Doğal Denge Ve Karbondioksit

doğal denge ve karbondioksit nedir
doğal denge ve karbondioksit konu anlatımı
doğal denge ve karbondioksit döngüsü

Dünyada, oluşumundan günümüze değin geçen milyonlarca takvim süre içinde kendiliğinden oluşan olaylar sonunda kurulan ve adına doğal denge diyebileceğimiz bir denge vardır başkaca diğer taraftan insanoğlunun yaptığı şartların değişmesi vardır ki yaşadığımız son yüzyılda bilim ve teknolojinin gelişmesiyle epeyce artı ve çabuk olan bu değişikliklerden biri ve şayet de en etkilisi karbon çevrimi ile ilgili olanıdır Yeraltı karbon kaynakları yeryüzüne yapay olarak çıkarılmakta, insanlığın hizmetine sunulmakta, ancak bunun doğal dengeye etkileri yeterince dikkate alınmamaktadırYeryüzüne çıkarılan fosil yakıtların yakılmasıyla oluşan kimyasal tepkimelerin döngüyü tamamlayacak karşısında tepkimelerini doğa kendiliğinden benzer çabuk gerçekleştirememesi sonucu doğal denge bozulmaktadır Çünkü, karbon kaynaklarının hızla karbondioksite dönüştürülmesine karşın bu karbondioksitin benzer hızla karbon kaynakları haline dönüştürülmemesi halinde var olan dengenin bozularak diğer şartlarda yeni dengenin kurulması kaçınılmazdır

Denge, bir sisteme tesir eden etkenlerin birbirini dengelediği durumdur Dengedeki sisteme bir tesir yapıldığında denge bozulur ve bir zaman sonradan her yerde dengeye gelir Oysa yeni dengede sistemin koşulları etkiden önceki koşullarla benzer değildir minimum bir ya da birdenbire artı nitelik etkinin derecesine kadar az veya çok değişir Değişmemesi için yapılan etkiye eşit ve ters yönü olan başka bir etkinin de yapılması gerekir Dengeyi azıcık daha anlayabilmek için sistemin sınırlarını daraltıp kolay bir kimyasal tepkimedeki denge olarak düşünürsek örneğin azot ve hidrojenden amonyağın oluşmasını ele alabiliriz (N2 + 3H2 Û 2NH3) Burada başlangıçtaki azot ve hidrojenden kesin oranda amonyak oluştuğunda sistem dengeye gelir Dengedeki bu tepkime kabına maddelerden herhangi birini eklemek ya da dışında tutmak, sıcaklığı, basıncı veya kabın hacmini başkalaştırmak dengeyi bozar ve baştan denge kurulur Lakin madde miktarları veya sıcaklık, basınç gibi özelliklerden bazıları ilk dengedeki ile aynı olmaz Buna tarafından amonyak verimini artmak veya en hesaplı şekilde amonyak olmak gibi amaçlara yan olarak dengeyi ürünler ya da girenler lehine başkalaşmak üzere şartlar ayarlanabilir Bu sistemde, amonyak olmak nedeniyle işlem yapılırken verimi artmak için gerekli koşulların sağlanması daima en hesaplı yol olmayabilir Dönüşümü artırmak için daha etkin şartlar gerektirir ancak bu da daha fiyatı yüksek olan bir yöntemi beraberinde getirir

Doğal dengenin oluştuğu sistem yani dünyamız da buradaki reaksiyon kabına benzetilebilir Fakat dünyadaki olaylar çok fazla ve karışık olduğu için dengeyi etkileyen öyle fazla etken bulunmaktadır Bizler bu etkenlerin birçoğunun farkında bile değilizdir Öyle çok durum olmakta ve dengeye gelmektedir Karbon çevirimindeki karbon denegesi de bunlardan biridir ve canlı yaşamı doğrudan etkileyen bir dengedir


Karbon çevirimini şematik olarak basitleştirilmiş halde aşağıdaki gibi gösterebiliriz Şemadan da görülebileceği gibi karbon çevirimi, bir yandan canlılar için en temel element olan oksijen dengesini sağlayan; değişik yanlamasına gene canlıların beslenmesini ve enerji gereksinimini sağlayacak ilk kez karbonhidratlar almak üzere diğer maddelerin oluşumunu sağlayan bir mekanizmadır *