DNA bankası

DNA bankası DNA profillerinden ama 'bir soruşturma kovuşturma ya da özel hukuk uyuşmazlığında gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi veya kimlik tespiti' için yararlanılabilecek Mahkeme hâkim veya savcı bankadan bir kişiye ilişkin DNA profilleriyle sisteme belirli DNA profillerinin karşılaştırılmasını isteyebilecek Suçları aydınlatmada kritik ağırlık taşıyan DNA bankasının kurulması için yasa taslağı hazırlandı Türkiye fazla hassas bir alanda en önemli adımı attı; Yargı Bakanlığı 'DNA Verileri ve Türkiye ulusal DNA veri bankası kurulması hakkında kanun tasarısı' taslağı hazırladı Kasıt 'kimlik tespiti ya da adli amaçla DNA örneklerinin alınması çözümleme yapılması verilerin saklanması verilerden yararlanılması' Gizlilik ihlaline ve yetersiz DNA analizi yapanlara dört buçuk yıla dek hapis öngören bu işlemlerde Adli Tıp Jandarma ve Emniyet'i yetkili kılan dizayn testlerin özel laboratuvarlarca yapılmasına da ihtimal sağlıyor Bir kişiyi diğerlerinden ayırt etmeye yarayan en özel bilgileri barındıran DNA karakteristiklerini depolamayı ve kullanmayı olası kılacak düzenleme yolda Hak Bakanlığı 44 maddelik 'DNA verileri ve Türkiye milli DNA data bankası kanunu tasarısı'na son şeklini saptamak için ilgili kurumlardan manzara istedi Tasarıda bankaya konulacak DNA profili elde etmeye yönelik biyoloji ile ilgili örnekler 'kan tükürük doku kemik tırnak saç ve sözde oluşumları' olarak sıralandı Bir sene içinde kurulacak DNA Bankası'nın özerkliği bulunacak fakat 'başbakanlıkla ilgili' kuruluş statüsünde olacak Bankanın başkanını da başbakan seçecek Banka bir sene içinde kurulacak kuruluş tamamlanana kadar bu görevler Adli Tıp Kurumu Jandarma ve Emniyet'ten bilirkişi personel yardımıyla yerine getirilecek DNA veri tabanı için 'DNA analizi sonucu elde edilen kişiye özgü DNA profillerinin kodlandırıldığı bilgilerin tutulduğu bilgi tabanı' tanımı yapan taslağa kadar banka şöyle çalışacak: Rıza koşul: DNA analizi fakat bu kanunda ve diğer kanunlara uygun şekilde ve ancak yasal amaçlarla ilgili kişinin açık rızasıyla yapılabilecek DNA verilerinin hukuka ve dürüstlük kurallarına yerinde işlenmesi kesin süreyle saklanması doğru olması ve gerektiğinde güncellenmesi gerekecek Kimlere çözümleme yapılacak?: DNA analizi Suç Oluşturan Muhakemesi Kanunu (CMK) çerçevesinde vücuttan bir suç sebebiyle durum yerinden kim olduğunu saptamak nedeniyle hukuki ve fiili sebeplerle kimliği saptanamayan kişilerle beden parçaları ve ölmüş kişilerden görevleri nedeniyle hayati risk taşıyanlardan ve gönüllü kişilerden alınan biyolojik örnekler üstünde yapılabilecek Savcı gözetiminde: Biyoloji Ile Ilgili misal ama savcı gözetiminde alınabilecek Örneklerin kime ait olduğu analizi yapacak görevlilerden 'kodlanarak' kuytu tutulacak DNA analizi yapmaya Adli Tıp Kurumu Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı yetkili olacak Fakat Sağlık Durumu Bakanlığı öteki reel ve tüzelkişilere ait laboratuvarlara da DNA analizi yapma izni verebilecek Nasıl kullanılacak?: Banka bünyesinde açıklanmış DNA profillerinden ama 'bir soruşturma kovuşturma ya da özel hukuk uyuşmazlığında gerçeğin ortaya çıkarılabilmesi ya da kimlik tespiti' için yararlanılabilecek Mahkeme hâkim veya savcı bir kişiye ilişkin DNA profilleriyle sisteme belirtilmiş DNA profillerinin karşılaştırılmasını bankadan isteyebilecek Bu karşılaştırmada diğer bir suçun işlendiği şüphesini uyandıracak bir eşleştirme elde edilirse sonucu hemencecik savcılığa bildirilecek Beş sene saklanacak: Gönüllü kişi kendisinden örnek alınmadan önce bu örnekler üstünde ne türlü işlemler yapılacağı nerede ve nasıl saklanıp kullanılacağı gibi konularda aydınlatılıp tutanak düzenlenecek Birey kendisine ait profillerin silinmesini isteyebilecek DNA analizi için laboratuvara gönderilen biyolojik örnekler sonuç alındıktan daha sonra yetkililerce tutanakla değil edilecek Örneklerden elde edilen izolatlar en az beş yıl saklanacak ama gönderen makam isterse yok edilecek Yurtdışına aktarılabilecek: Biyoloji Ile Ilgili örnek veren birey DNA profillerini karakter haklarının korunması için yurtdışına da aktarabilecek Bunun için yabancı ülkede eşdeğer ve etkili koruma koşulu aranacak Sisteme kodlarla girilecek: DNA profilleri sisteme kodlanarak kaydedilecek DNA veri bankası sistemi 'adli amaçlı' ve 'diğerleri' edinmek üzere iki belli başlı dizinden oluşacak Bütün işlemler bakımlı: Profillerin karşılaştırılması ya da eşleştirilmesiyle DNA verilerinin elde edilme işlemlerinin tümü rahat olacak Adli amaçlı DNA profilleri oysa adli amaçlı dizindeki profillerle karşılaştırılabilecek DNA suçları İşlenecek suçlara TCK'ya tarafından verilecek cezalar benzeri oranında artırılarak uygulanacak # Usule tutarsız olarak DNA analizi için biyolojik örnek alanlarla yetkili olmadığı halde DNA analizi yapanlara dokuz aydört buçuk sene hapis # Hukuka aykırı olarak DNA verilerini açıklayan yayan başkasına veren ele geçiren ve aktaranlara bir buçuk yıldan altı yıla kadar hapis # Biyolojik örneklerin saklanması ya da yok edilmesine ilişkin hükme uymayanlara dokuz aybir buçuk sene hapis Bilimselse canice yok 'Tıbbi ahlak kuralları çerçevesinde bir hastalığın tanı ve tedavisiyle bilimsel araştırma ve deney nedeniyle yapılan DNA analizleri' yapanlara ise canice verilmeyecek Unutacaklar! Bankada bir 'yürütme kurulu' Başbakanlık müsteşarının başkanlığını oluşturacağı bundan başka 'danışma kurulu' olacak yeteri kadar da 'DNA bankası uzmanı' çalıştırılacak Bankanın başkanı kurulu üyeleri ve bütün personeli görevden ayrılsalar bile çalışırken öğrendikleri sırları yetkili mercilerden başkasına açıklayamayacak ve kendi yararlarına kullanamayacak