doğru meslek seçiminin önemi

Içten iş seçimi yapmanın önemi

Iş seçimi; bireyin kendisine uygun olan meslekleri dağıtılmış yönleri ile değerlendirip, seçim edilen meslekler arasından, girme olasılığı en yüksek olana yönelmesidir Bireyin, zihinsel, somut yeteneklerini, becerilerini, ilgilerini, ihtiyaçlarını ve ekonomik durumunu göz önüne alarak seçim listesindeki seçenekleri belirlemesi gerekir

Meslek, yalnızca para kazanma ve idareli ihtiyaçları karşılama arabulucu değildir Birey, mesleki etkinlikleri yoluyla bir şeyler üreterek yeteneklerini, becerilerini kullanır, gizli güçlerini, kapasitesini geliştirir, başarılı olur ve doyum sağlar Iş, bireyin toplumda bir yer edinmesini, saygı görmesini ve her şeyden önemlisi bir işe yaradığı duygusunun yol açtığı doyuma ulaşmasını da sağlar Iş yaşamında doyum, genel hayat doyumunu da etkiler Meslekte yaşanılan başarısızlıklar, doyumsuzluklar bireyin ruh sağlığını tehdit eder Meslek ve yaşamdaki doyumsuzluklarda önde gelen nedenlerden biri; bireyin seçtiği mesleğin özelliklerinin, kendi özellikleri ile bağdaşmamasıdır

Dinç bir iş seçimini belirleyen etmenlerden biri olan yetenek, belirlenmiş bir alandaki öğrenme gücü olarak açıklama edilebilir Bireyler arasında kabiliyet farklılığı olduğu gibi bireyin sahip olduğu kabiliyet düzeyleri arasında da önemli farklar vardır Meslekler genel zeka, sayısal, sözel, soyut, mekanik ve görsel idrak (uzay ilişkileri) yetenekleri açısından üstteki, orta ve alt düzeyde çeşitlilik gösterirler Manâlı olan, bireyin bu bambaşka yeteneklerden hangisinde üst, orta ve alt düzeyde olduğunun farkına varması; bir başka deyişle kendini tanımasıdır Fakat bireyin sadece sahip olduğu yetenekleri tanıması, dinç bir tercih için yeterli değildir Yönelmeyi düşündüğü mesleklerin de ne cins ve ne düzeyde kabiliyet gerektirdiğini bilmesi ve kendi yetenekleri ile mesleğin gerektirdiği yetenekleri uzlaştırabilmesi gerekir

Iş seçiminde ilgilerin de göz önünde bulundurulması önemlidir Ilgi, bir kimsenin özel bir çaba harcamadan hatta kısıtlayıcı koşullar altında dahi, dikkat ettiği, gözlemlediği ve hoşgörü alarak yaptığı faaliyetlerdir Ekonomik gelir ve ihtiyaçların iş yoluyla karşılanması kadar ilgiler de mesleki doyumda rol oynar

Kabiliyet ve ilgilerin dışında dikkate alınması gereken başka faktörler de vardır; cinsiyet, akademik özgeçmiş, sosyoekonomik koşul, psikolojik ihtiyaçlar, tutumlar, değerler, kişilik özellikleri gibi

Meslek seçimi; şansa bağlı, anlık bir olgu yok, bir süreçtir Seçimin sağlıklı olması; bireyin kendini ve meslekleri objektif olarak tanıyabilmesine, veri toplamasına, karar verme becerilerini geliştirebilmesine, kararları için plan yapabilmesine ve uygulayabilmesine bağlıdır

Iş seçimi, bireyin hayatında verdiği en manâlı kararlardan biridir, çünkü bireyin hayatının üçte biri mesleki etkinlikleri içermektedir Iş, sadece bir para kazanma, geçim sağlama yolu değil, şayet bunlardan da önemlisi bireyin kendini ifade etme, kendini gerçekleştirme yoludur

Peki, seçilen iş bireyin yaşamında ne gibi etkilerde bulunacaktır?

1 Bireyin yaşamı her tarafında sürekli bir iş sahibi olup olamayacağını tahsis edecektir
2 Yaşamı baştan başa başarılı veya başarısız bir birey olmasında önemli bir rol oynayacaktır
3 Kesintisiz etkileşimde bulunacağı bireylerin çeşidini ve eş seçimini etkileyecektir
4 Hayatı her tarafında yaşayacağı çevre veya çevrelerin özelliğini ve yerini devir edecektir
5 Ailesinin kazanç şeklini ve düzeyini ve geçimini sağlama tarzını belirleyecektir İşinden şımartma alıp alamayacağını, bunun sonucunda sorumluk sahibi bir insan olup olamayacağını tahsis edecektir

Bunlara alt olarak meslekte ve mesleki eğitimde yaşanan doyumsuzluklar, hayal kırıklıkları bireyi aracısız olarak etkilemekte, dolayısıyla bireyler mutsuz olmaktadırlar

Her mesleğin kendine özgü gerekleri, egzersiz koşulları ve sağladığı olanaklar farklıdır Meslekler arasında bu ve sanki alanlarda gözlenen farklılıklar, bireylerde yetenek, ilgi, gereksinme gibi psikolojik özellik çeşitlemesine denk düşmektedir Bu yüzden bireyin kendi gelişimine en fazla fırsat hazırlayacak, gereksinimlerini en iyi biçimde doyurabilecek alanı seçebilmesi tartı kazanmaktadır Sağlıklı bir tercih ise fakat kişinin kendini ve seçeneklerini yakından tanıması ile mümkün olmaktadır Iş seçimi, bireyin kendisine açık meslekleri, farklı alanlara yönlendirilmiş yönleriyle değerlendirip, kendi gereksinmeleri açısından, istenilir yönleri fazla istenmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesi olarak da tanımlanır Bireyin seçtiği meslek, onun kabiliyet ve ilgilerine uygun olduğu taktirde bunları geliştirmek ve bütün olarak fonksiyonda bulunmak kendi elindedir Özellikle yeteneğinin altında mesleklere girenlerde bir süre sonra uyumsuzluk, bezginlik ve başarısızlık baş göstermektedir

öte yandan belli bir iş için bir bireyin seçimi gerçekte bir yordama (varsayım etme) sorunudur Bu seçme, laf konusu meslek için başvuruda bulunan adaylardan hangisi veya hangilerinin bu işi en iyi bir biçimde yerine getirebileceklerine ilişkin bir yordamayı içermektedir Bu yordamanın olabildiğince geçerli ve güvenilir verilere dayandırılması, mesleği seçecek bireyin yararına olduğu gibi, işverenin de yararına olacaktır

Kullanılmakta olan değişik psikolojik testlerin geliştirilmelerinin nedenleri; başkalarının birey hakkında veya bireyin kendikendisi hakkında, devretmek durumunda olduğu değişik kararlara asistan olmaktır Meslek seçimi bireyin kendisi hakkında bir karar vermesini gerektirmektedir

*