Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Diz kireçlenmesi nedir?
Kireçlenme yani artroz basitçe eklem kıkırdaklarının yıpranmasına bağlı olarak ortaya çıkan eklem rahatsızlığı olarak tanımlanabilir. Yıpranan kıkırdaklar dökülerek incelir ve sert kemik yüzeyleri darbelere karşı korunmasız kalır. Devranla eriyen ve incelen kıkırdak kemiklere çok yük gelmesine sebep olur. Bu ölçüsüz yüklenme eklem kemiklerinde halk arasında kireçlenme, tıp lisanında osteofit denilen sivri kemik çıkıntılara neden olur. Bu yeni kemik çıkıntılar seri oluşturan anatomik yapılar üzerinde basınç oluşturarak ağrıya neden olur.
Diz kireçlenmesinin sebepleri nelerdir?
Diz kireçlenmesinin sebepleri arasında birinci olarak yaş faktörü ön plana çıkmaktadır. Teknik olarak 38 yaşından sonra primer dediğimiz rastgele ikincil bir sebep olmadan ortaya çıkan diz artrozu gelişebilir. Kişi yaşlandıkça artroz gelişme talihi da yaşa koşut olarak artar. Memleketimiz nüfusu da yerküre nüfusu ile birlikte yaşlanmaktadır ve münhasıran diz artrozu giderek daha sık görülmektedir. Diz artrozunun yaşlanma dışında başka sebepleri genetik yatkınlık, kilo, haddinden fazla kullanma, diz yapısında çocukluktan varolan yada sonradan gelişen bozulma, travma ve diz ameliyatları sayılabilir.
Diz kireçlenmesinde genetik yatkınlık ne kadar tesirlidir?
Genetik yatkınlık diz kireçlenmesine yer hazırlar lakin her devir diz artrozuna neden olmaz. Aile çalışmaları diz kireçlenmesine ailesel yatkınlık oluğunu göstermekle birlikte tek yumurta ikizlerinden birinde diz kireçlenmesi varken başkasında olmayabileceği gösterilmiştir. Bu nedenle çevresel faktörler üzerinde durulmaktadır.
Diz kireçlenmesinde kilo ne kadar değerlidir?
Ne enteresandır ki insan vücudunda kiloya diz kadar hassas olan diğer bir eklem yoktur. Ayak bileği ve kalça e eklemi de tıpkı yükü taşımakla birlikte neden kilolu kişilerin dizlerinde kireçlenme olduğu lakin ayak bilekleri ve kalça eklemlerinde kireçlenme ortaya çıkmadığı bilinmemektedir. Kilo dize binen mekanik yükü artırmaktadır. Bu artış çömelme ,merdiven inip çıkma üzere aktivitelerde çok daha çokça olmaktadır. Kişinin fazladan aldığı her kilo kat kat ziyade olarak diz eklemi kıkırdaklarına yansımaktadır. Bu da kıkırdak yıpranmasını yani kireçlenmeyi hızlandırmaktadır. Dizleri ağrıyan hastalar için en büyük tehlike yürüme akt ivitesinin ağrı nedeniyle azalmasıdır. Yürümesi azalan hastanın günlük kalori tüketimi de o nispette azalır ve hasta daha çokça kilo alır. Artan kilo seri daha da kötüleştirir ve bu da yürümeyi yeterlice zorlaştırır. Sonuçta hasta her yıl 4-6 kilo alarak şişmanlamaya devam eder. Bir noktadan sonra bu kısır döngüyü geri çevirme imkanı kalmayacaktır. Yani özetle diz kireçlenmesinde kiloyu terazinin bir kefesine koyup gayri tüm sebepleri beraberce öbür kefeye koyabilirsiniz.
Dizlerin şiddetli kullanılması ve oturma alışkanlıkları tesirli midir ?
Yeniden dizlerin çok kullanılması ki bunu şoförlük, çiftçilik, profosyonel sporculuk üzere mesleklerde sık görüyoruz eklem aşınmasını hızlandırarak kireçlenmeye sebebiyet verir. Devletimizde bu meslek öbeklerine hane hanımlığını da eklememiz gerekir . Konut hanımları mekan silerken, aklık yaparken dizleri üzerinde çalışmayı alışkanlık haline getirmişlerdir. Bu üzere işleri yaparken münhasıran diz kapağı ardındaki kıkırdakta mikrohasar oluşmaktadır. Mesken hanımı şayet kiloluysa bu tip aktivitelerin ekleme tesiri çok daha ziyade olmaktadır. Birde bağdaş kurarak yada seri devamlı kalça altına alarak oturma alışkanlığı da dize zarar verebilmektedir.
Merdivensiz apartman dairelerinde oturanlar yahut dubleks meskende oturanlar da gün içinde devamlı merdiven inip çıktıklarından ötürü dizleri açısında risk altındadırlar. Merdiven seri en çok zorlayan aktivitelerin başında geldiğinden kireçlenmeye taban hazırlamaktadır.
Travma ve dizden geçirilen menisküs operasyonları kireçlenme yapar mı?
Dizden geçirilmiş travmalar ki memleketimizde bunu en çok düşmeler sonucu görüyoruz, eklem kıkırdaklarının dökülmesine sebep olarak yeniden sekonder kireçlenmeye sebep olmaktadır. Dizden geçirilen meniskus, ön çapraz bağ yaralanması uzun vadede diz biyomekaniğini bozarak diz kireçlenmesine sebep olmaktadır. Dizlere yönelik olarak yapılan menisküslerin alınması biçiminde operasyonlar kısa vadede ağrıyı geçirse de uzun vadede diz biyomekaniğini bozduğundan kireçlenmeye sebep olabilmektedir.
Diz kireçlenmesi kader midir ?
Yukarda saydığımız kireçlenme sebeplerine bakarsanız genetik yatkınlık dışında kalan tüm sebepleri bir halde düzeltebileceğiniz yada tesirlerini azatabileceğinizi görebilirsiniz. Genetik olarak yatkınlığı olan bir birey kilo alırsa yada dizini uygunsuz formda çok kullanırsa yahut dizlerinden travma geçirirse kireçlenme nerdeyse kaçınılmaz olmaktadır. Halbuki genetik yatkınlığı olsa bile kişi zayıfsa, dizlerine âlâ bakmışsa , travmaya maruz bırakmamışsa kireçlenme ortaya çıkmayacaktır. Sonuçta kireçlenme aslında kader değildir ve büyük ölçüde kaçınılabilir bir sıhhat problemidir.
Tedavide neler yapılmalıdır?
Pekala kireçlenme ortay çıktığında neler yapılmalıdır? Daha öncede söylediğim üzere kişi kilosunu terazinin bir kefesine sair tüm sebepleri sair kefesine koymalıdır. Diz artrozu olan kişi kilo almaya devam ederse girdiği kilo alma-artroz-yürüme azlığı-kilo alma kısır döngüsünden çıkması mümkün olmaz. Bu nedenle gerekirse profosyonel yardım alıp kesinlikle kilo denetimi sağlanmalıdır. Burada biz hekimlere düşen hastanın ağrısını kesip yürümesini sağlamaktır ki böylelikle kilo verebilsin. Hafif ve orta seviye vakalarda fizik tedavi, kıkırdak gözetici bir ekip ilaçların eklem içine enjeksiyonu, ozon enjeksiyonu, fizik tedavi sıkça kullandığımız tesirli sistemlerdir. Ağır vakalarda ise kesinlikle kortizon enjeksiyonu yapılmalıdır. Kortizon korkulduğu üzere bir ilaç olmayıp çok sık yapılmadıkça önemli yan tesirleri yoktur ve son radde tesirlidir. Senede dört defa kadar yapılabilir. Hafif vakalarda ozon enjeksiyonu ile de başarılı sonuçlar alınmaktadır. Son yıllarda eklem içine memleketimizde şimdi olmayan yeni bir kadro ilaç enjeksiyonları da denenmektedir. Bütün tedavilerin değişmez modülü ise kas kuvvetlendirme egzersizleridir. Seri zorlamadan yapılacak kas güçlendirme egzersizleri ile diz biyomekaniği sağlamlaştırılarak kireçlenmenin suratı azaltılmaktadır. Biz kendi kliniğimizde daha çok fizik tedavi, egzersiz ve eklem içi ilaç enjeksiyonu kombinasyonlarını kullanmaktayız. Antiromatizmal ilaçlar, glukozamin ve gibisi besin destekleri ise kireçlenmenin suratını azaltmamakla bir arada hastaların ağrılarını azalttıklarından kullanılabilrler.
Tüm bu usullerle ağrılarını geçiremediğimiz hasta olursa yaşı ve umum sıhhat durumları da iyiyse total diz protezi amelityalarını önermekteyiz. Diz içini temizlemeye yönelik ameliyatların etkisiz olduğu gösterilmiştir. Yalnızca diz içinde eklem faresi olarak isimlendirdiğimiz muaf kesimler varsa yahut yırtık meniskus kesimleri diz kilitlenmesine sebep oluyorsa temizleme operasyonu yapılmalıdır. Kitlenme yapmayan meniskus yırtıkları cerrahisiz tedavi edilmelidir ve bu tip ameliyatlar için kesinlikle cerrah dışında bir fizik tedavi bilirkişisinden görüş alınmalıdır. Hasta ameliyat öncesi egzersiz, gerekirse enjeksiyon ve fizik tedavi ile ameliyat sonrasına hazırlanmalıdır. Total diz protezi ameliyatlarından sonra kesinlikle uzun bir fizik tedavi rehabilitasyon programı uygulanmalıdır.
Unutulmamalıdır ki diz kireçlenmesinin tedavisinde asıl hedef kireçlenmenin ortaya çıkmasını önlemek olmalıdır. Bununla bir arada diz kireçlenmesi ortaya çıkmışsa, hastayı cerrahiye başvurmasına gerek kalmayacak biçimde düzgün tutmak için gerekli tüm tedaviler uygulanmalıdır. Bu da kişinin kendi çabası ve tabibinin o hasta için optimal tedavi seçeneklerini kullanması ile mümkündür.
Sağlıcakla kalın.
Doç.Dr.Cengiz Bahadır, MS
Kireçlenme yani artroz basitçe eklem kıkırdaklarının yıpranmasına bağlı olarak ortaya çıkan eklem rahatsızlığı olarak tanımlanabilir. Yıpranan kıkırdaklar dökülerek incelir ve sert kemik yüzeyleri darbelere karşı korunmasız kalır. Devranla eriyen ve incelen kıkırdak kemiklere çok yük gelmesine sebep olur. Bu ölçüsüz yüklenme eklem kemiklerinde halk arasında kireçlenme, tıp lisanında osteofit denilen sivri kemik çıkıntılara neden olur. Bu yeni kemik çıkıntılar seri oluşturan anatomik yapılar üzerinde basınç oluşturarak ağrıya neden olur.
Diz kireçlenmesinin sebepleri nelerdir?
Diz kireçlenmesinin sebepleri arasında birinci olarak yaş faktörü ön plana çıkmaktadır. Teknik olarak 38 yaşından sonra primer dediğimiz rastgele ikincil bir sebep olmadan ortaya çıkan diz artrozu gelişebilir. Kişi yaşlandıkça artroz gelişme talihi da yaşa koşut olarak artar. Memleketimiz nüfusu da yerküre nüfusu ile birlikte yaşlanmaktadır ve münhasıran diz artrozu giderek daha sık görülmektedir. Diz artrozunun yaşlanma dışında başka sebepleri genetik yatkınlık, kilo, haddinden fazla kullanma, diz yapısında çocukluktan varolan yada sonradan gelişen bozulma, travma ve diz ameliyatları sayılabilir.
Diz kireçlenmesinde genetik yatkınlık ne kadar tesirlidir?
Genetik yatkınlık diz kireçlenmesine yer hazırlar lakin her devir diz artrozuna neden olmaz. Aile çalışmaları diz kireçlenmesine ailesel yatkınlık oluğunu göstermekle birlikte tek yumurta ikizlerinden birinde diz kireçlenmesi varken başkasında olmayabileceği gösterilmiştir. Bu nedenle çevresel faktörler üzerinde durulmaktadır.
Diz kireçlenmesinde kilo ne kadar değerlidir?
Ne enteresandır ki insan vücudunda kiloya diz kadar hassas olan diğer bir eklem yoktur. Ayak bileği ve kalça e eklemi de tıpkı yükü taşımakla birlikte neden kilolu kişilerin dizlerinde kireçlenme olduğu lakin ayak bilekleri ve kalça eklemlerinde kireçlenme ortaya çıkmadığı bilinmemektedir. Kilo dize binen mekanik yükü artırmaktadır. Bu artış çömelme ,merdiven inip çıkma üzere aktivitelerde çok daha çokça olmaktadır. Kişinin fazladan aldığı her kilo kat kat ziyade olarak diz eklemi kıkırdaklarına yansımaktadır. Bu da kıkırdak yıpranmasını yani kireçlenmeyi hızlandırmaktadır. Dizleri ağrıyan hastalar için en büyük tehlike yürüme akt ivitesinin ağrı nedeniyle azalmasıdır. Yürümesi azalan hastanın günlük kalori tüketimi de o nispette azalır ve hasta daha çokça kilo alır. Artan kilo seri daha da kötüleştirir ve bu da yürümeyi yeterlice zorlaştırır. Sonuçta hasta her yıl 4-6 kilo alarak şişmanlamaya devam eder. Bir noktadan sonra bu kısır döngüyü geri çevirme imkanı kalmayacaktır. Yani özetle diz kireçlenmesinde kiloyu terazinin bir kefesine koyup gayri tüm sebepleri beraberce öbür kefeye koyabilirsiniz.
Dizlerin şiddetli kullanılması ve oturma alışkanlıkları tesirli midir ?
Yeniden dizlerin çok kullanılması ki bunu şoförlük, çiftçilik, profosyonel sporculuk üzere mesleklerde sık görüyoruz eklem aşınmasını hızlandırarak kireçlenmeye sebebiyet verir. Devletimizde bu meslek öbeklerine hane hanımlığını da eklememiz gerekir . Konut hanımları mekan silerken, aklık yaparken dizleri üzerinde çalışmayı alışkanlık haline getirmişlerdir. Bu üzere işleri yaparken münhasıran diz kapağı ardındaki kıkırdakta mikrohasar oluşmaktadır. Mesken hanımı şayet kiloluysa bu tip aktivitelerin ekleme tesiri çok daha ziyade olmaktadır. Birde bağdaş kurarak yada seri devamlı kalça altına alarak oturma alışkanlığı da dize zarar verebilmektedir.
Merdivensiz apartman dairelerinde oturanlar yahut dubleks meskende oturanlar da gün içinde devamlı merdiven inip çıktıklarından ötürü dizleri açısında risk altındadırlar. Merdiven seri en çok zorlayan aktivitelerin başında geldiğinden kireçlenmeye taban hazırlamaktadır.
Travma ve dizden geçirilen menisküs operasyonları kireçlenme yapar mı?
Dizden geçirilmiş travmalar ki memleketimizde bunu en çok düşmeler sonucu görüyoruz, eklem kıkırdaklarının dökülmesine sebep olarak yeniden sekonder kireçlenmeye sebep olmaktadır. Dizden geçirilen meniskus, ön çapraz bağ yaralanması uzun vadede diz biyomekaniğini bozarak diz kireçlenmesine sebep olmaktadır. Dizlere yönelik olarak yapılan menisküslerin alınması biçiminde operasyonlar kısa vadede ağrıyı geçirse de uzun vadede diz biyomekaniğini bozduğundan kireçlenmeye sebep olabilmektedir.
Diz kireçlenmesi kader midir ?
Yukarda saydığımız kireçlenme sebeplerine bakarsanız genetik yatkınlık dışında kalan tüm sebepleri bir halde düzeltebileceğiniz yada tesirlerini azatabileceğinizi görebilirsiniz. Genetik olarak yatkınlığı olan bir birey kilo alırsa yada dizini uygunsuz formda çok kullanırsa yahut dizlerinden travma geçirirse kireçlenme nerdeyse kaçınılmaz olmaktadır. Halbuki genetik yatkınlığı olsa bile kişi zayıfsa, dizlerine âlâ bakmışsa , travmaya maruz bırakmamışsa kireçlenme ortaya çıkmayacaktır. Sonuçta kireçlenme aslında kader değildir ve büyük ölçüde kaçınılabilir bir sıhhat problemidir.
Tedavide neler yapılmalıdır?
Pekala kireçlenme ortay çıktığında neler yapılmalıdır? Daha öncede söylediğim üzere kişi kilosunu terazinin bir kefesine sair tüm sebepleri sair kefesine koymalıdır. Diz artrozu olan kişi kilo almaya devam ederse girdiği kilo alma-artroz-yürüme azlığı-kilo alma kısır döngüsünden çıkması mümkün olmaz. Bu nedenle gerekirse profosyonel yardım alıp kesinlikle kilo denetimi sağlanmalıdır. Burada biz hekimlere düşen hastanın ağrısını kesip yürümesini sağlamaktır ki böylelikle kilo verebilsin. Hafif ve orta seviye vakalarda fizik tedavi, kıkırdak gözetici bir ekip ilaçların eklem içine enjeksiyonu, ozon enjeksiyonu, fizik tedavi sıkça kullandığımız tesirli sistemlerdir. Ağır vakalarda ise kesinlikle kortizon enjeksiyonu yapılmalıdır. Kortizon korkulduğu üzere bir ilaç olmayıp çok sık yapılmadıkça önemli yan tesirleri yoktur ve son radde tesirlidir. Senede dört defa kadar yapılabilir. Hafif vakalarda ozon enjeksiyonu ile de başarılı sonuçlar alınmaktadır. Son yıllarda eklem içine memleketimizde şimdi olmayan yeni bir kadro ilaç enjeksiyonları da denenmektedir. Bütün tedavilerin değişmez modülü ise kas kuvvetlendirme egzersizleridir. Seri zorlamadan yapılacak kas güçlendirme egzersizleri ile diz biyomekaniği sağlamlaştırılarak kireçlenmenin suratı azaltılmaktadır. Biz kendi kliniğimizde daha çok fizik tedavi, egzersiz ve eklem içi ilaç enjeksiyonu kombinasyonlarını kullanmaktayız. Antiromatizmal ilaçlar, glukozamin ve gibisi besin destekleri ise kireçlenmenin suratını azaltmamakla bir arada hastaların ağrılarını azalttıklarından kullanılabilrler.
Tüm bu usullerle ağrılarını geçiremediğimiz hasta olursa yaşı ve umum sıhhat durumları da iyiyse total diz protezi amelityalarını önermekteyiz. Diz içini temizlemeye yönelik ameliyatların etkisiz olduğu gösterilmiştir. Yalnızca diz içinde eklem faresi olarak isimlendirdiğimiz muaf kesimler varsa yahut yırtık meniskus kesimleri diz kilitlenmesine sebep oluyorsa temizleme operasyonu yapılmalıdır. Kitlenme yapmayan meniskus yırtıkları cerrahisiz tedavi edilmelidir ve bu tip ameliyatlar için kesinlikle cerrah dışında bir fizik tedavi bilirkişisinden görüş alınmalıdır. Hasta ameliyat öncesi egzersiz, gerekirse enjeksiyon ve fizik tedavi ile ameliyat sonrasına hazırlanmalıdır. Total diz protezi ameliyatlarından sonra kesinlikle uzun bir fizik tedavi rehabilitasyon programı uygulanmalıdır.
Unutulmamalıdır ki diz kireçlenmesinin tedavisinde asıl hedef kireçlenmenin ortaya çıkmasını önlemek olmalıdır. Bununla bir arada diz kireçlenmesi ortaya çıkmışsa, hastayı cerrahiye başvurmasına gerek kalmayacak biçimde düzgün tutmak için gerekli tüm tedaviler uygulanmalıdır. Bu da kişinin kendi çabası ve tabibinin o hasta için optimal tedavi seçeneklerini kullanması ile mümkündür.
Sağlıcakla kalın.
Doç.Dr.Cengiz Bahadır, MS
