Doğaclama Tiyatro

Doğaclama Tiyatro, ozellikle Avrupa ve Amerika’da geniş kitleler tarafından yapılan ve bilinen bir iş
Robin Williams, Jim Carrey gibi pek cok unlu komedyen ve oyuncu doğaclama tiyatro yapılan kuluplerde keşfedildilerBugun icin de hala Amerikan eğlence dunyasının en buyuk oyuncu kaynağı bu kulupler
imagesdogaclamatiyatro5ad222344c6a8
Ayrıca “Whose line is it anyway? ve “Mock the week gibi Amerikan ve İngiliz televizyonlarında birer efsaneye donuşmuş televizyon şovları da doğaclama tiyatro zemin alınarak hazırlanıyor

İlk başta şunu hatırlatmakta yarar var Aslında Doğaclama Tiyatro gosterileri bir tiyatro oyunundan daha cok, seyircinin katılımıyla zenginleşen bir şov Cunku normal bir tiyatro oyunuyla kıyaslanamayacak kadar hareketli, interaktif ve eğlenceli

Doğaclama Tiyatro’nun en temel ozelliği yazılı bir metnin ve yonetmenin olmayışı Oyuncular, seyircilerden değişik yonelimler (yonelim: oyuncunun oyuna başlamasını sağlayacak herhangi bir şey; bir kelime, bir mekan vb ) alarak değişik oyunlar doğaclıyorlar Oyunlar tamamen sahnede kuruluyor

Doğaclama Tiyatro’nun en onemli ozelliklerinden biri bu Oyuncular da seyirciler gibi biraz sonra ne olacağını bilmiyor ve her iki taraf icin de heyecan verici bir surec yaşanıyor

Kısa Tarihce

Doğaclama, tiyatro sanatında cok onemli bir yere sahiptir Cağlar boyunca yazarlar yapıtlarını oluştururken, oyuncular role hazırlanırken, oynarken doğaclamadan yararlanmıştır İtalyan halk tiyatrosu Comedia Dell’ Arte’de ya da Ortaoyunu’nda olduğu gibi doğaclama sahne uygulamalarında da kullanılmıştır
Modern anlamda, Doğaclama Tiyatro’nun ilk ornekleri 1930 ‘lu yıllarda Amerika’da Viola Spolin tarafından oluşturuldu Chicago’da Neva Boyd tarafından yonetilen ‘Yeniden Yaratım Eğitim Okulu’nda calışmaya başlayan Viola Spolin 1927 41 yılları arasında okulda bulunan gocmen cocukların topluma sosyal entegrasyonunu sağlamak icin değişik tiyatro oyunları geliştirdi
Şuphesiz Spolin’den oncede bir takım oyunlar vardı ama Spolin’in getirdiği en buyuk yenilik,oyunları eğitimde ve ozellikle oyuncu eğitiminde kullanmasıydı
Viola Spolin, oyun duygusuna cok onem vermiş, yaratıcılığın motor gucunun bu duygu olduğunu vurgulamıştır Onun icin, en onemli unsurlardan biri, oyuncuların kişisel olarak ozgurleşmesidir Sahne, yaşamdan yalıtılmış bir sihir alanı değildir Doğaclama oyuncusu, cevresine ve diğer oyunculara karşı savunmasız ve oynamaya istekli olmalıdır…
İyi ya da kotu , doğru ya da yanlış yoktur Doğaclama tiyatro calışmalarında, oğretici vb konumunda baskın bir lider yoktu Herkes kendi oğrenir, yoneticide oyunculardan biridir Calışmalarda daha cok deneyim paylaşımı vardır

Spolin, aynı zamanda modern doğaclamanın başyapıtlarından olan ve gunumuzde de onemli bir başvuru kaynağı olan Tiyatro icin Doğaclama kitabını yazmıştır
Viola Spolin’le birlikte doğaclama’nın en onemli figurlerinden birisi oğlu Paul Sills’ dir Chicago Universitesi’nden mezun olan Sills tiyatroya ilgili birisi olmasına karşın ilk başlarda annesinin tekniklerine ilgi duymamış, ama kısa surede bu tekniklerin oyunculardaki yaratıcılık ve kendiliğindenlik duygularını geliştirdiğini fark etmiştir

Aynı zamanda Spolin’in doğaclama oyunlarının seyirciler tarafında ilgiyle izlenildiğini fark edip, duzenli doğaclama gosterilerini başlatan kişidir David Sheperd’la birlikte ilk profesyonel doğaclama tiyatrosu olan “The Compass ı kurmuştur

Doğaclama Tiyatro’nun efsanevi mekanlarından biri The Second City, 16 Aralık 1959 da Şikago’da Paul Sills , Howard Alk ve Bernie Sahlins tarafından kuruldu The Second City gerek doğaclamanın geniş kitlelere ulaşması gerek yeni doğaclamacılar yetiştirmek acısından tam bir okul olmuş, ilerleyen yıllar icerisinde Amerika’nın değişik yerlerinde ve Kanada’da şubeleri acılmıştır

Second City’nin onemli yonetmenlerinden bir tanesi de Del Close ‘du Uzun yıllar burada yonetmen, oyuncu ve oğretici olarak calıştıktan sonra ayrılıp Sharna Helpern tarafından kurulmuş Improvolypic’e katılmış ve orada yepyeni bir doğaclama bicimi olan UZUN FORM’u keşfetmiştir

Dunya’da en yaygın olarak yapılan uzun form bicimi Harold onun tarafından geliştirilmiştir Harold’ın ozel bir anlamı yoktur, tamamamen raslantısal şekilde bulunmuş bir isimdir

Doğaclama Tiyatro’nun onemli kişiliklerinden biri de İngiliz Keith Johnstone’dur Kariyerine ilkokul oğretmeni olarak başlayan Johnstone, Royal Court Theatre’da yaptığı doğaclama calışmalarla İngiltere’deki doğaclama tiyatro’nun temellerini atmış ve calışmalarını 1966′ya kadar Spolin’den habersiz bir şekilde yurutmuştur… Oyununu izleyen bir seyircinin verdiği kitap sayesinde Spolin’den haberdar olmuştur

Jerzy Grotowski, Joseph Chaikin, Eugenio Barba, Peter Brook ve Augosto Boal gibi 20 yuzyılın onemli tiyatro adamları da calışmalarında ve sahnelemelerinde doğaclamadan yararlanmış ve değişik calışmalar uretmişlerdir…
Doğaclama Tiyatro, gunumuzde sadece oyun icin bir hazırlık ya da oyuncu eğitiminde kullanılan bir yontem değil ayrı bir tiyatro akımı olarak kabul gormektedir