sıhhat üzerine zararları şimdi bilinmezken sigara reklamları da yapılıyordu.

Hazır meyve sularını kullanma. Şeker eksiz olanlarını bile. Sağlıklı olan taze sıkılmış meyve suyu içmen. Daha sağlıklısı meyve olarak yemek lakin o farklı. Dışarıda bişeyler içmek istersen diye taze sıkılmış meyve suyu içebilirsin diyorum. Tatlandırıcılı ya da şekerli, asitli, karbondioksitli içecekleri içme. İçecekte tercihin yeni demlenmiş çay, bitki çayı, sade kahveler, taze sıkma mevsim meyve suları, sade maden suları, ayran ve su olmalı.

Marketten ya da büfeden atıştırmalık almak istersen şeker eksiz ve mümkün olduğunca eksiz ya da az ekli kraker, bisküvi, çerez usulü besinleri tercih edebilirsin.