Dizi İhracatında Hollywood'dan Sonra Dünya İkincisiyiz: Bu Başarının Sırları Neler?

Türkiye'nin son yıllardaki en kıymetli ihracat kalemi, televizyon dizileri. Dünyanın birçok ülkesinde ilgiyle izlenen ve meşhur Brezilya dizilerinin yerini alan Türk dizilerinin bu muvaffakiyetinin sırlarını inceledik. Uygun okumalar!
Kaynak: ...

Türkiye, ABD'den sonra en çok dizi ihraç eden ikinci ülke pozisyonunda.



Bu muvaffakiyetin birçok sırrı var. Birtakım üretimciler, dizilerin anlattıkları öykülerin kozmik nitelik taşımasının gördükleri ilgide hisse sahibi olduğunu söylüyor. Ayrıyeten Türkiye'nin Avrupa ve Asya ortasında köprü fonksiyonu gören kendine has pozisyonu ve kültürel yapısı, dizilerin dünyanın farklı noktalarında ilgiyle izlenmesine katkı sağlıyor.

Türk dizi dalındaki çalışma temposu, ABD ve Avrupa ile kıyaslanamayacak kadar ağır.



Her hafta 100-150 dakika uzunluğunda dizi kısımları, yapım kalitesinden ödün vermeden yazılıyor, çekiliyor ve kurgulanıyor. Oyuncuların ve set takımının ABD ve Avrupa'daki bölümlerde olduğu üzere uzun süren hazırlık süreçlerinden geçme ve provalar alma üzere imkanları bulunmuyor. Reklam nesillerinin sayılarının sabit tutulması için öngörülen bu uzun mühletler, bölüm işçilerinin yıllardır süren protestolarına karşın bir türlü kısaltılamıyor. Hasılı 'yerli dizi, yersiz uzun'; lakin bu durum, Türk dizilerinin dünya genelinde gördüğü ilgiye mahzur değil.

"Diriliş: Ertuğrul", büyük ilgi gören Türk dizilerinden biri.



Yurtdışında en çok ilgi gören Türk dizileri, 'pembe dizi' biçimine yakın melodramlar ve entrika yüklü, kostümlü tarihi dramalar. Ortadoğu'da büyük ilgiyle izlenen "Diriliş: Ertuğrul", 'Türk Game of Thrones'u' olarak biliniyor ve bilhassa Pakistan'da çok önemli bir hayran kitlesine sahip. Urduca dublajlı olarak gösterilen dizi, bilhassa aileler tarafından ilgiyle izleniyor.

Diziler ilgiyle izlense de, eleştirmenlerin dikkat çektiği değerli bir husus var.



Kimi eleştirmenler, "Diriliş: Ertuğrul" ve "Payitaht: Abdülhamit" üzere TRT'de yayınlanan dizilerin, tarihi konuların siyasi emellere yönelik tahrif edilmesine yol açtığını savunuyor. Türk hükümetinin bu çeşit diziler vasıtasıyla belirli bir siyasi görüşü yücelttiği, dizilerin tarihi siyasi bir pencereden yorumladığı ve objektif olmadığı söyleniyor. Örneğin "Payitaht" dizisinde iki dönem boyunca riyakar ve komplocu bir berbat adam olarak tanıtılan Theodor Herzl'in aslında İsrail'in manevî önderlerinden biri oluşu, hassas bahislerin bir çeşit televizyon cümbüşü olarak sunulduğu tenkitlerine yol açıyor.

Türk televizyonlarında nelerin gösterilebileceği konusunda büyük kısıtlamalar mevcut.



Bilindiği üzere, Türk televizyonlarında nelerin gösterilip gösterilemeyeceğine karar veren RTÜK isimli bir kurumumuz mevcut. Devleti yöneten siyasi iradenin görüşlerine nazaran televizyon yayınlarını şekillendiren bu kurum; seks, uyuşturucu, küfür ve en çok da eşcinsellik üzere mevzuları sağlam birer 'tabu' olarak kıymetlendiriyor. Erkeklik, güç, dürüstlük ve maçoluk üzere kıymetler ise her vakit ön planda.

RTÜK'ün bu tıp uygulamaları, bölüme hem avantaj hem de dezavantaj olarak yansımış.



Birçok ülkede ilgiyle izlenen ''Çukur" dizisinin imalcisi Yamaç Okur, RTÜK sansürünün sonlarının aşikâr olmadığının altını çiziyor. Okur'a nazaran bu durum dizi müelliflerini, imalcileri ve televizyon kanallarını otosansüre itiyor. Lakin üniversal kıymetlerin yüceltildiği, küfür ve cinsellik içermeyen bu dizilerin tüm dünyadaki aileler tarafından rahatlıkla izlenebilir nitelikte olması kıymetli bir avantaj. Dizilerin 'steril' olması, tüm dünyadaki aileler tarafından tercih edilmelerinde kıymetli bir etken.

Dünya genelinde yükselen muhafazakarlık da dizilerin popülerliğinde tesirli olmuş.



Yeni periyot Türk dizilerinde güçlü bayan karakterler yer alsa da çoklukla son kelamı erkek söylüyor. Güç her vakit ataerkil karakterlerin elinde; her şey onların denetiminde. Bu durum, dünya genelinde yükselen (ve bilhassa pandemi öncesinde tepeyi gören) muhafazakarlık trendi ile birlikte, Türk dizilerinin dünya çapında gördüğü ilgide rol oynamış üzere görünüyor.

Diziler, Türkiye'deki turizm bölümüne de yarar sağlıyor!



Şili, Uruguay, Pakistan, Sırbistan, Romanya, Ermenistan hatta ABD üzere ülkelerde Türk dizilerini ilgiyle takip eden, hatta dizilerin geçtiği yerleri görmek için Türkiye'yi ziyaret eden çok sayıda turist de var! Diziler sayesinde Türkiye'ye gelip Türkçe öğrenenlerin sayısı da azımsanamayacak kadar fazla.

Türk dizilerinin başarısı, bölümü yakından tanıyanları bile şaşırtıyor!



Önümüzdeki iki yıl içinde Türk dizi sektörünün 1 milyar doların üzerinde ciro yapacağı varsayım ediliyor. Bu da dizi kesimini yakından inceleyenlerin bile öngörmediği, devasa bir sayı. Ve dünya geneline yayılan Türk dizisi çılgınlığı,  en azından yakın bir vakitte sona erecek üzere görünmüyor.