Doğal Kaynakların Kullanımının Farklı Olmasının Çevresel Sonuçları

Su, bir doğal kaynaktır Göller ise doğal yollarla oluşmuş yeryüzündeki su depolarıdır Kazakistan ile Özbekistan aralarında bulunan Aral Gölü 1960'lı yıllarda dünyanın dördüncü büyük gölüyken 2000'li yıllarda büyük bir şipşak çöle dönmüştürAral Gölü'nü besleyen iki önemli nehir olan Amuderya ile Siriderya'nın suları üzerinde yapılan barajlar, hatalı sulama teknikleri ve aşırı su çekilmesi sonucunda, Aral Gölü'ne ulaşmadan tükenmeye başlamıştır Manâlı su kaynakları tarafından yeterince beslenemeyen Aral Gölü, aşırı sıcakların da etkisiyle yaşanan yoğun buharlaşma yüzünden şipşak kurumaya başlamıştır Ayrıca suların azalmaya başladığı dönemde sulu tarımın yapıldığı bölgelerde kimyasal ilaçlar aşırı kullanılmıştır Bu yüzden sular kirlenmiş, göldeki su seviyesi düşerek ortaya zehirli bir çöl çıkmıştır

Hatalı doğal kaynak kullanımıyla Aral Gölü'nde meydana gelen olumsuzluklar:

*Son 30 sene içinde Aral Gölü alanının %40'ı, hacminin ise %75'i kayboldu

*Esinti erozyonunun etkisiyle göl çevresinde binlerce kilometre kare genişliğinde zehirli bir çöl meydana geldi

*Tuzlanma sonucu tarım alanları kullanılamaz hâle geldi

*Bölgede kış mevsimi eskiye kadar daha erken başladı, daha sert geçti

*Liman ve tersanelerin bulunduğu yerler günümüzde gemi mezarlığı hâline geldi

1 Taş Ocaklarının Çevreye Etkileri oğal çevre ile negatif etkileşimi olan ve mekânsal etkilerinin en üye indirildiği doğal kaynak kullanımları, çevresel sonuçları açısından problemsiz uygulamalardırTaş ocağı, taş çıkartmak için yer kabuğunun yüzeyinde açılan ocaktır

Etkileri : Taş ocaklarının faaliyeti sonucu oluşan tozlar, halk müziği ve bitki örtüsü üzerinde negatif tesir yapar Bu hava kirleticiler, bitki örtüsünün ve ekili alanların hasar görmesine niçin olur Taş ocaklarından çevreye bahşedilen atık maddeler; çevredeki bitki örtüsüne, toprak yapısına, havaya, suya, tarım alanlarına ve canlı habitatlarına zarar verir

Bazı ülkelerde taş ocaklarının çeşitli patlayıcılar kullanılarak işletilmesi; doğal çevre üzerinde bozucu, yıkıcı, imha edici, insan yaşamı üzerine fazla çeşitli negatif etkilere hatta yaralanma ve kazalara neden olmaktadır

Bir Takım ülkelerde ise taş ocaklarında kesme yöntemlerinin kullanılarak taş üretimi yapılması hâlinde patlatma ile doğal çevreye bahşedilen zararlar önlenmekte, daha randımanlı üretim yapılmaktadır Bu işletim yöntemiyle negatif anlamdaki mekânsal etkileri en üye

indirilmektedir Ses, şamata ve hava kirliliği sorunları azalmakta, yüzey ve yer altı drenaj problemleri denetim edilebilmektedir

Dünya ormanlarının yaklaşık %55'i gelişmekte olan ülkelerde geri kalanı da gelişmiş ülkelerde yer almaktadır Dünya ormanları içinde önemli bir yere sahip olan tropikal yağmur ormanları 1950'lere dek yeryüzünün %15'ini kaplıyordu Günümüzde yağmur ormanları dünyanın %6'sını kaplamaktadır Buna rağmen yeryüzündeki hayvan ve bitki çeşitlerinin yarısından fazlası buralarda yaşamaktadır Bu ormanlar dünyadaki oksijenin %40'ını sağlar Ancak yeryüzündeki yağmur ormanları büyük bir çabuk yıkım edilmektedir

Afrika Kıtası'ndaki Zaire Havzası Ormanlarının (Guyana, Surinam, Gabon, Kongo ve Zaire) çoğu az önce tehdit aşağı değildir Buna karşılık Filipinler, Tayland, Malay Yarımadası, Vietnam, Bangladeş, Avustralya, Endonezya, Orta ve Güney Amerika, Madagaskar ile Batı Afrika'daki ormanlar çok büyük bir çabucak tüketilmektedirler

Ekvatora Yakın yağmur ormanları kuşağı, bulunduğu ülkeler için kayda değer bir zenginlik kaynağıdır Bu kuşakta bulunan ülkeler ekonomideki açıklarını yağmur ormanlarından elde ettikleri gelirler ile kapatmaya çalışmaktadırTropikal orman kaybının nedenlerinden bazıları Latin Amerika'da yeni yerleşme yerleri ve tarla açılmak, Afrika ve Asya'da ise kereste ve yakacak odun elde etmekten kaynaklanmaktadır Orta Amerika'nın minik adalarında turizm amaçlı yapılan inşaatlar nedeniyle orman örtüsü azaltılmıştırKosta Rika'nın yağmur ormanları muz tarlaları hâline dönüştürülmek için imha edilmiştir Dünyanın en büyük odun hamuru ihracatçısı Endonezya'da odun hamuru tedarik etmek ve tarımsal amaçlı orman açtırmak yüzünden tropikal ormanların büyük bir kısmı ortadan kaldırılmıştır Keza Endonezya Adalarının yağmur ormanları Japonya'nın kereste ihtiyacını karşılamak için gittikçe tüketilmektedir

Azalmanın hızını vurgulamak için dünyada her saniyede bir futbol sahasından daha büyük bir alanı kaplayan ormanların ortadan kalktığını bildirmek yeterli olacaktır

3Yağmur Ormanlarının Tahribatı Üzerinde Etkin Olan Faktörler

*Kara yolu inşaatları amaçlı orman tahripleri

*Et üretimi için büyük otlakların oluşturulmasıyla meydana gelen orman tahripleri

*Kereste üretmek için ağaç kesimi amaçlı orman tahripleri

*Altın, kalay, demir, alüminyum cevheri gibi kaynakların işletilmesi esnasında meydana gelen orman tahripleri

*Hidroelektrik santral inşaatlarının niçin olduğu orman tahripleri

*Tez çoğalan turizm endüstrisinin neden olduğu orman tahripleri

4Yağmur Ormanlarının Tahrip Olması Sonucu Ortaya Meydana Çıkan Problemler

*Küresel ısınma ve iklim değişiklikleri

*Biyotik türlerin değil olması

*Erozyonun artması

*Kuraklık

*Tarımsal verimsizlik

*Su Baskını ve taşkınların yoğunluk ve şiddetinin artması

*Yerel halkın sosyal, kültürel ve hesaplı hasar görmesi

5Yer Altı Suyunun Kullanılmasının Çevresel Sonuçları

Dünyanın çeşitli yerlerinde millet yer altı suları dağıtılmış amaçlar için kullanmaktadır Bunun uzun vadede iki kayda değer sonucu ortaya çıkar: Birincisi su tablası seviyesinin azalması, ikincisi ise kıyı kesimlerinde tatlı suyun tuz suyla yer değiştirmesidir Yer altı sularının kullanımının çevresel sonuçları aralarında yerin çökmesi ve toprağın tuzlanması da yer alır

Yurdumuzdaki Konya Havzası'nda da yağışların azalması, sıcaklık ve bilinçsizce su tüketimi sonucunda büyük bir çevre felaketiyle karşılaşılmaktadır Havza içinde yer alan göller ve akarsuların kurumasıyla yer altı suları giderek azalmaktadır Yer altı su seviyesinin düşmesi sonucu Tuzlu Gölü'nden ovaya dürüst su girişi olacak ve bunun sonucunda tarım alanlarında çoraklaşma yaşanacaktır Ayrıca yer altı sularının fazla çekilmesi burada obruk oluşumunu hızlandırarak Türkiye'nin en büyük ovasını delik deşik hâle getirecektir

Yer altı suyu kullanımındaki mekânsal etkiler, ülkelerin aldığı tedbirlere kadar değişim göstermektedir

Dünyanın manâlı şehirlerinden biri olan Mexico City, kurumuş göl tabanı üzerine kurulmuştur Bu büyük kasaba, 19401985 yılları aralarında yedi metreden pozitif çökmüş ,günümüzde de yılda 5 ile 40 cm arası çökmeye devam etmektedir Bunun en önemli nedeni kurulduğu yapı alanın özelliği ve yer altı sularının yüzlerce kuyudan fazla derecede çekilmesidir

İsrail'in Telaviv şehrinde yer altı suyu seviyesinin azalmasıyla 60 km2 değin bir alanda su seviyesinin deniz seviyesi altına inmesi ve deniz suyunun yer altı suyuna karışması önemli bir sorun oluşturmuştu1960'ların ortalarında havzalar arası su transferi ile 8 km uzunluğunda bir dizi kuyuya tatlı su enjekte edilerek kıyı her tarafında tatlı su bariyeri oluşturulması, aşırı çekimle boşalan akiferin dolmasına asistan oldu 1969'da şart normale döndü Benzer sorun kıyı boyunca uzanan kuyularda her tarafta ortaya çıkınca birkaç yıl içinde kıyılardaki kuyuların % 20'sini kapatma kararı alındı Bu Nedenle çok manâlı bir sorun önlenmiş oldu *